Koronavirüs (Covid-19) salgını bir yanlış bilgi salgınına da evrildi. Daha önce hiç görmediğimiz bir yoğunlukta yanlış bilgi akışı yaşanıyor. Böyle bir ortamda koronavirüs salgını ile ilgili sosyal medyada ve haber platformlarında son günlerde ön plana çıkan asılsız / yanlış / yalan haber ve iddiaları derleyelim istedik…
Pfizer’ın Covid-19 Aşılarının Test Edilmediğini İtiraf Ettiği İddiası
Pfizer yetkilisi, aşıların “Covid-19 üzerindeki etkinliğinin” DEĞİL (salgına karşı hızlı hareket gerekliliği nedeniyle) “Covid-19’un yayılımı üzerindeki etkisinin” test edilmediğini söylemiş.
Dünya Sağlık Örgütü Başkanının Covid-19 Aşısı Olmadığını İtiraf Ettiği İddiası
Dünya Sağlık Örgütü başkanının Covid-19 aşısı olmadığını itiraf ettiği iddiasıyla paylaşılan video düzenlenmiş. Videoda DSÖ Başkanı Tedros, Afrika’da ve dünyanın diğer bölgelerinde yaşanan aşıya erişim sıkıntılarına yönelik sembolik bir protesto ile aşıyı geç yaptırdığını söylemiş. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 2021 yılı Mayıs ayında Covid-19 aşısı oldu.
mRNA Aşılarında Bulunan Cisimlere Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Sülük Yavrusu Videosu
2018 yılı Haziran ayında Youtube gibi video paylaşım platformlarında paylaşılan video, Polonya’daki Biebrza Ulusal Parkı’ndan sülük yavrularını (bebek sülükleri / baby leeches) yansıtıyor.
Jacques Attali’ye Atfedilen Salgın Kaynaklı Toplu Katliamla Nüfus Azaltımı İle İlgili İfadeler
Jacques Attali’nin “Bir şey bulacağız ya da ona neden olacağız, belirli insanları hedef alan bir pandemi, gerçek ekonomik kriz olsun ya da olmasın, yaşlıyı ya da şişmanı etkileyecek bir virüs fark etmez, zayıf ona yenik düşecek, korkak ve aptal buna inanacak ve tedavi edilmesini isteyecek. tedaviyi planlamış olmaya özen gösterin, çözüm olacak bir tedavi.” ifadelerini kullandığına dair bir delil bulunamıyor. İddia edilen ifadeler bir anı kitabı niteliğindeki Verbatim’in hiçbir yerinde yer almıyor. Pandemi kelimesi kitabın hiçbir yerinde geçmiyor. Jacques Attali, AFP‘ye yaptığı açıklamada metnin tamamen uydurma olduğunu, Verbatim’deki metinle bir ilgisinin bulunmadığını, bunu ileriye sürmenin Hitler’in Kavgam’ını yazdığını iddia etmekle eşdeğer olduğunu söylemişti.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus’un Tutuklandığı İddiası
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus’un koronavirüs aşılarının insanlığa karşı suç olduğu gerekçesiyle tutuklandığı iddiası gerçeği yansıtmıyor. Asılsız iddianın kaynağı, ilgili paylaşımlarda atıf yapıldığı üzere, Vancouver Times adlı internet sitesinde 24 Temmuz 2022 günü yayımlanan “DSÖ direktörü insanlığa karşı suçlardan tutuklandı, WEF sırada olabilir” (“WHO director arrested for crimes against humanity, the WEF may be next“) başlıklı metin.
Pfizer CEO’su Albert Bourla’nın “2023’e Kadar Dünya Nüfusunu Yarıya İndireceğiz” Dediği İddiası
Albert Bourla, kayıt altına alınan bir etkinlikte dünya nüfusunun 2023’e değin yarıya indirileceği yönünde bir plana değinmemiş. Bourla, İsviçre’nin Davos kasabasında düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu (World Economic Forum – WEF) toplantısında yaptığı konuşmada “2023’e kadar dünya nüfusunu yarıya indireceğiz” dememiş; “ilaçlarımızı karşılayamayanların sayısını yarı yarıya düşürme” amacından bahsetmiş. Bourla’nın konuşma kaydından “ilaçlarımızı karşılayamayanların” gibi bazı bölümler kırpılarak montajlanan ses kaydı ile bu algı oluşmuş.
Bill ve Melinda Gates Vakfı’nın Girişinde “Küresel İnsan Nüfusu Azaltma Merkezi” Yazdığı İddiası
Bill ve Melinda Gates Vakfı‘nın girişinde “Küresel İnsan Nüfusu Azaltma Merkezi” (“Center for Global Human Population Reduction”) yazmıyor. Söz konusu görsel dijital düzenleme içeriyor.
Papa’nın Cennete Girmek İçin Koronavirüs Aşısının Gerekli Olduğunu Söylediği İddiası
Papa Francis’in koronavirüs aşısının cennete girmek için elzem olduğunu söylediği iddiası parodi / hiciv içerik yayımlayan bir internet sitesinin aktarımına dayanıyor.
Papa Francis, Covid-19 aşıları hakkında asılsız iddiaları kınayarak, Covid-19 konulu sahte haberlerin ve dezenformasyonun bir insan hakları ihlâl olduğunu söylemişti.
Ceset Torbaları Arasında Bir Kişinin Sigara İçtiği Görülen Video
Koronavirüsün tüm dünyaya yayıldığı ilk dönemlerde salgın nedeniyle yaşamını yitirenlerin naaşlarının yüklendiği sanılan araçta bir kişinin sigara içtiği, bu durumun da salgın nedeniyle ölümlerin gerçek olmadığını işaret ettiği iddiasıyla da paylaşılan video Хаски (“Husky”) adlı Rus rapçinin klibinin çekimlerinden.
Aşı ve Maske Uygulamasının Nürnberg Yasalarını İhlâl Ettiği İddiası
Nürnberg Kodu’nda yer alan ilkeler, insanların gönüllü rızası olmadan tıbbi deneylere tabi tutulmaması hakkındadır. Ancak, iddia edilenin aksine koronavirüs aşısı ve maske gibi uygulamalar Nürnberg Kodu’na aykırılık taşımamaktadır. Covid-19 aşıları, rıza beyanı sunan kişilerin katıldığı klinik deneylerde test edilmektedir. Gönüllü katılımcılar tarafından test edilerek geliştirilmiş olması ve bu klinik çalışmaların kabul edilebilir yasal ve etik güvenlik ve etkinlik standartlarını karşılamış olması nedeniyle Covid-19 aşıları Nürnberg Kodeksi ile uyumludur.
Hâlihazırda uygulanan (Pfizer/BioNTech, Johnson & Johnson ve Moderna gibi) Covid-19 aşıları klinik deney sürecinde değil, ilgili süreçleri tamamlayarak onay almış hâldedir. Söz konusu kodeksin içerdiği prensiplerin bağlamı, ilgili birimlerin onayını almasının ardından ilaç veya aşı uygulaması ile ilgili değildir. Testi süreci tamamlanmış ve onay almış aşıya dair zorunluluk uygulaması ile Nürnberg kodeksi kapsamı dışındadır.
ABD Yüksek Mahkemesinin mRNA Aşılarını Yasaklama Kararı Aldığı İddiası
Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesinin (Supreme Court of the United States), aşı karşıtı avukat Robert Kennedy Jr. liderliğindeki bir grubun, Microsoft’un kurucu ortağı Bill Gates’e ve Beyaz Saray Sağlık Danışmanı ve bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Anthony Fauci’ye karşı karşı açtığı federal bir davada mRNA aşılarının biyolojik saldırı olduğu yönünde karar verdiği iddiası doğru değil.
Aşı, 5G, Grafen İle İlişkilendirilen Protestocunun Kafasından Gaz Çıktığı Görülen Video
İddia edilenin aksine, koronavirüs salgını ortaya çıkmadan önce 2019 yılında kaydedilen bahse konu video İsrail’den değil, Irak’tan.Protestocunun kafasından çıkan dumanın nedeni de grafen oksit, aşı, 5G değil, güvenlik güçlerinin kullandığı gaz bombası kapsülü.Paylaşılan videodaki göstericinin kafasından gazın çıkmasının sebebi, kolluk kuvvetleri tarafından vücudu hedef alınarak atılan göz yaşartıcı gaz bombasının kapsülünün kafatasına isabet etmesi.
Sahte Ağır Hasta Görünümü Verilmeye Çalışıldığı Sanılan Mankenin Yer Aldığı Görsel
Covid-19 salgını nedeniyle yoğun bakım merkezlerinin “yoğun” gösterilmesi için “sahte” hastaların kullanıldığı, bunun için mankenlerden istifade edildiği de pandemi şüphecisi sosyal medya kullanıcıları tarafından ileri sürülmüştü. Sanılanın aksine, görüntüdeki manken insanları “kandırmak” için değil “bilgilendirmek” için kullanılmış… Hastane yataklarındaki sahte Covid-19 hastası mankenlere ait olduğu ileri sürülerek paylaşılan görsel ise Radio-Canada’nın salgının ilk dönemlerinde bir Covid-19 servisinin nasıl göründüğüne ilişkin hazırladığı 17 Nisan 2020 tarihli haberden alıntı.
Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in Fotoğrafının Euro Banknotlar Üzerine Basılacağı İddiası
BioNTech kurucuları Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in fotoğraflarının avro banknotlar üzerinde yer alması hususu henüz ÖNERİ aşamasında… Kararlaştırılmış, kesinleşmiş bir durum değil…
Pandeminin ve Omicron Varyantının “Tiyatro” Olduğunu Ortaya Koyduğu Sanılan Video
Pandemi diye bir şeyin olmadığını, yaşananların aslında bir tiyatro olduğunu iddia edebilen sosyal medya kullanıcılarının paylaştığı video İsrail’in Be’er Ya’akov şehrinde bulunan “Shamir Tıp Merkezi” (“Shamir Assaf Harofeh Tıp Merkezi”- “Shamir Medical Center“) için hazırlanan bir tanıtım videosundan alıntı.
Omicron Varyantı Konulu Olduğu Sanılan Filmler ve Montaj Afişleri
Koronavirüsün omicron varyantının 1960’lı yıllarda önceden tahmin edilerek beyaz perdede sergilendiği iddiasıyla paylaşılan görsel dijital düzenleme ile oluşturulmuştu.
2012 Londra Olimpiyatları Açılış Töreninde Covid-19 Salgınının Önceden Haber Verildiği İddiası
İngiltere’nin başkenti Londra’da düzenlenen 2012 Yaz Olimpiyat Oyunları’nın 27 Temmuz 2012 tarihinde gerçekleştirilen açılış törenindeki koreografinin Covid-19 salgını ile bir ilgisi bulunmuyor. Olimpiyat oyunlarının açılış töreni SARS-CoV-2 henüz ortaya çıkmadan önce koronavirüs salgınını öngören sembolik bir koreografi içermiyordu.
Romanya’daki Aşı Karşıtı Eyleme Ait Zannedilen Video
Romanya’da hükümetin aşı merkezlerine kapatmasına yol açan geniş katılımlı eylemlerin gerçekleştirildiği, vatandaşların %70’inin aşı olmayı reddettiği iddiasıyla paylaşılan video 5 Şubat 2017 tarihinde Romanya hükümetinin yolsuzluk suçlarını suç olmaktan çıkaracak genel af teklifine tepki gösteren halkı yansıtıyor.
Rahibin Aşı Nedeniyle Aniden Kalp Krizi Geçirerek Öldüğü Sanılan Video
Covid-19 aşısı olduktan sonra bir rahibin kalp krizi geçirerek aniden öldüğü anı yansıttığı sanılarak paylaşılan videodaki rahip aşı nedeniyle kalp krizi geçirmiş ya da ölmüş değil.
Aşıyı Zorunlu Tutan CEO’ya Yönelik Pasta Protestosuna Ait Sanılan Video
Covid-19 aşısını personeline zorunlu tutan havayolu şirketi yöneticisine karşı yapılan pasta protestosunu yansıttığı iddiasıyla paylaşılan video ne güncel ne de Covid-19 aşı uygulaması ile ilişkili. Bahse konu hadise, Covid-19 pandemisi ortaya çıkmadan 2,5 yıl önce 9 Mayıs 2017 tarihinde Batı Avustralya eyaletinin başkenti Perth’te yaşanmıştı.
Viyana’da Gerçekleşen Aşı Karşıtı Mitinge Ait Sanılan Fotoğraf
2021 yılı Kasım ayında Viyana’da kaydedildiği iddiasıyla paylaşılan fotoğraf aslında 10 Mart 1991 tarihinde Rusya’nın başkenti Moskova’daki Manezh Meydanı’nda çekilmiş.
Avusturya’da Covid-19 Kısıtlamalarına Karşı Gerçekleştirilen Protestoya Ait Sanılan Video
Videoda sanılanın aksine Avusturya’da Covid-19 kısıtlamalarına karşı protestoya gerçekleştiren aşı karşıtı kitle değil, 28 Kasım 2019 tarihinde Avusturya’nın Graz şehrinde Wolfsberger AC ve Borussia Mönchengladbach arasında oynanan UEFA Avrupa Ligi karşılaşması için Merkur Arena adlı stada doğru hareket eden taraftar grubu görülüyor.
İddia edilenin aksine Covid-19 aşısı olmak MR çektirmek için bir engel değil. Covid-19 aşıları, MR sürecini akamete uğratacak bir madde içermemektedir. Sağlık Bakanlığımızın ya da diğer ülkelerin sağlık otoritelerinin aşı olanların MR’a alınmayacağı yönünde yayımladığı bir talimat bulunmuyor.
COVID-19 Aşısı Olanların Kan Bağışının Kabul Edilmediği İddiası
Sanılanın aksine Covid-19 aşıları doğal antikorları yok ettiği için Kızılhaç’ın aşılanan insanlardan kan bağışı ya da plazma kabul etmediği iddiası gerçek dışı. ABD’de Kızılhaç örgütü Covid-19 aşısı olanlardan kan bağışını kabul etmektedir. Örgüt, aşı olanların kan, trombosit ve plazma bağışından bulunması hususunda herhangi bir sakınca bulunmadığını aktarmıştı. Kızılhaç, yaptığı duyuruda Covid-19 aşısı olanların kan bağışı yapamayacağı yönünde bir açıklamasının bulunmadığını belirtmişti. Kızılhaç’ın aşının doğal antikorları yok ettiği yönünde bir beyanına rastlanamıyor.
Kamala Harris’in Ölen ve Hastanede Yatanların Tamamının Aşı Olduğunu Söylediği İddiası
ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in ABD’de ölen ya da hastanede yoğun bakımda yatan kişilerin tamamının Covid-19 aşısı olduğunu söylediği iddiasıyla paylaşılan video üzerinde oynanmış. Videoda Harris’in dudaklarının tüm kelimelerle eşleşmediği ve “aşılanmış” kelimesinin eklendiği tespit edilmişti.
Ülkemizde kayıtlı bulunan ve yasal olarak ikamet eden geçici sığınma statüsüne sahip kişiler, Sağlık Bakanlığı aracılığıyla ücretsiz koronavirüs aşısı olabilmektedir.
Japonya’da Koronavirüs Aşılarının Durdurulduğu ve İvermektin Tedavisine Geçildiği İddiası
Koronavirüs salgını karşısında Japonya’da yetkililerin aşıların kullanımını sonlandırdığı, bunun yerine parazit önleyici bir ilaç olan Ivermektin (Ivermectin) kullanımına geçtiği ve Covid-19’u durdurmayı başardığı iddiası doğru değil. Japonya’da aşı uygulaması tamamen sonlandırılmış değil. Japonya Sağlık Bakanlığı internet sitesinde COVID-19 aşı programının düşürüldüğüne dair bir aktarım yer almıyor. Japonya’da, bazı aşı şişelerindeki kontaminasyonun ardından önlem olarak geçtiğimiz Ağustos ayında Moderna aşısının uygulanması birkaç günlüğüne askıya alınmıştı. Ancak bu duraksamanın ardından Covid-19 aşısı uygulaması devam ettirildi. Hâlihazırda Japonya nüfusunun % 70’ı tamamen aşılanmış vaziyette. Japonya nüfusunun %77’si 1 Kasım 2021 tarihi itibarıyla en az bir doz Covid-19 aşısı almış durumda .Ülkede hükümet ve Sağlık Bakanlığı koronavirüs aşısı konusunda Japon halkını teşvik etmeyi sürdürmektedir.
Maskesiz Kadının Aşısız Yolcunun Yanında Uçmak İstemediği Ana Ait Sanılan Video
Aşı karşıtları tarafından sosyal medyada maskesiz bir kadının uçakta aşısız bir kişinin yanına oturmak istemediği için ikna edilmeye ve uçaktan çıkarılmaya çalışıldığı sanılarak paylaşılan video aslında bir mizanseni yansıtıyor.
Prens Charles İle Konuşurken Aşı Nedeniyle Bayıldığı Sanılan Kişi
Prens Charles’ın bir aşı merkezini ziyareti esnasında Covid-19 aşısı olan kişinin yere yığıldığı iddiasıyla paylaşılan video aşı uygulaması başlamadan aylar öncesinde gerçekleşen bir süpermarket ziyaretinden. Bahsi geçen hadise, 2020 yılı Temmuz ayında gerçekleşmiş. Sosyal medyada paylaşılan videodaki ses ise montajlanmış. Bahsi geçen videodaki ses, orijinal kayıttakinden farklı. The Royal Family Channel adlı Youtube kanalında ilgili an 9 Temmuz 2020 tarihinde “Süpermarket çalışanı Prens Charles’ın önünde bayıldı” (“Supermarket Worker Faints in Front of Prince Charles”) başlığıyla aktarılmıştı.
Aşılanmış Delta Airlines Pilotunun Uçuş Esnasında Aniden Öldüğü İddiası
Delta Havayolları’na ait bir uçuş esnasında koronavirüs aşısı olan pilotun hayatını kaybettiğine dair bir bulgu mevcut değil. İddianın kaynağı, koronavirüs salgını ve aşısı hakkında rutin şekilde paylaştığı yanlış iddialarla tanınan The Stew Peters Show adlı yayına katılan Dr. Jane Ruby adlı bir konuğun aktarımına dayanıyor. Programa katılan bahse konu kişi, acil inişi gerçekleştiren yardımcı pilotun, aşılı pilotun garip şeyler söylediğini ve ardından öldüğünü aktardığının üç farklı kişi tarafından doğrulandığını ileri sürmüştü. Ancak, Reuters‘ın ulaştığı program sunucusu ve bahsi geçen konuk, iddia edilen olayla ilgili olarak pilotun adı, uçuş numarası ve acil inişin yeri gibi detay bilgi talebini yanıtsız bırakmış. Delta Havayolları yetkilileri pilotlarından birinin uçuş sırasında aşıya dayalı komplikasyon nedeniyle öldüğü ve bu durumun acil inişle sonuçlandığı iddiasını tekzip etmişti.
Aşı Karşıtlarının Eylemlerine Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Görüntüler
Brezilya'da aşı karşıtlarının mitingine ait olduğu iddiasıyla paylaşılan videolar "aşı karşıtı protesto"lara ait değil 7 Eylül Bağımsızlık Günü'nde Brezilya genelinde gerçekleştirilen Devlet Başkanı Bolsonaro yanlısı & karşıtı kitlesel gösterilere ait. pic.twitter.com/brGNLakMSr
VAERS’e (Vaccine Adverse Event Reporting System) ait olduğu sanılarak sosyal medyada paylaşılan görseller aslında kişisel inisiyatifle yürütülen ve VAERS ile ilgisi bulunmayan http://vaersanalysis.info adlı internet sitesinden alıntı.
İrlanda’da Aşı Hakkında Ani Ölüm Uyarısı Yayımlandığı İddiasıyla Paylaşılan Sahte Görsel
İrlanda’da Sağlık Bakanlığı tarafından bir aşı merkezi girişine aşının ani ölüme yol açacağı yönünde uyarı taşıdığı iddiasıyla paylaşılan duyuru sahte. İrlanda hükümeti tarafından koronavirüs aşısının yan etkileri arasında ani ölümün olduğu yönünde bir uyarı yayımlanmış değil. İrlanda Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu iddiayı tekzip etmiş.
Yerlilerin Aşı Ekiplerine Oklarıyla Tepki Gösterdiği Ana Ait Sanılan Video
Avustralya’da yerli halkın COVID-19 aşılarını uygulamaya çalışan yetkililere karşı kendilerini ok ve yaylarla savunduğunu gösterdiği sanılarak paylaşılan video aslında koronavirüs salgını henüz ortada yokken Brezilya’da 2019 yılı Mart ayında kaydedilmiş. Orijinal video, Venezüela merkezli Latin Amerika odaklı yayın yapan haber kuruluşu TeleSur için çalışan Nacho Lemus adlı gazeteci tarafından 28 Mart 2019 tarihinde paylaşılmıştı.
Koronavirüs Aşısı Nedeniyle Simsiyah Gözlü Doğduğu Sanılan Bebek Videosu
Sosyal medyada paylaşılan videodaki yenidoğan bebeğin, ebeveynlerinin koronavirüs aşısı olmasının etkisiyle gözlerinin tamamen siyaha büründüğü ve sağlığının bozulduğu iddiası doğru değil. Video aşılı bir kadının bebeğini göstermiyor. Şu an 2 yaşından büyük olan bebeğin anne ve babası, doğum öncesinde koronavirüs aşısı olmamış. Bebeğin göz rengi zaman içerisinde normale dönmüş. Paylaşılan videonun kaynağı “larasaadeddine1” uzantılı Tiktok kullanıcısının 23 Temmuz 2021 tarihli paylaşımı. Reuters’in ulaştığı anne, videonun ABD’de (henüz aşı uygulamasının başlamadığı) 2020 yılı Ağustos ayında çekildiğini, bebeğinin şu an sağlıklı olduğunu, gözün beyaz kısmının renginin zaman içerisinde normale döndüğünü, bebeğine hamileyken koronavirüs aşısı olmadığını aktarmış.
Vücudu Koronavirüs Aşısına Reaksiyon Verdiği Sanılan Bebek Fotoğrafı
Vücudu koronavirüs aşısına karşı alerjik tepki oluşturduğu iddiasıyla paylaşılan bebek fotoğrafı koronavirüs pandemisi ortaya çıkmadan aylar önce kaydedilmiş.
İngiltere Sağlık Bakanlığı’nın Okullara Gönderdiği Sanılan Sahte Aşı Onam Formu Görseli
Sosyal medyada paylaşılan görsel, İngiltere Sağlık Bakanlığı tarafından düzenlenmiş resmî bir belge değil, aşı karşıtlarının Sağlık Bakanlığı tarafından iletildiği algısıyla okullara gönderdiği sahte bir doküman.
COVID-19 Aşılarındaki Spike Proteinlerinin Vücutta Sitotoksik Etkilere Neden Olduğu İddiası
mRNA aşılarının vücutta ürettirdiği spike proteinlerinin zararlı olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunmamaktadır. Aşılanma sonucu vücutta üretilen spike proteinlerinin hücrelere bağlanma yeteneği, koronavirüslerde bulunan spike proteinlerindeki gibi yüksek değildir. Bu sebepten ötürü koronavirüsteki spike proteinleri toksik etkilere yol açabilirken aşı sonucu oluşan spike proteinlerinin bilinen herhangi bir zararı yoktur.
Koronavirüs Aşılarının Bilinmeyen Etkileri Nedeniyle Uzun Yıllarca Beklenmesi Gerektiği İddiası
Covid-19 aşıları yeni geliştirildiği için uzun yıllar boyu etkilerinin gözlemlenmesi gerektiği yönündeki iddia gerçeği yansıtmamaktadır. Bir aşının tüm yan etkileri en geç iki ay içerisinde ortaya çıkmaktadır ve bu süreden daha sonra oluşacak ya da uzun vadeli olarak addedilebilecek herhangi bir yan etkinin görülmesi, biyolojik olarak mümkün değil.
Aşı olmasının önünde hiçbir engel bulunmamasına rağmen aşı olmayan kişiler, yalnızca kendi sağlıklarını değil; yaşadıkları toplumdaki aşılı ya da aşısız herkesin sağlığını riske atmaktadır. Aşılar, yalnızca insanları hastalıktan korumak ile kalmamakta, aynı zamanda virüsün yayılmasını ve yeni varyantlar oluşmasını da engellemektedir.
Aşılıların Hiç Aşılanmayanlara Kıyasla 251 Kat Daha Fazla Virüs Yükü Taşıdığı İddiası
Oxford Üniversitesi Araştırma Grubu tarafından yayımlanan makalede aşılıların hiç aşılanmayanlara kıyasla 251 kat daha fazla koronavirüs delta varyant yükü taşıdığının aktarıldığı iddiası doğru değil. Kaynak gösterilen (henüz onay almamış bir “ön baskı” (preprint) olan) makale aşılı ve aşısızları değil, 1,5 yıl arayla farklı 2 koronavirüs varyantının etkisini karşılaştırmış. Aslında deltanın yüksek bulaşıcılığına odaklanan makalede delta varyantının diğer varyantlardan daha fazla viral yük taşıdığı söyleniyor, aşılı kişilerin değil.
Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin Henüz Koronavirüs Aşısı Olmadığı İddiası
BioNTech firmasının kurucuları Prof. Uğur Şahin’in ve Dr. Özlem Türeci’nin kendi geliştirdikleri aşıyı henüz olmadıkları iddiası gerçeği yansıtmıyor. Uğur Şahin ve Özlem Türeci aşılarının ilk dozlarını 2021 yılı Mart ayında olmuştu. BioNTech şirketinin kurucularının ve çalışanlarının aşılanmalarındaki gecikme Almanya’da yürürlükte bulunan ilgili mevzuata göre hareket etmelerinden ibaret.
Bebeklere Yapılan Covid-19 Aşısının İşaretlendiği Sanılan Aşı Kartı Görseli
Görseldeki “kavit” notu, koronavirüs aşısı yapıldığını değil, kanama önleyici K vitamini uygulamasını yansıtmaktadır. Aşı kartına uygulamayı yazan personel K-vit aşısını Kavit şeklinde yazması nedeniyle bu durum oluşmuş.
Aşılı ve Aşısız Kanın Farklı Renge Sahip Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Görsel
Farklı renk tonlarındaki kan torbaları kişilerin Covid-19 aşısı olup olmadığını ya da aşı nedeniyle bir sağlık sorunu yaşayıp yaşamadığını göstermez. Covid-19’a karşı aşı olan kişilerin kanlarının renk tonunun aşı olmayanlara nazaran koyulaştığı yönünde bir bilgi/bulgu mevcut değil.
Maltepe’de Düzenlenen Aşı Karşıtı Mitingin Lokumla Sabote Edildiği İddiası
11 Eylül 2021 günü İstanbul Maltepe’de düzenlenen aşı karşıtı mitingin, alanda dağıtılan lokumlar aracılığıyla sabote edildiği iddiası aslında bir yanlış anlaşılmanın ürünüydü.
Koronavirüs Varyantlarının Çıkış Tarihlerinin Önceden Planlandığını İşaret Ettiği Sanılan Tablo
Paylaşılan tabloda hangi ay hangi varyantın çıkacağının aktarıldığı, bu durumun da koronavirüs varyantlarının çıkış tarihlerinin önceden planlandığını gösterdiği iddiası doğru değil.
Pfizer-BioNTech’in COVID-19 aşılarında grafen oksit bulunduğu iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır. İddiaların dayandığı çalışma, bilimsel değerden yoksun, oldukça şüpheli ve kanıttan uzaktır. Kullanıldığı hemen her ülkede ayrı laboratuvarlarda incelenen ve yapısı gözlemlenen bir aşının içerisinde bu tarz farklı bir bileşiğin olup da fark edilmemesi mümkün değildir. Dolayısıyla aşıda grafen oksit bulunmamaktadır.
Brezilya’da Aşı Karşıtlarının Mitingine Ait Sanılan Görüntüler
Brezilya’da aşı karşıtlarının mitingine ait olduğu iddiasıyla paylaşılan videolar “aşı karşıtı protesto”lara ait değil 7 Eylül Bağımsızlık Günü’nde Brezilya genelinde gerçekleştirilen Devlet Başkanı Bolsonaro yanlısı & karşıtı kitlesel gösterilere aitti.
Brezilya'da aşı karşıtlarının mitingine ait olduğu iddiasıyla paylaşılan videolar "aşı karşıtı protesto"lara ait değil 7 Eylül Bağımsızlık Günü'nde Brezilya genelinde gerçekleştirilen Devlet Başkanı Bolsonaro yanlısı & karşıtı kitlesel gösterilere ait. pic.twitter.com/brGNLakMSr
İngiltere’de Koronavirüs Salgını Nedeniyle Hayatını Kaybeden Kişilerin Çoğunun Aşılı Olduğu İddiası
İngiltere Halk Sağlığı Kurumu tarafından yayımlanan raporun ülkede koronavirüs nedeniyle ölenlerin %64’ünün aşılı olduğunu ve ölenlerden aşılı olanların aşısızların 2 katı olduğunu gösterdiği iddiası doğru değil. İngiltere Halk Sağlığı Kurumu’nun raporunda yer alan veriler, aşıların işe yaramadığına işaret etmemektedir. Delta varyantı ile enfekte kişilerin içerisinde aşı olanların da olması, İngiltere gibi aşılama oranının yüksek olduğu toplumlarda gayet normaldir; aşıların işe yaramadığını göstermeyen bu durum, istatistik bilimi ile basitçe açıklanabilmektedir. Aşıların koruyuculuğu ve işlevselliği güvenilir çalışmalar ile defalarca kez kanıtlanmıştır.
Grip Aşısının Bilinen İçeriği Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Liste
Grip aşılarının bilinen içeriği olduğu iddiasıyla paylaşılan bilimsel olmayan liste aşıda yer almayan maddeler içermesinin yanı sıra listede aktarılan aşıda bulunan maddeler insan sağlığı açısından tehlike arz etmiyor.
Oxford Mezunu Sanılan Dr. Sean Brooks’un Koronavirüs Aşılarının Tehlikeli Sonuçlara Yol Açacağı Yönündeki İddiaları
Aşının tehlikeli olduğu yönündeki konuşması sosyal medyada paylaşılan ve Oxford mezunu bir doktor sanılan Sean Brooks’un tıp ihtisası yok, eğitim alanında çalışmaları mevcut. Aşı karşıtı iddiaları da bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri tarafından desteklenmiyor.
PCR Testleri İçin Kullanılan Sürüntü Çubuklarının Beyindeki Yapılara Zarar Verdiği İddiası
PCR testleri için örnek almakta kullanılan sürüntü çubuklarının beyindeki çeşitli yapılara zarar verdiği iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır. Bu tarz etkileşimler anatomik olarak mümkün değildir.
Koronavirüs Aşılarının Kısırlığa Yol Açtığı İddiası
Koronavirüslerin spike proteinleri ile sinsitin proteininin benzerliklerinden dolayı COVID-19 aşılarının kadınlarda kısırlığa yol açtığı iddiaları hiçbir kanıta dayanmamaktadır. Aksine COVID-19 enfeksiyonu geçiren bazı erkeklerde sperm üretiminde birtakım sıkıntılar gelişebileceği bildirilmiştir. Dolayısıyla aşılar kısırlık yapmayacak; COVID-19 enfeksiyonu sonrası gelişebilecek üreme sorunlarını da önlemiş olacaktır.
İngiltere’de Koronavirüs Aşısının 100 Sterlin Karşılığında Yapıldığı İddiası
İngiltere’de salgın dolayısı ile aşı yapılması karşılığında 100 Sterlin ücret alındığı iddiası doğru değil.
Ulusal Sağlık Hizmeti’nin İngiltere şubesine ait internet sitesinde 16 Ocak 2021’de yayımlanan duyuruda Covid-19 aşısının sadece NHS üzerinden yapıldığı ve ücretsiz olduğu belirtilmişti.
Birleşik Krallık’ta aşılama kampanyasından faydalanabilecek dolandırıcılara karşı toplumu bilinçlendirmek üzere bir kampanya başlatılmış ve kampanya kapsamında aşıların ücretsiz sunulduğu sıklıkla vurgulanmıştı.
İngiliz Sağlık Bakanı Matt Hancock da aşıların ücretsiz sunulduğunu “Bu pandemiden çıkış yolumuz aşılar. Sahtekarların bu dev ekip çalışmasının altını oymasına izin vermememiz yaşamsal önemde. Aşı için sizden asla para istenmeyecek, aşı için sizinle temas kurulduğunda banka detaylarınız ve PIN kodunuz sorulmayacak” ifadeleriyle belirtmişti.
ABD, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve Hollanda’da da salgın dolayısı ile yapılan aşıların ücretsiz olarak uygulandığı biliniyor.
Stanford’da Yapılan Çalışmanın Maskelerin Covid-19’a Karşı Etkisiz Olduğunu Gösterdiği İddiası
Stanford Üniversitesinde gerçekleştirilen bir çalışma ile maskelerin zararlı olduğunun ortaya konduğu iddiasına kanıt olarak sunulan makale, hatalı bilgiler ile dolu olup, gerekli bilimsel kalite kontrollerinden geçmemiştir. Ayrıca, makalenin yayımlandığı dergi de akademik ve bilimsel standartlara uymaması ile tanınmaktadır. İlaveten, makalenin yazarı, Stanford Üniversitesinde çalışmamaktadır. Koruyucu maskelerin koronavirüse karşı koruyuculuğu hakkında öne sürülen iddialar, gerçeği yansıtmamaktadır.
Pfizer’ın Hamilelerin ve Emzirenlerin Aşı Olmaması Gerektiği Yönünde Yaptığı Sanılan Açıklama
Pfizer’ın 23 Ağustos 2021 tarihli açıklamasında hamilelerin aşı olmaması gerektiği yazmamaktadır; yalnızca hamilelerin aşı yapacak sağlık çalışanına hamile olduklarını bildirmeleri tavsiye edilmektedir. Hamile bireylerin COVID-19 enfeksiyonuna yakalanmaları hem anne hem de bebek için çok ciddi sıkıntılar yaratabileceğinden ötürü hamilelerin aşılanması, sağlık otoritelerince şiddetle önerilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü’nün Çocukların Aşılanmaması Gerektiği Yönünde Açıklama Yaptığı İddiası
DSÖ çocukların aşı olmaması gerektiğini söylememiştir; aksine Pfizer/BionTech aşısını 12 yaş ve üzeri bireyler için önermektedir.
İddia, DSÖ’nün önceden kalan eski bir açıklamasının güncel zannedilerek yayılması sonucu ortaya çıkmıştır, açıklamanın güncel versiyonunda yeni gelişmeler sonucu Pfizer/BionTech aşısının 12 yaş ve üzeri çocuklarda kullanımının uygun olduğu açıklanmıştır.
Koronavirüs Aşılarının Hamile Kadınların Düşük Yapmasına Sebebiyet Verdiği İddiası
COVID-19 aşılarının hamile bireylerde düşüğe yol açtığına işaret eden hiçbir kanıt bulunmamaktadır ve Dr. Sara Beltrán Ponce’ın COVID-19 aşısı olduktan sonra düşük yapması tesadüf üzerine gerçekleşmiştir. COVID-19 aşılarının hamilelerdeki kullanımı ile ilgili çekinceler varsa bunlar, aşılanma sonucu hamile bireylerde herhangi bir olumsuzluk tespit edilmesinden değil; henüz sınırlı veri bulunması ve bu yüzden tedbirli davranılmasından ileri gelmektedir. İlerleyen zamanlarda çalışmalardan daha çok veri geldikçe aşıların hamileler üzerindeki güvenilirliği hakkında daha geniş çaplı konuşabileceğimiz aşikârdır.
COVID-19 Sürüntü Test Çubuklarındaki Etilen Oksidin İnsan Vücuduna Zarar Verdiği İddiası
Etilen oksit gazı, çok uzun yıllardan beri tıbbi malzemelerin sterilizasyonunda kullanılmaktadır, sürüntü çubuklarında kullanımı da bu yöndedir. Etilen oksit, zehirli bir gaz olmasına rağmen sterilizasyon sonrasında çeşitli işlemler ile malzeme üzerinden büyük ölçüde giderilmekte, yalnızca ihmal edilebilir düzeylerde kalabilmektedir. Bu miktarlardaki etilen oksidin ise zararlı bir etki göstermesi söz konusu değildir. Sterilizasyon sırasında ve sonrasında, tüm bu standartların ve kuralların kontrolünü sağlayan sıkı prosedürler izlenmektedir.
Koronavirüsün Hiçbir Zaman İzole Edilmediği İddiası
Koronavirüs çok defa izole edilmiş ve bu sayede hakkında geniş çaplı bilgilere ulaşılmıştır. Bu bilgiler ışığında aşı çalışmaları yapılmış, yeni varyantların hangi mutasyonlar sonucunda nasıl ve ne şekilde oluştuğu görülmüş, tüm bunlar bilimsel literatürde yerini almıştır. Koronavirüsün izolasyonu, dünya genelinde mikrobiyoloji ve viroloji alanlarındaki en saygıdeğer akademik dergilerden, üniversite kitaplarına kadar pek çok bilimsel mecrada görebileceğimiz, bilimsel olarak kanıtlanmış ve su götürmez bir gerçek iken, genellikle etkileşim kasarak popülaritesini artırma motivasyonuyla hareket ederek toplum sağlığını çekinmeden riske atan şahısların “virüs izole edilmedi” savına kanmamak gerekir.
Koronavirüs Aşılarının Mutasyona Karşı Etkisiz Olduğu İddiası
Koronavirüsün farklı mutasyonlara uğramasının yadırganacak ya da altında komplo teorisi aranacak bir yanı yoktur; dünya genelinde yayılmış olan ve milyonlarca insanı etkileyen bir virüsün, mutasyonlara uğrayıp farklı varyantlarının oluşması zor bir ihtimal değildir (bu durumun gerçekleşebileceği zaten öngörülmekte idi).
Koronavirüsün Delta Varyantı İçin Bir Testin Var Olmadığı İddiası
Genetik sekanslama yöntemi ile koronavirüs varyantları ayırt edilebilmekte olup delta varyantına yönelik bir testin bulunmadığı iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. Diğer varyantlar gibi delta varyantının da tespit edilme yöntemi genetik sekanslamadır. Genetik sekanslama ile koronavirüs (SARS-CoV-2) dahil pek çok virüsün farklı varyantları tespit edilebilirken, delta varyantının tespit edilememesi düşünülemez.
Asemptomatik Kişilerin Koronavirüsü Bulaştırmadığı İddiası
Asemptomatik bireyler de enfeksiyonu bulaştırabilmektedir. Bu bulaşma, semptomatik olanlara göre genellikle daha düşük bir oranda olsa da asemptomatik bireylerin tespit ve izole edilmesi, semptomatiklere göre daha zor olduğundan hastalığın yayılması açısından risk oluşturmaktadırlar. Bu yüzden asemptomatik bireylerin takibi de hastalığın kontrol altına alınabilmesi açısından son derece önemlidir.
Diğer Ülkelerin HES Kodu Gibi Uygulamalara Sahip Olmadığı İddiası
HES uygulaması ve kodu ile benzer işlevlerdeki dijital uygulamalar ve kodlar, dünya genelinde sıklıkla kullanılmakta; temaslı ve karantina takipleri gibi durumlarda büyük faydalar sağlayarak toplum sağlığına hizmet etmektedir. Dolayısıyla diğer ülkelerde bu tarz kullanımların olmadığı iddiaları gerçeği yansıtmamaktadır.
Gençlerin Koronavirüs Salgınından Etkilenmediği ve Aşılanmalarına Gerek Olmadığı İddiası
Elbette aşılamada önceliğin sağlık çalışanlarına, altta yatan hastalığı olanlara ve belirli bir yaşın üzerindeki yetişkinlere verilmesinin nedeni, bu kesimlerin yüksek risk grubu olmasından kaynaklanmaktadır. COVID-19 nedeniyle hayatını kaybedenler arasında genç olarak addedilebilecek yetişkinlerin oran olarak daha düşük olması, bu grupta hastaneye yatış oranlarının genellikle ileri yaştakiler kadar yüksek olmaması gibi nedenlerden dolayı gençlerin aşılanmasının hayati önem arz etmediğini düşünenler varsa da bu yanlış bir çıkarımdır. Genç yetişkinlerin de aşılanması, pandemi ile mücadelede çok büyük önem taşımaktadır.
Elbette, 2020’de yayılan koronavirüs salgınının (Covid-19) şifrelerinin 107 yıl önce bir madeni paraya işlenmiş değil. Görselde yer alan madeni para Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun 1913’te darbettiği 2 koronaya ait. “Korona” sözcüğü, “taç” anlamı gereği birçok ülkenin para birimi ismi olarak kullanıldı. Türkçe “kron” olarak isimlendirilen para birimlerinin kökeni “hakimiyet sembolü olarak basılması nedeniyle” Latince “corona” (İngilizce “crown“) sözcüğüne dayanıyor.
5G İstasyonlarına Yerleştirilen Kitin İçinde COV 19 Yazdığı İddiası
5G vericisi önünde kaydedilen ve “COV 19” etiketli bir devre kartının 5G direğine takılacağının belirtildiği video hiciv kastıyla oluşturulan bir kayıt ve haliyle gerçeği yansıtmıyor.
Videoda 5G kulesine takılacak olan COV-19 etiketli ekipmanı ortaya çıkaran bir telekom mühendisi olarak tanıtan kişi aslında Heydon Prowse adlı İngiliz aktivist.
QR Kod Okuyucu İle Aşıda Bulunmayan Çip ya da Grafen Oksidin Tespit Edildiği Sanılarak Paylaşılan Video
Video içeriği grafen oksitle ilgili değil. Videodaki kişilerin QR kod tarayıcı ile aşılanan kol üzerinden “çip” tespiti yaptıklarını ileri sürdükleri anlaşılıyor. Yani, videoyu sosyal medyada paylaşan kişi içeriğindeki saçmalığı çarpıtarak aktarmış.
QR kod okuyabilmek için kare beyaz fon üzerinde siyah motiflerden oluşan matris barkodun bulunması gerekir. Bu yönde bir barkod bulunmayan koldan ya da omuzdan QR kod uygulaması ya da cihazı ile barkod okuması yapmak dahi mümkün değildir.
Mikroçip Kimlik Okuyucu Cihazla Aşı Olunan Kolda Çip Tespit Edildiği Sanılan Video
Mikroçip kimlik okuyucu cihaz ile aşı olunan kolda tarama yapılınca bir sayı görüldüğü, bu durumun da aşıda çip olduğunu ortaya koyduğu iddiasıyla paylaşılan video kayıt bir Tiktok kullanıcısının şakasından ibaret.
Covid-19 Aşılarının Bluetooth Bağlantısı Sağlayan Çip İçerdiği İddiası
Bluetooth bağlantı ekranında görülen numaralar, insanlara aşı ile çip takıldığını ya da aşılanan insanlara verilen kodların Bluetooth ağı üzerinde görüldüğü anlamına gelmiyor.
COVID-19 aşılarının bir Bluetooth çipi içerdiğine dair hiçbir kanıt olmadığı gibi insanların aşı olarak Bluetooth yeteneği kazanması mümkün değil.
Bir dizi kimyasaldan oluşan aşılarda kısa mesafeli radyo dalgalarını iletebilecek bir madde bulundurmuyor.
Pfizer’ın Aşılara Microsoft Çipini Eklediği İddiası
Pfizer’ın bu yönde bir açıklaması bulunmuyor. Aşı karşıtı ve salgın-septik kitlenin paylaştığı bu iddia aslında thestonkmarket.com adlı internet sitesinin yayımladığı “Pfizer, COVID-19 Aşı Güncellemesini Duyurdu, Artık Semptomları Azaltmak İçin Microsoft Çipi İçeriyor” (“Pfizer Announces COVID-19 Vaccine Upgrade, Now Includes Microsoft Chip For Reduced Symptoms“) başlıklı hiciv metnine dayanıyor.
mRNA Aşılarında Mikro Robotların Yer Aldığını Gösterdiği Sanılan Görsel
mRNA aşılarının mikropkop altında görüntüsü olduğu ve aşıların çip taşıdığını gösterdiği sanılan görsel, aşıyla ilgili değil; mikroskobik robotlara ilişkin bir çalışmadan alıntı.
mRNA Aşılarının Otoimmün Hastalıklara Yol Açtığı İddiası
mRNA aşılarının otoimmün hastalıklara yol açabileceğini gösteren hiçbir kanıt yoktur; ancak COVID-19 enfeksiyonunun özellikle bazı şiddetli vakalarda otoimmün hastalıklara neden olabileceği bilinmektedir. COVID-19 enfeksiyonu sonrası Guillain-Barre sendromu, idiopatik trombositopenik purpura gibi otoimmün hastalıkların geliştiği hastalar bildirilmiştir. Ayrıca mRNA aşılarının otoimmüniteye neden olduğuna dair bir kanıt olmadığı gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılmaları ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır.
mRNA Aşısının Daha Önce Hiç Kullanılmamış Bir Teknoloji Olduğu İddiası
mRNA aşıları henüz gelişmekte olan ve ümit vadeden bir teknolojidir, kullanımını zorlaştıran sorunları zaman içerisinde aşması ile birlikte ileride çok önemli faydalar sağlaması mümkün görünmektedir. Bu aşıların daha önce hiç kullanılmadıkları iddiası yanlış iken; “pandemiden önceki dönemde kullanım onayı almadı” diyebiliriz.
Pfizer CEO’su Albert Bourla’nın Covid-19 Aşısı Olmadığı İddiası
Pfizer CEO’su Albert Bourla’nın henüz koronavirüs aşısı olmadığı ve aşı tereddütlüsü / karşıtı olduğu iddiası doğru değil. Koronavirüs salgınına karşı aşı olunması yönünde çağrıda bulunan Pfizer CEO’su Albert Bourla, 2. doz koronavirüs aşısını 2021 yılı Mart ayında tamamlamıştı.
Covid-19 Aşısı Olan Kişilere Mıknatısın Yapıştığı ve Bu Durumun Aşıda Çip Olduğunu Gösterdiği İddiası
COVID-19 aşılarının üretildiği teknolojiler ile herhangi bir şekilde bir nanorobot ya da çipin aşı içerisine, oradan da insan vücuduna enjekte edilmesi mümkün değildir. Mikroçipler, sağlık alanında özellikle bazı deneysel çalışmalarda kullanılsa da bunlar çok farklı yöntemler ve koşullar ile uygulanmaktadır. COVID-19 aşılarında böyle bir durum bilimsel olarak olanak dışıdır. Ayrıca mikroçiplerin çoğunda ferromanyetik (mıknatıslar tarafından çekilen) maddeler bulunmamaktadır. Dolayısıyla bir kişinin vücuduna herhangi bir şekilde mikroçip yerleştirilse bile, bu mıknatıslar ile anlaşılamaz.
Covid-19’a karşı kullanılan koruyucu maskelerde nanorobotların bulunduğu ve bu cisimciklerin cep telefonu ile görüntülenebileceği iddiasının gerçeklik payı bulunmamaktadır. Videoda gözlenen cisimler, maskenin kaynar suda deforme olması sonucu beliren polipropilen iplikçikleri gibi tekstil materyalleridir.
Maske Kullanımının Oksijen Yetmezliğine Ya da Karbondioksit Zehirlenmesine Yol Açtığı İddiası
Cerrahi maske takan kişilerin soluk verirken çıkardıkları karbondioksit gazını tekrar solumadıklarını, ağız ile dışarı verilen havadaki karbondioksitin cerrahi maskeden kolaylıkla geçip gittiğini ve kanda hiçbir şekilde oranının ya da miktarının artmadığını söyleyebiliriz. Aynı şekilde oksijen de soluk alırken dış ortamdan maskenin içine rahatlıkla geçebilir ve temiz hava solumuş oluruz. Bahsi geçen küçük moleküllü gazlar cerrahi maskeden geçebilirken koronavirüsün genellikle geçememesinin nedeni ise, virüsün havada damlacık yoluyla yayılmasıdır. Cerrahi maskenin bu konudaki işlevi, bahsi geçen damlacıkları geçirmemesidir.
Koronavirüs Salgını Nedeniyle Vefat Edenlere Otopsi Yapılmadığı İddiası
SARS-CoV-2 virüsü ile tanıştığımız günden bu yana dünyanın dört bir yanında COVID-19 enfeksiyonu sebebiyle hayatını kaybeden hastalarda pek çok otopsi gerçekleştirilip bunların çalışmaları yayımlanmıştır. Bu otopsiler, virüsü ve virüsün yol açtığı enfeksiyonu daha iyi anlamamıza da vesile olmuştur. Dolayısıyla iddialar gerçeği yansıtmamaktadır.
Rusya’da Yapılan Otopside Covid-19’un Virüs Değil Bakteri Olduğunun Tespit Edildiği İddiası
Rusya Sağlık Bakanlığı, iddiaların aksine böyle bir bildiri yayımlamamış ya da bu cümlelerdeki bilgileri doğrulayan bir ifadeye yer vermemiştir; aksine internet sitesinde “virüs” ifadesini kullanmakta ve pandemiye yol açan koronavirüs çeşidini bilimsel adı olan SARS-CoV-2 (şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü-2) şeklinde zikretmektedir.
İlk Dozun Ardından Hastalığa Yakalananların Covid-19 Aşılarının İşlevsiz Olduğunu Gösterdiği İddiası
COVID-19 aşısının ilk dozunu olduktan sonra hastalığa yakalananlar olduğu doğruysa da bu, aşıların işlevsiz olduğu anlamına gelmez. Aşıların ilk dozunun ardından değil; ikinci dozlarının uygulanmasından bir süre sonra vücudun bağışıklık geliştireceği, yapılan çalışmalar sonucu ortaya konulmuş ve uzmanlar tarafından açıklanmıştı.
Aşılardaki SM-102 Adlı Maddenin Sağlığa Zararlı Olduğu İddiası
Moderna aşısında yer alan SM-102 isimli lipid molekülü, iddia edildiği gibi zararlı değildir. Aksine aşının işlevleri açısından son derece gerekli ve faydalıdır. Cayman Chemical, SM-102’yi zehirli bir bileşik olan kloroform ile birlikte karışım olarak satmakta, bu sebepten de karışımın güvenlik verilerine birtakım uyarılar koymaktadır. Karışımdaki kloroformdan dolayı konan bu uyarılar, bazı kişi ya da kişiler tarafından sanki SM-102 için konmuş gibi algılanarak hatalı bir bilgi yayılmıştır. Cayman Chemical’ın kloroform ve SM-102 karışımı olan ürünleri sadece araştırma amaçlı kullanılmaktadır, aşıda yer alan SM-102 farklı olup insan kullanımına uygundur.
AstraZeneca’nın Anlamının “Öldüren Silah” Olduğu İddiası
“Öldüren silah” anlamına sahip olduğu sanılan ilaç şirketi AstraZeneca’nın ismi, Yunanca yıldız anlamına gelen “astron” ve türetilmiş anlamsız bir sözcük olan “zeneca”nın birleşimiyle oluşturulmuş.
British Airways’te Çalışan 4 Pilotun COVID-19 Aşısı Nedeniyle Hayatını Kaybettiği İddiası
Pilotların aşı olduktan sonra hayatlarını kaybettikleri iddiası gerçeği yansıtmamaktadır, iddiaya dayanak olarak sunulan hiçbir geçerli kanıt bulunmamaktadır. Pilotlar, aşı yüzünden ölmediği gibi hava yolu şirketi ve hükûmetin konu ile ilgili görüşmeler yaptığı iddiası da asılsızdır.
Çipli Maskeye Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Video
Koronavirüs salgınından korunmak için kullanılan maskelere çip takıldığını ispatladığı iddiasıyla paylaşılan video aslında bir parodi içerik.
Yunanca konuştuğu anlaşılan kişilerin maskedeki çip ile konum izleme yapıldığını telefon ile tespit ettiği sanılan video aslında bir mizansene dayanıyor.
Videonun kaynağı olan paylaşımda, maskeye “trolleme” amacıyla “NFC chip / etiket” eklendiği belirtilmiş.
Koronavirüs testi İçin burun deliğinden sokulan sürüntü çubuklarıyla genizden örnek alınması esnasında Bill ve Melinda Gates Vakfı tarafından kişilere çip yerleştirildiği iddiası asılsız. Koronavirüs tanı testinin Bill ve Melinda Gates Vakfı ile bir ilgisi bulunmuyor. Bill ve Melinda Gates Vakfı sözcüsü AFP’ye yaptığı açıklamada mikroçip takıldığı iddiasının doğru olmadığını aktarmış. Sürüntü çubuğuyla burun deliğinden genize doğru derin bir giriş yapılması ile beyne en yakın bölgeye çip takıldığı iddiasına dayanak olarak herhangi bir delil sunulmadığı görülüyor. PCR testi için solunum yolu örneğinin alınmasını içeren bir test işlemi esnasında basit bir sürüntü çubuğunun kullanılması vasıtasıyla çip takılması mümkün değildir. Sağlık kuruluşlarında izlenecek/yatırılacak/yatan hastalarda PCR testi herkese uygulanmaz. Hedef insanlara mikroçip takmak olsaydı koronavirüs tanısı için sadece belirli kişilere değil herkese yaygın şekilde test uygulaması gerçekleştirilmesi gerekirdi. Başkalarına çip taktığı sanılan kişilerin de aynı yolla kendilerine çip takılmasına izin vermeleri başlı başına bir absürtlük olurdu. Tanı testi sonucuna göre PCR testlerinin tekrar tekrar uygulandığı gerçeği düşünüldüğünde iddianın saçmalığı anlaşılabilmektedir. Buruna yerleştirilen bir çubuk ile birden fazla doku katmanı, kemik ve damardan geçmeden beyne ulaşmak mümkün değildir. Koronavirüs gibi hastalıklarda solunum yolunda ne kadar derinden örnek alınırsa testin başarısı da o ölçüde artmaktadır. Koronavirüs bulaşıp bulaşmadığını anlamak adına burun deliğinden sürüntü çubuğuyla örnek alıp PCR testi gerçekleştirmek alternatiflerine kıyasla solunum yolundan örnek alınması kolaylığı ve etkililiği nedeniyle en sık tercih edilen yöntemdir.
(İşbu yazının hazırlandığı tarih itibarıyla) Evcil hayvanların koronavirüsü (SARS-CoV-2) insanlara bulaştırabileceğine yönelik bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Covid-19 salgınının kaynağı tam olarak henüz tespit edilememiş olsa da, virüsün kökeninin muhtemelen bir yarasaya dayandığı bilinmektedir. Mevcut bilgiler ışığında hayvanların Covid-19’a neden olan virüs olan SARS-CoV-2’nin insanlara yayılmasında önemli bir rol oynadığına dair bir kanıt mevcut değil. Bugüne kadar mevcut olan sınırlı bilgilere dayanarak, hayvanların COVID-19’u insanlara yayma riskinin düşük olduğu düşünülmektedir. Bazı durumlarda koronavirüsün insanlardan hayvanlara yayılabileceği görülmüştür. İlgili otoriteler, farklı hayvanların Covid-19’dan etkilenip etkilenmeyeceğini, ev hayvanlarından insanlara koronavirüsün bulaşıp bulaşmayacağını anlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtmektedir. Bu konuyla ilgili yeni bir bilgi ortaya çıkana kadar virüsten korunmak için alınması gereken genel hijyen önlemleri insan-hayvan temaslarında da aynı şekilde geçerlidir.
Nefes Tutma Yoluyla Kendi Kendine Koronavirüs Testi Yapılabileceği İddiası
Nefes tutma egzersizi yapara koronavirüs tespiti yapılabileceği iddiası doğru değil.
Koronavirüsün akciğer tutulumu yaptığı ve akciğerlerde hasara yol açtığı biliniyor. Bununla bağlantılı olarak koronavirüs hastalarında nefes güçlükleri de kayıtlara geçmiş durumda. Ancak tek başına belirli bir saniye kadar nefes tutmak ya da tutamamak hiçbir şekilde koronavirüs hastalığı gibi viral bir enfeksiyonu tek başına tespit etmeye yeterli olamaz. Viral enfeksiyonların tanısı laboratuvarlarda yapılan çeşitli testler sonucu konulur.
Hastalık, kişileri farklı düzeylerde etkilediğinden dolayı büyük bir akciğer hasarı olmayan koronavirüs hastalarının nefeslerini “sözde testler”deki süre içerisinde tutma ihtimalleri varken, çeşitli nedenlerden ötürü akciğer kapasitesi düşük kimseler, koronavirüs enfeksiyonu geçirmiyor olsalar bile nefeslerini tutamayabilirler.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), nefesinizi herhangi bir rahatsızlık duymadan 10 saniye ya da daha fazla süre tutmanızın koronavirüs bulaşının bulunmadığı anlamına gelmediğini belirtmişti. DSÖ, nefes testi ile koronavirüs tespiti yapılabileceği iddiasının doğru olmadığını, “koronavirüs mitleri”ni ele aldıkları sayfada özel bir bölümde açıklamıştı.
Aşı Uygulaması Esnasında Enjektör İğnesinin Kaybolduğu Sanılan Video
Paylaşılan videoda kullanılan şırınga iğnenin geri çekilmesine izin veren özel bir yapıya sahip. Bu tür enjektörler “geri çekilebilir iğne güvenliği şırıngaları” (“retractable safety syringe”) olarak adlandırılıyor.
Devlet Bahçeli’ye Aşı Yapan Hemşirenin Darp Edildiği İddiası
Özlem Gürses’in aktardığı hadisenin kaynağı Gazete Pencere’de 22 Ocak 2021 günü yayımlanan MHP lideri Devlet Bahçeli’ye aşı yapan Gülnaz Şırınga adlı hemşirenin darp edildiğine dair parodi haberdi.
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun Koronavirüsün Genel Yayılımının Bittiğini Söylediği İddiası
Koronavirüs salgınının genel yayılımının sona erdiğine yönelik ifadenin Bakan Soylu’ya ait olmadığı, bazı uzmanların değerlendirmesini yansıttığını İçişleri Bakanlığı tarafından aktarılmıştı.
Videonun Bilim Kurulu Üyelerinin Maskesiz Gerçekleştirdiği Toplantıya Ait Olduğu İddiası
Bilim Kurulu üyelerinin izlenmesini önerdiği maske ve mesafe tedbirlerine kendilerinin uymadığı iddiasıyla paylaşılan video kayıt ülkemizde ilk koronavirüs salgın vakasının duyurulduğu tarihten yaklaşık 1,5 ay öncesine ait.
Koronavirüs Aşısının Salgının Öncesinde 2018 Yılında Üretildiğini Ortaya Koyduğu Sanılan Aşı Kutusu Görseli
Koronavirüs salgınının yıllar önceden planlandığı, 2018 yılında aşıların üretildiği, daha sonra 2019 yılı sonunda virüsün ortaya çıkarıldığı ve aşının satışa sunulduğu iddiasına mesnet olarak sunulan aşı kutusu görseli üzerine üretim tarihi dijital müdahale ile eklenmiş.
Rothschild Ailesinin Covid-19 Testinin Patentini Salgın Öncesinde Aldığı İddiası
İddialarda paylaşılan belgeye göre Richard Rothschild,12 Ekim 2015 tarihinde COVID-19 testlerinin patenti için değil; Biyometrik Verileri Kullanma, İşleme, Gösterme Yöntemleri ve Sistemleri adı verilen ve hastalara uzaktan tanı konmasını sağlayan bir sistemin patenti için başvurmuştur. İddia sahipleri tarafından “patent ailesi” ve “öncelik tarihi” gibi teknik kavramların anlaşılmaması sonucu ortaya böyle bir komplo teorisi atılmıştır.
Dünya Bankası’nın 2018 Yılında Koronavirüs Teşhisinde Kullanılan Tanı Kitlerini İlân Ettiği İddiası
Dünya Bankası’nın koronavirüs teşhisinde kullanılan tanı kitlerinin 2018 yılında ilân ettiği ve bu durumun koronavirüs salgınının resmi adı olan Covid-19 isminin 2018 yılında bilindiğini ortaya koyduğu iddiası doğru değil.
İddiaya mesnet olarak üzerinde “Canada tariffs for Covid-19 diagnostic test” yazılı ekran görüntüsünü ve üzerindeki wits.worldbank.org adresini araştırdığımızda karşımıza Dünya Bankası’nın “World Integrated Trade Solution” (WITS) (“Dünya Bütünleşik Ticaret Çözümü”) adlı sayfası çıkıyor.
WITS, uluslararası ticari eşya ticareti, gümrük tarifesi ya da tarife dışı engelleri hakkındaki verileri derleyen bir platformdur.
Bahse konu platformda Covid-19 için kullanılan bir medikal ekipmanın 902780 ürün kodlu “Medical Diagnostic Test instruments and apparatus” tanımlı ürün için 2018 yılında uygulanan dış ticaret politikalarının aktarılması koronavirüs salgınının önceden bilindiği iddiasına dair bir kanıt olarak algılanmış.
Bu durum, Dünya Gümrük Örgütü tarafından 2020 yılı Nisan ayında yapılan bir sınıflandırma değişikliği nedeniyle 2019 yılı sonlarında ortaya çıkan Covid-19 için 2017/2018 yılında ürün tasnifi yapıldığı algısı oluşmuş.
Covid-19 odaklı tıbbî ürünlere dair sınıflama revizyonu kapsamında “kolorimetrik (renkölçümsel) karbondioksit dedektörü” adlı ürünün tasnifi değiştirilerek Covid-19 kapsamında kritik olarak sınıflandırılarak izlenmeye başlanmış.
2018’de bu ürünün ne adında Covid-19 yazıyordu, ne de Covid-19’a matuf bir kullanım amacı ya da sınıflaması bulunmaktaydı.
Kan grupları ve COVID-19 enfeksiyonu arasındaki ilişki, henüz yeni çalışılmakta olan bir konu olup, erişilen son bulgular, kan grupları ile enfeksiyonu şiddetli/hafif geçirme ya da enfeksiyona yakalanma sıklığı arasında herhangi bir ilişki olmadığına işaret etmektedir. Uzmanların tavsiyesi, kan grubu fark etmeksizin herkesin tedbirlere aynı şekilde uyması gerektiği yönündedir.
Çin Başkonsolosunun Sinovac Aşısının Çin’de Yasak Olduğunu Söylediği İddiası
Çin’in İstanbul Başkonsolosu Cui Wei’nin A Haber’de yaptığı açıklamalar ise yeni değil, 27 Kasım 2020 tarihli. A Haber yayınında Başkonsolos Cui Wei, faz 3 çalışmalarının Aralık ayında biteceğini ve hiçbir yan etki görülmediğini, ancak aktarmıştı. Cui Wei, 27 Kasım 2020’de faz 3 çalışmaları sürdüğü için yasal izin verilmediğini, ama ACİL kullanım için İZİN verildiğini açıklamıştı.
Çin Menşeli Koronavirüs Aşısının Çin’de Kullanılmadığı İddiası
Ülkemizde kullanılmakta olan Sinovac aşısı, Çin’de kullanım onayı almış olan COVID-19 aşılarından birisidir. Çin’de bugün itibarıyla -Sinovac dahil- yerli üretim COVID-19 aşılarından toplam 120 milyon dozdan fazla yapılmıştır, yani Sinovac aşısı geçtiğimiz aylardan bu yana uygulanmakta olup ülkenin aşılama programı çerçevesinde de uygulanmaya devam etmektedir. Dolayısıyla iddialar gerçeği yansıtmamaktadır.
Çin’in bazı şehirlerine girişlerde nazofaringeal sürüntüye ek olarak anal sürüntü alındığı doğruysa da ülke çapında her turiste böyle bir uygulama yapılmadığı anlaşılmaktadır; ancak yine de bu yöntemin özellikle yurtdışından gelen turistlere oldukça yaygın bir şekilde uygulandığını söyleyebiliriz.
Japonya’nın Covid-19’a Karşı Aşı, Maske ve Sokağa Çıkma Yasağı Uygulamaları Hakkında İddialar
Japonya maskeyi en çok kullanan ülkelerden olup ülkede aşılamalar devam etmekte ve çeşitli kısıtlamalar da uygulanmaktadır; iddialar, gerçekleri yansıtmamaktadır.
Türkmenistan’da koronavirüs sözcüğünün kullanılmasının bir başkanlık kararnamesi ile yasaklandığı, kelimeyi kullananların cezalandırıldığı iddiası doğru değil. Başkan Gurbanguly Berdimuhamedov’un bu yönde bir yasak kararnamesi bulunmuyor. Türkmenistan’ın resmî kurumlarının açıklamalarında ve yayınlarında koronavirüs kelimesinin geçtiği görülüyor. Koronavirüs (Covid-19) salgınının dünyanın her yerinde gözlemlenmesine rağmen Türkmenistan’ın yayınladığı resmî verilere göre ülkede herhangi bir koronavirüs vakası bulunmuyor.İddia, ülke içinde yasaklı olan ‘Turkmenistan Chronicle’ sitesinden aktarımına ve Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) adlı örgüt temsilcisinin demecinin yorumlanmasına dayanıyor. Türkmenistan’da basın üzerinde koronavirüs salgını haberleri konusunda baskı ve sansür uygulandığı, salgından söz eden kişilerin de tutuklanma riski altında olduğu çeşitli kesimlerce öne sürülmüştü. Uluslararası çapta yayın yapan haber kuruluşlarının ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının da Türkmenistan’da koronavirüs konusunda basına sansür uygulandığını aktardığı görülmektedir. Maddi gerçekler ışığında Türkmenistan’da koronavirüs kelimesinin kullanılması yönünde genel bir yasak yerine sansür uygulamasının bulunduğu anlaşılmaktadır.
Danimarkalı Futbolcu Christian Eriksen’in Daha Önce Koronavirüs Aşısı Olduğu İddiası
12 Haziran 2021 günü oynanan Danimarka-Finlandiya Avrupa Şampiyonası maçında ilk yarının bitiş düdüğü çalmadan kısa süre önce aniden kalbi duran Danimarkalı futbolcu Christian Eriksen’in Covid-19 geçirdiği ya da aşısını olduğuna yönelik bir bulguya rastlanamıyor.
Kaddafi’nin 2009 BM Genel Kurulu konuşmasının yazılı transkriptlerinde sosyal medyada paylaşılan bölüm yer almıyor. Kaddafi konuşmasında virüslerin oluşumu ve aşılara değinmişti. Ancak, Kaddafi’nin sözleri değiştirilerek üzerine yorum eklenerek paylaşılmış. Kaddafi’nin konuşmasının tamamı incelendiğinde koronavirüs salgınına ilişkin bir atfın geçmediği görülebiliyor. Kaddafi’nin konuşmasında “virüsü kendileri yaratacaklar ve panzehirleri daha sonra satacaklar, zaten varsa çözümü bulmak için zaman ayırıyormuş gibi yapacaklar” şeklinde bir ifade geçmiyor. Kaddafi, yaptığı konuşmada virüslerin yapay şekilde oluşturulup satıldığını öne sürüp aşıların ücretsiz dağıtılması gerektiğini belirtmişti. Konuşmadaki bu ifadelerin üzerine yorum eklenerek paylaşıldığı anlaşılıyor.
Yayımlanan Makalenin Koronavirüs Aşısının Penis Uzunluğunu Artırdığını Ortaya Koyduğu İddiası
Koronavirüs aşısının erkeklerin cinsel organının uzunluğunu artırdığı yönünde bulgu içerdiği öne sürülerek paylaşımlarda alıntılanan makale sahte. “SARS-cov-2 recombinant vaccine has shown to increase penis length by 3 inches in some individuals” başlığını taşıyan sahte görsel 2020 yılı Eylül ayında yayımlanan “Phase 1–2 Trial of a SARS-CoV-2 Recombinant Spike Protein Nanoparticle Vaccine” başlıklı makale üzerinden oluşturulmuş.
Çapa’dan Bir Doktora Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Buruşmuş El Fotoğrafı
Paylaşılan fotoğraftaki buruşmuş elin koronavirüs salgını ile mücadele eden Çapa’daki İstanbul Tıp Fakültesi’nden bir doktora ait olduğu iddiası doğru değil. Çapa’daki İstanbul Tıp Fakültesi’nden korona’yla mücadele eden bir doktorun eli” olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraf aslında Türkiye’den değil. Söz konusu fotoğraf Awanish Sharan adlı Hindistan vatandaşı tarafından geçtiğimiz Haziran ayında yapılan paylaşıma ait.
N95 gibi sağlık çalışanları tarafından kullanılması uygun görülen bazı maske çeşitlerinde karbondioksit gazı birikebilse de uzmanlar N95 maske dahil olmak üzere maskelerin kandaki karbondioksit miktarını artırmayacağını bildirmektedir. Sağlık çalışanları, bu maskeleri belirli yöntemlere göre kullanmaktadır.
Pandemi süresince vatandaşların günlük kullanımı için genel olarak tavsiye edilen maske ise cerrahi maske olarak bilinen türdür. Cerrahi maskelerin N95 maskelerin aksine karbondioksit biriktirme özelliği yoktur.
İddiaya yönelik daha önce açıklama yapan kaynaklara dayanarak cerrahi maske takan kişilerin soluk verirken çıkardıkları karbondioksit gazını tekrar solumadıklarını, ağız ile dışarı verilen havadaki karbondioksitin cerrahi maskeden kolaylıkla geçip gittiğini ve kanda hiçbir şekilde oranının ya da miktarının artmadığını söyleyebiliriz.
Bahsi geçen küçük moleküllü gazlar cerrahi maskeden geçebilirken koronavirüsün genellikle geçememesinin nedeni ise , virüsün havada damlacık yoluyla yayılmasıdır. Cerrahi maskenin bu konudaki işlevi, bahsi geçen damlacıkları geçirmemesidir.
31 Yaşındaki Sağlık Bakanlığı Müfettişinin İkinci Kez Yakalandığı Koronavirüs Nedeniyle Vefat Ettiği İddiası
Genç yaşta bir sağlık müfettişinin ikinci kez yakalandığı koronavirüs salgını nedeniyle vefat ettiği haberi asparagastı…
Haberde kullanılan fotoğraf, koronavirüs nedeniyle hayatını kaybeden Sağlık Bakanlığı Müfettişi 31 yaşındaki Doktor Berrin Akbal’a değil, (Müjdat Gezen Tiyatrosu’ndan) Berfu Çetinkaya’ya aitti.
Yemen’de koronavirüs şeklinde dolu yağdığı iddiasıyla paylaşılan fotoğraflar aslında adı geçen ülkeden değil. Koronavirüse benzer şekilde devasa büyüklükte dolu yağışının gerçekleştiği iddiası doğru. Koronavirüsün şekline benzer dolu yağışı salgından bağımsız şekilde (geçmişte ve günümüzde) gözlemlenebilen bir meteorolojik hadise. Dolu tanelerinin büründüğü şeklin koronavirüs salgınıyla bir ilgisi yok. Bir dış etki vasıtasıyla koronavirüsün şekline benzer dolu tanelerinin yağdırılacağı iddiası ise temelsiz olup, hayatın olağan akışıyla ve meteorolojik hadiselerin seyriyle uyumlu değildir.
Whatsapp Üzerinden Koronavirüs Videosu Üzerinden Virüs Yayıldığı İddiası
Whatsapp’tan Hindistan’ın koronavirüs salgını ile ilgili videosu üzerinden telefonlara virüs bulaştırıldığı iddiası asılsız.
“WhatsApp’ta Covid19 eğrisinin Hindistan’da nasıl düzleştiğini gösteren bir video yayınlamaya başlayacaklar. Dosyanın adı “Hindistan yapıyor”, açmayın veya görmeyin, 10 saniye içinde telefonunuza saldırıyor ve hiçbir şekilde durdurulamıyor. Bilgileri ailenize ve arkadaşlarınıza aktarın.
Şimdi bunu TV haberlerinde de söylediler.”
Daha önce Hindistan yerine Arjantin konu edilerek yayılan iddianın gerçeği yansıtmadığını Teyit.org aktarmıştı
Kayseri’de Bir Üfürükçünün Koronavirüs Yaydığı İddiası
Kayseri’nin kısmi karantina altındaki Yemliha Mahallesinde, “üfürükçü” olarak nitelenen bir kadının, koronavirüs bulaşmasın diye gelen müşterilerine okuyup üfleyerek koronavirüs bulaştırdığı iddiasının doğruluk payı bulunmuyor. Kayseri’de üfürükçü yoluyla görüldüğü iddia edilen koronavirüs vakalarının, önce bir cenaze ve ardından düzenlenen bir mevlit sonucu mahalleye yayıldığı ortaya çıktı.
Koronavirüs Salgınının Sonrasında Çin’de Kuran Dağıtımına Ait Sanılan Video
Videonun Çin’de koronavirüs salgınından sonra Kuran yasağının kalkması nedeniyle dağıtılan Kuran’a eriştiği için sevinen Çinlileri gösterdiği iddiası doğru değil. İddia edilenin aksine video yerde görülen bavullardan çıkan ciltli kitaplar Kur’an-ı Kerim değil, İncil!
Ben Efsaneyim Filmindeki Salgının 2021 Yılında ve Aşı Nedeniyle Oluştuğu İddiası
Richard Matheson’un 1954’te yayınlanan aynı adlı kitabından beyaz perdeye uyarlanan Ben Efsaneyim filmi 2021’de değil 2012 yılını konu ediniyor. Baz alındığı 1954 yayımı kitapta hikaye 1970’li yıllarda Los Angeles’ta geçmektedir. 2007 yapımı filmde ve 1954 yayımı kitapta 2021’e dair bir atıf yer almıyor. Filmin protagonisti olan Robert Neville, yeryüzünde insan yapımı bu virüsten etkilenmeden, hayatta kalan tek insan olduğunu düşünen askeri bir virologdur. Neville, New York şehrinde 3 yıl boyunca dolaşmakta, yaydığı radyo mesajları ile hayatta kalan insanlara ulaşmaya çalışmaktadır. Filmde Robert Neville’in yaptığı kayıtlarda da 2012 yılı zikredilmektedir.
1962 Yılında Yayımlanan Bir İtalyan Dergisinde Salgınla İlişkilendirilerek 2022 Yılının Resmedildiği İddiası
New York’taki bir caddede yaşanan trafik sorununu gösteren resimde aslında şehirlerdeki trafik sorununun gelecekte daha az yer kaplayan küçük, biniciyi hava koşullarından korumak için kubbe biçimli camla kaplı dört tekerlekli bir scootera benzer tek kişilik araçlar kullanarak nasıl hafifletilebileceğini göstermektedir. Küresel pandemi sonrasında yaşanacak izolasyon sürecini değil, geleceğin kentsel ulaşım sürecini görselleştiren retro fütüristik görselin hiçbir yerinde 2022 yılının esamesi okunmamaktadır.
Tutuklu / hükümlü koronavirüs hastasının Türkiye’de yoğun bakımda hastane yatağına kelepçelendiği anı gösterdiği iddia edilen fotoğraf, 18 Mayıs 2010 tarihinde AP’den Noah Berger tarafından ABD’de çekilmiş.
Aamir Khan’ın Koronavirüs Salgını Nedeniyle Muhtaç Kalanlara Un Çuvalı İçinde Para Yardımı Yaptığı İddiası
Aamir Khan, Instagram hesabında paylaştığı hikâye ile muhtaç insanlar için 1 kilo un çuvalının içine de 15 bin rupi (1.375 TL) para koyduğu iddiasını yalanladı. Aamir Khan’a atfedilen yardım söylentisinin kaynağı Crazy Traveler adlı bir Tiktok profilinin yayınladığı videonun olduğu, videoyu yayınlayan kişinin ise yapılan yardımdan bahsederken Aamir Khan’ın ismine değinmediği bilinmektedir.
“Ve İnsanlar Evde Kaldılar” Başlıklı Şiiri Kathleen O’Meara’nın (156 Yıl Önce) 1864 Yılında Yazdığı İddiası
“Ve insanlar evde kaldılar” (“And the people stayed home”) başlığıyla paylaşılan şiir iddia edildiği şekilde 1864 yılında değil 2020 yılında yazıldı. Paylaşılan dizeler 1839-1888 yılları arasında yaşamış bulunan Kathleen O’Meara’ya değil; hâlihazırda ABD’de yaşayan Catherine M. O’Meara (Kitty O’Meara) adlı emekli öğretmene ait. Kitty O’Meara söz konusu şiiri The Daily Round adlı internet sitesinde 16 Mart 2020 tarihinde yayımlamıştır.
Koronavirüse ilk atfı içeren yazısını yayımladığı 31 Ocak 2020 gününden işbu yazının hazırlandığı tarih olan 9 Mayıs 2020 gününe kadar Ergün Diler’in yazılarındaki koronavirüs atıflarını inceledik. Özellikle salgının ilk günlerinde ABD’nin Çin’i hedef alan bir silah olduğunu söylediği koronavirüs salgınının etkilerinin ABD başta olmak üzere tüm dünyada yoğun şekilde hissedilmesiyle birlikte Diler’in söylemlerindeki değişiklik dikkat çekici.
Bir bakmışsınız koronavirüs salgını Çin’i hedeflemiş, bir bakmışsınız asıl hedef ABD. Bir bakmışsınız küresel sistem hedef, bir bakmışsınız Çin ile yakınlaşan ülkeler. Bir yazıda koronavirüs saldırı planı erkene alınmış, diğerinde ertelenmiş. Birgün koronavirüs salgını abartılan bir olgu, ertesi gün koronavirüs salgını yeni dünya düzeni kurduracak bir kriz. Bir sayfada koronavirüs salgını yıl sonuna biter, diğer sayfada salgın büyük bir planın parçası olarak devam eder. Diler’in bir yazısında ABD Çin’i virüsle vurmayı planlarken diğer gün ABD’deki derin yapı salgının kendi ülkesinde görülmesini sağlar. Ergün Diler’in yazılarındaki tutarlılık sorunu bu şekilde özetlenebilir.
Nobel Ödüllü Japon Profesör Tasuku Honjo’nun Koronavirüsün İnsan Yapımı Olduğunu Söylediği İddiası
Nobel ödüllü Japon bilim insanı Tasuku Honjo, Wuhan Viroloji Enstitüsü’nde çalışmadı, koronavirüsün “icat edildiğini” ya da “insan yapımı” olduğunu söylemedi. Bu asılsız iddianın kökeni Prof. Honjo’yu taklit eden bir Twitter profiline dayanıyor.
IMF’nin Borç Verdiği Ülkelere Zorunlu Aşı ve Çip Zorunluluğu Getirdiği İddiası
IMF’nin koronavirüs salgınından olumsuz etkilenen Afrika kıtasından 25 ülkeye sunduğu kredi paketi karşılığında aşı projesine katılma, elektrik alt yapısını güçlendirme ve her köyden iki çocuğa çip takılması şartlarını koştuğu iddiası doğru değil.
IMF, görev alanı itibarıyla, başlıca olarak makroekonomik olaylara odaklanmış bulunmaktadır. Haliyle sunduğu kredilere yönelik talep edilen koşulsallıklar da ekonomik temellidir. Fon’un kredi sunduğu ülkelerden talep ettiği koşullar arasında çip takılması, aşı yapılması ya da köylere elektrik bağlatılması gibi hususlar yer almamaktadır.
IMF Afrika’dan 25 ülkeye kredi değil, hibe sağlamıştır. Düşük gelirli ve kırılgan ekonomiye sahip ülkelerin IMF’ye olan anapara ve faiz ödeme yükümlülükleri donör ülkelerin katkılarıyla 500 milyon dolar tutarında hafifletilmiştir. Borç yükümlülüğü azaltma işlemine yönelik herhangi bir ön koşul şart koşulmamıştır. Borç hafifletilmesi işlemi tek taraflı irade beyanına dayalı bir hibedir, IMF’nin diğer kredi anlaşmaları gibi koşulsallıklar üzerinde karşılıklı uzlaşı gerektiren bir kredi mekanizması değildir.
Kaldı ki, IMF’nin diğer üye ülkelerce finanse edilen hibesinden sadece Afrika’dan değil diğer kıtalardan da ülkeler yararlanmıştır.
Bill Gates’in Aşıların İnsan Doğurganlığını Azaltacak Şekilde Tasarlandığını Söylediği İddiası
Bill Gates’in aşıların insan doğurganlığını azaltacak şekilde tasarlandığını söylediği iddiası doğru değil. Gates’in 2010 yılında katıldığı TED2010 adlı etkinlikteki “Sıfıra doğru yenilik yapmak” başlıklı konuşmasında aşı ile nüfus artış hızının düşürülebileceğini söylediği doğru. Ancak bu söylemle kastı aşılarla dünya nüfusunun doğurganlığın azaltılarak ya da insanların ölümüne yol açarak değil, sağlık sisteminin iyileştirilmesi yoluyla çocuk ölüm oranlarının düşürülmesi kastediliyor.
Bill Gates, ebeveynlerin daha fazla çocuğa sahip olma ihtiyacını azaltmak için daha fazla çocuğu hayatta tutmakla ilgilenmekte ve böylece genel nüfus artış hızının sınırlanacağı ve daha sürdürülebilir bir küresel sistem kurulabileceğine inanıyor. Aşı yoluyla nüfus artış hızının azaltılmasından kastı aşılarla insanların öldürülmesi ya da doğurganlıklarının azaltılması değil, çocuk ölüm oranlarının (child mortality rate) azaltılması yoluyla ebeveynlerin daha az çocuğa ihtiyaç duymasına odaklanıyor.
Verdiği diğer demeçlerde de Gates, ebeveynlerin çocuk ölümlerinin azalacağına inandıkları takdirde yaşlandıkları takdirde kendilerine bakacak yeterince çocukları olacağı için daha az çocuk yapacaklarını, bunun da nüfus artış hızını düşüreceğini söylemişti.
Aşının İçindeki Luciferase Adlı Enzim Hakkındaki İddia
mRNA aşılarında lusiferaz yoktur. Ancak, lusiferaz ile mRNA aşılarının etkinliği test edilebilmektedir. Lusiferaz ile etkinlik tespitinin diğer yöntemlerden 12 kata kadar daha hızlı sonuç sağladığı belirtilmektedir.
RNA Virüslerine Karşı Aşı Geliştiril(e)mediği İddiası
RNA virüslerinin neden olduğu kızamık, kızamıkçık, kabakulak, çocuk felci, sarıhumma, kuduz ve sığır vebası gibi enfeksiyonları önlemek amacı ile kullanılan çok sayıda aşı mevcuttur. Bu aşılar sayesinde, bahsettiğimiz hastalıklar oldukça seyrek görülmeye başlanmış, hatta bir tanesi dünyadan, birçoğu da belirli coğrafyalardan tamamen silinmiştir.
Koronavirüsün (SARS-COV-2) laboratuvarda biyolojik silah olarak tasarlandığı, virüsün DNA’sıyla oynandığı iddiası aslında köklü bir hata içeriyor. DNA’ya sahip olmayan koronavirüsler RNA virüsleridir.
Fotoğraftaki Virüs Bankasında Salgına Yol Açan Koronavirüsün Bulunduğu İddiası
Paylaşılan görüntülerin Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde yer alan virüs bankasından olduğu doğru. Ancak görüntü yeni değil. 2018 yılından. Ve virüs bankasında görüntülenen buzdolabında, hayatlarımızı tehlikeye sokan koronavirüsün (SARS-COV-2) bulunduğuna yönelik bir emare yok.
Videonun İtalya’da Halkın Koronavirüs Salgını Nedeniyle Tekbir Getirdiği Ana Ait Olduğu İddiası
İtalya’da halkın koronavirüs salgını nedeniyle tekbir getirmeye başladığı iddiasıyla “İtalya Allahu ekber dedi” notuyla paylaşılan video 11 Ocak 2020 tarihinde Almanya’nın Hamburg kentinde düzenlenen Doğu Türkistan’daki insan hakları ihlalleri nedeniyle Çin’in protesto edildiği eylemden.
Polis Memuru İsmail Hıta’nın Koronavirüs Salgını Nedeniyle Cezaevinde Yaşamını Yitirdiği İddiası
Koronavirüs nedeniyle İskenderun T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda vefat ettiği sanılan polis memuru İsmail Hıta, cezaevinde değil emniyet teşkilatında görevi başında salgın nedeniyle vefat etmiş.
Koronavirüs nedeniyle İskenderun T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda vefat ettiği sanılan polis memuru İsmail Hıta, cezaevinde değil emniyet teşkilatında görevi başında salgın nedeniyle vefat etmiş. pic.twitter.com/euTMjXcdzB
İtalya’da Koronavirüsten Kurtulmak İçin Kuran Okutulduğu İddiası
İtalya’da koronavirüs salgınından kurtulmak için Kur’an-ı Kerim okunduğu iddiası doğru; ancak, piskoposluk tarafından düzenlenen dinler arası etkinliğin tek amacı Kuran okutmak değildi. Diğer dinlerden temsilciler de kutsal metinlerinden pasajlar okumuştu.
10 Nisan 2020 akşamı sokağa çıkma yasağının ilânının ardından yaşanan kargaşada marketten “Luppo” satın alırken görüntülenerek sosyal medyanın gündemine oturan kişi hakkında komşusu tarafından aktarıldığı öne sürülen, ilgili şahsın parasının ancak Luppo’ya yetmesi nedeniyle bu ürüne yöneldiğini belirten dramatik anlatı gerçeği yansıtmıyor. Fotoğraftaki kişiye ulaşan Şölen Yönetimi, Marketing Türkiye’ye yaptığı açıklamada sosyal medyayı sallayan Luppo severin aslında iddia edildiği gibi işsiz olmadığını, kendisinin bir iş yeri sahibi olduğunu açıklamış.
Koronavirüsten Vefat Eden Kişinin Arabasının İçinde Gömüldüğü İddiası
Paylaşılan fotoğrafın aracının içinde vefat eden koronavirüs hastasının mezara aracıyla birlikte gömüldüğü ana ait olduğu iddiası doğru değil. İlginç cenaze töreninin sebebinin Ürdün ya da koronavirüsle bir ilgisi bulunmuyor. Anılan cenaze töreni 72 yaşında vefat eden Güney Afrika’nın kanaat önderlerinden Birleşik Demokratik Hareket üyesi eski siyasetçi Tshekede Bufton Pitso’ya ait. Bir Mercedes hayranı olan Pitso, vefatının ardından vasiyeti üzerine son yolculuğuna arabası ile defnedilerek uğurlanmış.
Prof. Dr. Ercüment Ovalı’nın Koronavirüsün İlacını Bulduğu İddiası
Prof. Dr. Ercüment Ovalı’nın sosyal medya hesabından yaptığı açıklamalar kamuoyunda koronavirüse karşı etkili ilaç ve aşı geliştirdikleri algısını oluşturmuştu. Zaman içerisinde yaptığı paylaşımlarda 23 Nisan’da koronavirüse karşı ilaç ve aşı açıklaması yapacağı müjdesinde bulunan Prof. Dr. Ovalı, 16 Nisan günü halihazırda klinik kullanımda olan bir ilacın ismini zikretmiş ve 17 Nisan günü de koronavirüse karşı ilaç bulmadığını, yanlış anlaşıldığını belirtmişti. Ercüment Ovalı, 23 Nisan günü yaptığı paylaşımda ise koronavirüs aşısının hayvan deneyi aşamasına geldiğini açıklamıştı. Ancak yaptığı açıklama, Ercüment Ovalı ve ekibinin aşı geliştirme çalışmalarının erken seviyelerinde olduğunu ortaya koymaktadır.
Sanayi Tesislerinin 10 Gün Süreyle Üretime Ara Vereceği İddiası
Kocaeli, Bursa, Sakarya, Tekirdağ illerindeki sanayi tesislerinin 10 gün süreyle üretime ara vereceğine yönelik iddiaların doğruyu yansıtmadığını Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı aktarmıştı.
Kocaeli, Bursa, Sakarya, Tekirdağ illerindeki sanayi tesislerinin 10 gün süreyle üretime ara vereceğine yönelik iddiaların doğruyu yansıtmadığını Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı aktarmıştı.https://t.co/stTxyJTio6pic.twitter.com/NxfeWDsxQW
Sosyal medyada paylaşılan salgınların çıkış yerlerinin hepsinin Çin olduğu iddiası doğru değil. Ebola, kuş ve domuz griplerinin (yayılım – ilk tanı) merkezi Çin değildi. Tüm salgınların kaynağının Çin olduğu iddiasının “sinophobia”yı körükleme amacı taşıdığı anlaşılıyor.
Sosyal medyada paylaşılan salgınların çıkış yerlerinin hepsinin Çin olduğu iddiası doğru değil.
Ebola, kuş ve domuz griplerinin (yayılım – ilk tanı) merkezi Çin değildi.
Tüm salgınların kaynağının Çin olduğu iddiasının "sinophobia"yı körükleme amacı taşıdığı anlaşılıyor. pic.twitter.com/UGtoHPp9b6
Koronavirüs Ölüm / Vaka Sayısının 0,021’de Sabitlendiği İddiası
Yapılan hesaplamalar Türkiye’de koronavirüs ölüm / vaka oranının 0,021’de sabitlenmediğini gösteriyor (Yorum yaparken sonuç verisini yüzdeye çevirmeyip virgülden sonra için 2 rakam (digit) belirlenirse ancak paylaşılan sonuca ulaşılabilmektedir). Öte yandan Çin ve ABD gibi diğer ülkelerde de “açıklanan” ölüm / vaka oranının “plato” olarak nitelenen yatay seyre sahip olabildiği görülmektedir.
Toplam vefat / toplam vaka = kümül ölüm oranı
Yorum yaparken sonuç verisini yüzdeye çevirmeyip virgülden sonra için 2 rakam (digit) belirlenirse ancak paylaşılan sonuca ulaşılabilir
Türkmenistan’da koronavirüs sözcüğünün kullanılmasının bir başkanlık kararnamesi ile yasaklandığı, kelimeyi kullananların cezalandırıldığı iddiası doğru değil. Başkan Gurbanguly Berdimuhamedov’un bu yönde bir yasak kararnamesi bulunmuyor. Türkmenistan’ın resmî kurumlarının açıklamalarında ve yayınlarında koronavirüs kelimesinin geçtiği görülüyor. Koronavirüs (Covid-19) salgınının dünyanın her yerinde gözlemlenmesine rağmen Türkmenistan’ın yayınladığı resmî verilere göre ülkede herhangi bir koronavirüs vakası bulunmuyor. İddia, ülke içinde yasaklı olan ‘Turkmenistan Chronicle’ sitesinden aktarımına ve Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) adlı örgüt temsilcisinin demecinin yorumlanmasına dayanıyor. Türkmenistan’da basın üzerinde koronavirüs salgını haberleri konusunda baskı ve sansür uygulandığı, salgından söz eden kişilerin de tutuklanma riski altında olduğu çeşitli kesimlerce öne sürülmüştü. Uluslararası çapta yayın yapan haber kuruluşlarının ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının da Türkmenistan’da koronavirüs konusunda basına sansür uygulandığını aktardığı görülmektedir. Maddi gerçekler ışığında Türkmenistan’da koronavirüs kelimesinin kullanılması yönünde genel bir yasak yerine sansür uygulamasının bulunduğu anlaşılmaktadır.
İspanyol Karikatüristin Türkiye’nin Koronavirüs İle Mücadelesini Çizdiği İddiası
İspanyol karikatüristin Türkiye’nin koronavirüs ile mücadelesini çizdiği iddiası gerçeği yansıtmıyor. Bahse konu resim İranlı sanatçı Ali Reza Pakdel’in çizimine ait. İlgili resimde koronavirüs salgını ile mücadele eden sağlık personeli ve savaşta insanları koruyan askerin üzerinde herhangi bir ülke bayrağı yer almıyor.
Harvard’dan Charles Lieber’in Koronavirüsü Çin’e Sattığı İçin Tutuklandığı İddiası
Harvard Üniversitesi Kimya ve Biyoloji bölüm başkanı Dr. Charles Lieber’in, koronavirüsü üretmek ve Çin’e satmaktan tutuklandığı iddiası gerçeği yansıtmıyor. Charles Lieber koronavirüsü ürettiği ve salgınının kökeniyle ilişkili bir Çin laboratuvarından para almakla değil, Çin ile bağlantıları hakkında yalan söylemekle suçlanmıştı. Charles Lieber’a yönelik soruşturma evraklarında koronavirüse dair bir atıf geçmemektedir. ABD Adalet Bakanlığı soruşturmanın koronavirüsle ilgisi olmadığını açıkladı.
Salgınların Çıkış Yerlerinin Hepsinin Çin Olduğu İddiası
Sosyal medyada paylaşılan salgınların çıkış yerlerinin hepsinin Çin olduğu iddiası doğru değil. Ebola, kuş ve domuz griplerinin (yayılım – ilk tanı) merkezi Çin değildi. Tüm salgınların kaynağının Çin olduğu iddiasının “sinophobia”yı körükleme amacı taşıdığı anlaşılıyor.
Sosyal medyada paylaşılan salgınların çıkış yerlerinin hepsinin Çin olduğu iddiası doğru değil.
Ebola, kuş ve domuz griplerinin (yayılım – ilk tanı) merkezi Çin değildi.
Tüm salgınların kaynağının Çin olduğu iddiasının "sinophobia"yı körükleme amacı taşıdığı anlaşılıyor. pic.twitter.com/UGtoHPp9b6
Şerafeddin Sabuncuzade’nin Salgın Hastalıkta Yapılması Gerekenleri Anlattığı İddia Edilen Sözler
15. yy’da Amasya Darüşşifasında Başhekimlik yapan Sabuncuoğlu Şerefeddin’in uyguladığı cerrahi müdahaleleri minyatür tekniği ile resmettiği ilk Türkçe cerrahi eser olan Cerrahiyyet’ül Haniyye’de referans niteliğinde karantina ile hijyen önerilerini sunduğu iddiası asılsız. İddia Emre Taş adlı vatandaşımızın paylaşımının yanlış yorumlanmasıyla oluşmuş. “Minyatürleri konuşturma” adını verdiği paylaşımının viral hâle gelmesinin ardından Emre Taş, Sabuncuoğlu Şerafeddin’e ait olduğu iddiasıyla paylaşılan sözlerin kendisi tarafından uydurulduğunu hesabında paylaşarak bahse konu iddianın asılsız olduğunu ifade etmişti.
Senegal’de Koronavirüs Aşısı Yapılan 7 Çocuğun Öldüğü İddiası
Video içeriği iddia edildiği gibi Senegal’da koronavirüs aşısı nedeniyle yaşamını yitiren çocuklar nedeniyle oluşan kargaşayı yansıtmıyor. Görüntü, kapı kapı dolaşarak kozmetik ürünleri satan Senegalli bir şahsın koronavirüs aşısı yaptığının sanılmasının ardından çıkan kargaşaya ait. Senegalli yetkililer koronavirüs aşısının yapıldığı ya da yapılan aşı nedeniyle çocukların yaşamını yitirdiği iddiasını yalanlamış. Koronavirüse (SARS-COV-2) karşı etkili olacak bir aşı ya da ilaç henüz bulunamadı.
Videodaki Doktorun İnsanların Koronavirüs Yerine 5G Nedeniyle Oksijensizlikten Öldüğünü Söylediği İddiası
ABD’li doktorun “İnsanlar Corona dan değil 5G teknolojisinin yarattığı oksijen yetmezliğinden ölüyorlar” dediği iddiası asılsız. Videoda görülen kişi New York’tan Doktor Cameron Kyle-Sidell, ekran görüntüsü paylaşılan kayıtta, koronavirüs hastaları için kullanılan solunum makinelerinin kendilerine yanlışlıkla zarar verdiği yönünde uyarıda bulunuyor. Video kaydında 5G’nin lafzı dahi geçmemiş.
Ebola Virüsünün Adının Kökeninin “Experiments of Biological Warfare Organised by Laboratories in America” (Amerika’daki Laboratuvarlar Tarafından Üretilen Biyolojik Savaş Deneyleri) Tanımının Baş Harflerine Dayandığı İddiası
Ebolanın kökeni virüsün 1976 yılında Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin Yambuku köyünde keşfedilmesinin ardından Karl Johnson adlı doktorun önerisiyle uluslararası komisyonun virüsün ilk bulunduğu köyün adının lekelenmemesi için köyden 100 km ötedeki ırmağın adını vermesine dayanıyor. Ebola’nın “Experiments of Biological Warfare Organised by Laboratories in America” (Amerika’daki Laboratuvarlar Tarafından Üretilen Biyolojik Savaş Deneyleri) tanımının baş harfleri ile bir ilgisi bulunmuyor. Yani Ebola adını bir kısaltmadan değil, Yambuku köyünün 96 km uzağında bulunan Ebola Nehri’nden almıştır. Ebola sözcüğü, Ngbandi dilinde “beyaz su”, “saf su” anlamına gelen “Legbala” kelimesinin l’Ebola şeklinde yanlış aktarılmış bir versiyonudur.
Türkiye’den Koronavirüs Hastalarına Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Görseller
Doç Dr. Nejat Altıntaş, katıldığı canlı yayında başka bir ülkeden hastaya ait görselleri kendi takip ettiği hastaya gibi anlatmış ve klinik bilgilerini yanlış aktarmış. İtalyan Radyoloji Derneğinin veritabanında kayıtlı Lombardia bölgesindeki Bergamo Hastanesi’ndeki hastaya ait görseller Türkiye’den bir hastaya aitmiş gibi sunulmuş.
Doç Dr. Nejat Altıntaş, katıldığı canlı yayında başka bir ülkeden hastaya ait görselleri kendi takip ettiği hastaya gibi anlatmış ve klinik bilgilerini yanlış aktarmış.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın Yaşlılar Hakkında Sözleri
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın “yaşlılar savaşılmasa bile zararsız hale getirilmesi gereken bir düşman haline geldi; emeklilik ve sağlık hizmetlerinde devlet için masraf nedeni” dediği iddiası doğru değil. Başkan Lagarde’ın bu sözleri dile getirdiğine dair herhangi bir kayda rastlanamıyor.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde'ın "yaşlılar savaşılmasa bile zararsız hale getirilmesi gereken bir düşman haline geldi; emeklilik ve sağlık hizmetlerinde devlet için masraf nedeni" dediğine dair herhangi bir kayıt yok.
Pandemide Nafaka Alacaklarına Dair Takiplerin Durdurulduğu İddiası
Koronavirüs salgını nedeniyle icra ve iflas takip taleplerinin alınmaması ve ihtiyati haciz kararlarının uygulanmaması kararı nafaka takibini kapsamıyordu.
Vatandaşlara 400 TL Bayram Harçlığı Verileceğinin Duyurulduğu İddiası
Emekli ve 1000 TL yardım alanlar hariç geri kalan vatandaşlara 400 TL bayram harçlığı, çocuklar için 100 TL bayram harçlığı verileceği iddiasının doğru olmadığını İçişleri Bakanlığı duyurdu.
Emekli ve 1000 TL yardım alanlar hariç geri kalan vatandaşlara 400 TL bayram harçlığı, çocuklar için 100 TL bayram harçlığı verileceği iddiasının doğru olmadığını İçişleri Bakanlığı duyurdu.https://t.co/imKKu3m5Zypic.twitter.com/UcvqSMLIkq
İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın Vefat Ettiği İddiası
Koronavirüs testi pozitif çıktıktan sonra yoğun bakıma alınan İngiltere Başbakanı Boris Johnson’ın sağlık durumunun “stabil” olduğu açıklandı. Ancak bazı sosyal medya kullanıcıları Başbakan Johnson’ı çoktan “ölü” ilan etti bile. Montaj görseller de paylaşıldı.
Koronavirüs testi + çıktıktan sonra yoğun bakıma alınan İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın sağlık durumunun "stabil" olduğu açıklandı.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın “yaşlılar savaşılmasa bile zararsız hale getirilmesi gereken bir düşman haline geldi; emeklilik ve sağlık hizmetlerinde devlet için masraf nedeni” dediğine dair herhangi bir kayıt yok. Söz uydurulmuş.
Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde'ın "yaşlılar savaşılmasa bile zararsız hale getirilmesi gereken bir düşman haline geldi; emeklilik ve sağlık hizmetlerinde devlet için masraf nedeni" dediğine dair herhangi bir kayıt yok.
Van Gölü’nde Çekildiği Sanılan Maske Taşıyan Martı Fotoğrafı
Koruyucu yüz maskesi taşıyan martı fotoğrafı Van Gölü’nden değil İngiltere’deki Dover Limanı’ndan. Fotoğraf, 11 Ağustos 2020 tarihinde Reuters’ten Peter Nicholls tarafından çekilmiş.
İtalya’da Bir Milyarderin Koronavirüs Salgını Nedeniyle Tüm Servetini Sokağa Attığı İddiası
İtalya’nın Bologna şehrinde bir zenginin koronavirüs karşısında bir işe yaramadığı için tüm servetini sokaklara döktüğü iddiasıyla paylaşılan görseller Venezüela’dan. Paylaşılan fotoğrafların koronavirüs salgınıyla bir ilgisi bulunmuyor. Yerlere saçılmış banknotlara ait görseller 2019 yılı Mart ayında Venezüela’nın Merida adlı kasabasında yaşanan banka yağmasının ardından çekilmiş. Yerlerde görülen banknotlar 2008 yılı Ağustos ayında yeni bir para birimi bolivar soberano ile değiştirilen ve 5 Aralık 2018’den sonra herhangi bir geçerliliği kalmayan Venezuela’nın eski para birimi olan bolivar fuertedir.
Tüm Dinlerden Sanatçıların Koronavirüse Karşı Allah’ın 99 İsmini Okuduğu İddiası
Paylaşılan video kaydında koronavirüsü püskürtmek amacı ile dünyanın tüm dinlerine mensup sanatçı ve müzisyenlerin Allah’ın 99 ismini zikrettiği iddiası gerçeği yansıtmıyor. Görüntüler TRT’nin daveti üzerine Aya İrini Kilisesi’nde konser veren Boşnak, Hırvat ve Sırp çocuklardan oluşan Saraybosna Fatih Sultan Mehmet Korosu’na ait.
İsviçre’deki Bir Kilisede Koronavirüs Salgını Nedeniyle Ezan Okunduğu İddiası
Videoda İsviçre’deki bir kilisede koronavirüs salgını nedeniyle ezan okunduğu iddiası doğru değil. Görüntüler 2017 yılında İsviçre’deki bir kilisenin organize ettiği “Dinler arası barış duaları” adlı etkinlik esnasında çekilmiş.
Denizli’de Koronavirüs Nedeniyle Acil Durum ve Karantina İlân Edildiği İddiası
Denizli’de karantinanın başladığını öne süren görsel NTV’nin ekran görüntüsü kullanılarak oluşturulmuş. Denizli Valiliği yaptığı açıklamada, haberin yalan olduğunu ve bu görseli hazırlayıp yayınlayanlar hakkında da yasal işlemin başlatıldığını duyurdu.
Denizli’de karantinanın başladığını öne süren görsel NTV’nin ekran görüntüsü kullanılarak oluşturulmuş.
Denizli Valiliği yaptığı açıklamada, haberin yalan olduğunu ve bu görseli hazırlayıp yayınlayanlar hakkında da yasal işlemin başlatıldığını duyurdu.https://t.co/2VpdjBUQdlpic.twitter.com/Ng5B1q3s0T
Koronavirüs Salgını Nedeniyle Halkın Muğla’ya Akın Ettiği İddiası
Muğla’ya girişteki araç trafik yoğunluğuna ait görseller “koronavirüs salgını nedeniyle Muğla’ya akın olduğu” iddiasıyla paylaşılmıştı. Muğla Valiliği, trafiğin il girişinde uygulanan tedbirlerden kaynaklandığını aktararak şehre araç girişinde % 60 düşüş olduğunu belirtmişti.
Muğla'ya girişteki araç trafik yoğunluğuna ait görseller "koronavirüs salgını nedeniyle Muğla'ya akın olduğu" iddiasıyla paylaşılmıştı.
Muğla Valiliği, trafiğin il girişinde uygulanan tedbirlerden kaynaklandığını aktararak şehre araç girişinde % 60 düşüş olduğunu belirtmişti. pic.twitter.com/oU8XDFohGf
Koronavirüs Yardım Kampanyası İçin Memurların Maaşından Otomatik Kesinti Yapılacağı İddiası
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Biz Bize Yeteriz Türkiyem” çağrısıyla başlattığı milli dayanışma kampanyası için öğretmenlerin ve sağlık personelinin maaşlarından zorunlu bağış kesintisi yapılacağına yönelik sosyal medyada paylaşılan resmi yazı görselleri sahteydi.
Videodaki İspanya’dan Sağlık Personelinin Koronavirüs Salgını Karşısından Çaresizlikten Dua Ettikleri İddiası
“İspanya’da bilim çaresiz kaldığı için doktorlar toplu dua etmeye başladı” iddiasıyla sosyal medyada paylaşılan videodaki sağlık görevlileri, Gurudass’ın “Ek Ong Kar” adlı meditasyon melodisi eşliğinde “Ek Ong Kar” ya da diğer ismiyle “Adi Shakti Mantrası”nı söyleyerek meditasyon yapmaktadır.
Koronavirüs Salgını Nedeniyle Tatil Edilen Okulların Gelecek Yıl Tekrar Edileceği İddiası
Koronavirüs (Covid-19) salgını nedeniyle ara verilen eğitimlerin gelecek yıl tekrar edileceği iddiası gerçeği yansıtmıyor. (1 Nisan şakası olarak oluşturulup oluşturulmadığı anlaşılamayan) görsel dijital montajla oluşturulmuş. Milli Eğitim Bakanlığı kaynakları okullarda ara verilen eğitimin gelecek yıl tekrar edileceği iddiasının doğru olmadığını aktardı ve Habertürk de paylaşılan ekran görüntüsündeki gibi bir haberin kuruluşları tarafından yayınlanmadığını duyurdu.
Videodaki Orangutanın Ellerini Yıkamasının Sebebinin Koronavirüs Salgını Olduğu İddiası
Sandra adlı orangutanın, koronavirüs salgını yüzünden sürekli ellerini yıkayan bakıcılarını görüp ellerini yıkamaya başladığı iddiası gerçek dışı. Bahse konu video Kasım 2019’da koronavirüs salgını ortaya çıkmadan önce yayımlanmış.
Dinî sebeplerle İsrail’de hiç aşı yapılmadığı iddiası asılsızdır. İsrail Sağlık Bakanlığı verilerine göre birçok hastalığa karşı İsrail’deki aşılanma oranı % 90 seviyesinin üzerindedir. Dünya Sağlık Örgütü ve OECD verilerine göre de İsrail’in birçok hastalığa karşı aşılanma oranlarında Türkiye’den daha iyi performans sergilediği görülmektedir.
İsrail’de Koronavirüsten Ölen Kimsenin Olmadığı İddiası
İsrail’de koronavirüs nedeniyle ölenin olmadığı iddiası doğru değil. İşbu yazının hazırlandığı tarih (1 Nisan 2020) itibarıyla İsrail’de SARS-COV-2 nedeniyle vefat eden kişi sayısı 25’ti. 1 Nisan 2020 günü akşamı itibarıyla İsrail’deki Covid-19 vakaları sayısı 5.591 iken 97 kişi yoğun bakımda ve 76 kişi entübe vaziyette bulunmaktadır.
İtalya’da Halkın Müslümanlarla Birlikte Secde Ettiği Sanılan Video
“İtalya halkı Müslümanlarla beraber secde ediyor” notuyla sosyal medyada paylaşılan video aslında Peru’nun başkenti Lima’daki General San Martin meydanında 7 Aralık 2019 tarihinde çekilmiş. Videoda halk koronavirüsten ötürü değil seçimler ve ülkenin yaşadığı siyasi kriz nedeniyle secdeye kapanmış. Secdeye kapanan kitlenin Müslüman olduğuna dair bir emare yok.
Risklayer Adlı İnternet Sitesindeki Türkiye Koronavirüs Vaka Dağılımı Haritası
Risklayer adlı internet sitesinde paylaşılan Türkiye koronavirüs vaka dağılımı haritası, kendi “içgörü”lerini yansıtmakta olup, resmî bir veriye dayanmamaktadır.
Risklayer adlı internet sitesinde paylaşılan Türkiye koronavirüs vaka dağılımı haritası, kendi "içgörü"lerini yansıtmakta olup, resmî bir veriye dayanmamaktadır. pic.twitter.com/MLrYI8kkOb
Çin’in Mobil Abone Sayısındaki Düşüşün Koronavirüs Kaynaklı Ölüm Sayısını İşaret Ettiği İddiası
Çin’de GSM operatörlerinin Şubat ayındaki 20 milyonluk abone kaybı üzerinden 20 milyon kişinin koronavirüs salgınında yaşamını yitirdiği öne sürülmüştü. Ancak, salt operatör verisi ile bu yorumda bulunmak doğru değil.
Mobil hat kullanımında yaşanan düşüşte 1,4 milyar nüfuslu Çin’de Covid19 ile birlikte ekonomide gözlemlenen yavaşlama, halkın tüketimi kısması, göçmen işçilerin ve turistlerin talebindeki düşüş, mobil operatörlerin reklam harcamalarını düşürmesi ve kullanılmayan hatların kapanması gibi nedenlerin etkili olduğu düşünülmektedir.
Firmaların kullanıcı başına ortalama gelir (Average Revenue Per User – ARPU) verisini iyileştirmek için pasif hatları temizlemesi ile yeni hat açılması esnasında yüz tanıma sistemi için fotoğraf eklenmesi uygulamasının yürürlüğe girmesinin de önemli rol oynamış olabileceği aktarılmaktadır.
Videodaki Cep Telefonlarının Çin’de Koronavirüs Nedeniyle Ölenlere Ait Olduğu İddiası
Çin’de koronavirüsten ötürü vefat eden kişilere ait cep telefonlarının görüntülendiği kayıt olduğu iddiasıyla paylaşılan video, koronavirüs salgını ortaya çıkmadan önce sosyal medyada paylaşılmış olup, Covid-19 ile bir ilgisi bulunmamaktadır
İtalya’da Koronavirüs Salgınında Ölenler İçin Oluşturulduğu Sanılan Toplu Mezar Videosu
İtalya’dan koronavirüs salgınında ölenler için oluşturulan toplu mezara ait sanılan videonun koronavirüsle ya da İtalya’yla bir ilgisi bulunmuyor. Bahse konu video, 2007 yapımı Pandemic adlı diziden.
Koronavirüs Enfekte Olan Kişilerin Titreyerek Vefat Ettiği İddiası
Türker Akıncı’nın sunduğu Beyaz TV’de yayınlanan Ne Var Ne Yok adlı programda Ali Selman Demirbağ, koronavirüs bulaşan kişilerin titreyerek yaşamını yitirdiğini öne sürmüştü. Ancak, Koronavirüs vakalarında titreme bir semptom değil. Konu edinilen video kaydı Wuhan’da koronavirüs salgınının dünya kamuoyu tarafından duyulduğu ilk günlerde dolaşıma girmişti. Ancak, videodaki vakanın koronavirüsle bir bağı tespit edilememişti.
Ali Selman Demirbağ (@asdemirbag), koronavirüs bulaşan kişilerin titreyerek yaşamını yitirdiğini öne sürmüştü.
Koronavirüs vakalarında titreme bir semptom değil. Konu edindikleri video salgının ilk günlerinde dolaşıma girmişti. Koronavirüsle bir bağı tespit edilememişti. pic.twitter.com/y650f1Fgf9
Vladimir Putin’in “Ya Evde Kal Ya Da 5 Yıl Hapis Cezası” Dediği İddiası
Sosyal medyada yapılan paylaşımlarda aktarılan Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yaptığı kısa ve öz basın toplantısında “Rusya’da ikamet edenler iki seçiminiz var; Ya 15 gün karantina ya da 5 yıl hapis. Hoşçakalın. Basın toplantısı bitmiştir” dediği iddiası doğru değil. Putin, bahsi geçen yönde bir basın toplantısı gerçekleştirmedi. (İşbu yazı tarihi itibarıyla) Rusya’da vatandaşlara yönelik mutlak ya da kısmî sokağa çıkma yasağı uygulaması bulunmamaktadır. Anılan hapis cezası, koronavirüs salgını açısından yüksek riskli ülkelerden ülkeye geldiği hâlde kendini evinde izole etmeyerek halk sağlığını riske atan kişilere yöneliktir.
Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu’nun Koronavirüs Testinin Pozitif Çıktığı İddiası
Kulis bilgisi aktaran anonim bir sosyal medya hesabının ortaya attığı Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu’nun koronavirüs testinin pozitif çıktığı ve Amerikan Hastanesinde tedavi altına alındığı iddiası bizatihi Tevfik Göksu tarafından yalanlandı. Tevfik Göksu, sosyal medya hesabından paylaştığı yayında “doğru bir Tevfik Göksu hastanede ama o Tevfik Göksu ben değilim” ifadesini kullandı.
İstanbul Esenler Belediye Başkanı Mehmet Tevfik Göksu (@mt_goksu), koronavirüs testinin pozitif çıktığı ve Amerikan Hastanesinde tedavi altına alındığı iddiasını yalanladı.
Videodaki Kadının Markette Tükürerek Koronavirüs Saçmaya Çalıştığı İddiası
Sosyal medyada paylaşılan videonun ABD’de bir markette başkalarına koronavirüs bulaştırmak için meyvelere tüküren bir Çinliye ait olduğu iddiası doğru değil. Video aslında 2 parçadan oluşuyor. Videonun ilk bölümü, Avustralya’nın Sidney şehrindeki bir süpermarkette market görevlileri ile yaşanan bir tartışma neticesinde mağazayı terk etme çağrısına direnen müşteriye polis müdahalesini gösteriyor. Videonun ikinci kısmında ise market reyonuna tüküren bir kadın görüntülenmiş. Her iki videonun içeriği koronavirüs bulaştırmaya çalışıldığıyla ilgili değil.
Koronavirüs Nedeniyle Nefes Almakta Güçlük Çeken Kişiye Ait Sanılan Video
Sosyal medyada paylaşılan videonun koronavirüs enfeksiyonu nedeniyle nefes almakta güçlük çeken şahsa ait olduğunu ortaya koyan bir bulgu yok. Yapılan tarama, koronavirüs vakası yerine “akut solunum güçlüğü sendromu”nun söz konusu olduğunu işaret ediyor
Sosyal medyada paylaşılan videonun koronavirüs enfeksiyonu nedeniyle nefes almakta güçlük çeken şahsa ait olduğunu ortaya koyan bir bulgu yok.
Yapılan tarama, koronavirüs vakası yerine "akut solunum güçlüğü sendromu"nun söz konusu olduğunu işaret ediyor pic.twitter.com/jyIPxHQVT2
Almanya’nın 8 Yıl Önceden Koronavirüsü Bildiği İddiası
Basında yer alan Almanya’nın 2012 yılında koronavirüs salgınını öngördüğü iddiasına dayanak olarak sunulan rapor, Alman uzmanların gözlemlediği yeni koronavirüs üzerinden risk değerlendirmesi yapılan “Bericht zur Risikoanalyse im Bevölkerungsschutz 2012” (“Sivil Koruma Risk Analizi Raporu 2012” başlıklı çalışmadır.
Alman Federal Meclisi’ne sunulan 17/12051 sayılı raporda, SARS-CoV ile yakından ilişkili olmayan bir koronavirüsün tespit edildiği belirtilerek, varsayımsal Modi-SARS virüsünün yol açabileceği pandemiye ilişkin senaryoların ve atılabilecek adımların paylaşıldığı anlaşılıyor.
Almanya'nın 2012'de gözlemlediği yeni koronavirüs üzerinden risk değerlendirmesi yapılan "Bericht zur Risikoanalyse im Bevölkerungsschutz 2012" ("Sivil Koruma Risk Analizi Raporu 2012" başlıklı rapor: https://t.co/nE2hWJbXoW
Fotoğrafın Çin ya da İtalya’da Koronavirüs Nedeniyle Yaşımını Yitirenlere Ait Olduğu İddiası
Koronavirüs nedeniyle yaşımını yitirenlere ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraf, Katzbach Nazi Kampı’nda hayatını kaybeden 528 kişi için 2014’te Almanya Frankfurt’ta düzenlenen anma eyleminden.
Çin ya da İtalya'da koronavirüs nedeniyle yaşımını yitirenlere ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraf, Katzbach Nazi Kampı'nda hayatını kaybeden 528 kişi için 2014'te Almanya Frankfurt'ta düzenlenen anma eyleminden. pic.twitter.com/4VH3o5lrt0
Koronavirüs Salgınına Karşı Mücadele Ederken Su Tasarrufu Çağrısında Bulunan Metin
Hacettepe Üniversitesi Hidrojeoloji Mühendisliği, sosyal medyada isimleri kullanılarak paylaşılan koronavirüsle mücadele ederken su tasarrufuna dikkat edilmesi gerektiğini belirten metinle kurumsal bir ilgilerinin bulunmadığını duyurdu.
Hacettepe Üniversitesi Hidrojeoloji Mühendisliği (@HidrojeolojiMuh), sosyal medyada isimleri kullanılarak paylaşılan koronavirüsle mücadele ederken su tasarrufuna dikkat edilmesi gerektiğini belirten metinle kurumsal bir ilgilerinin bulunmadığını duyurdu.https://t.co/VdjtmkWwCnpic.twitter.com/42zqTT70wa
İtalya’da Koronavirüsten Koruma Amacıyla Kilise Görevlileri Tarafından Kutsal Su İkramına Ait Olduğu Sanılan Video Romanya’dan
İtalya'da halkın koronavirüsten korunması için kilise görevlileri tarafından kutsal su ikramını gösterdiği öne sürülen video incelendiğinde, videonun Romanya'da olduğu anlaşılıyor.
İspanya’da Bir Doktorun Solunum Cihazlarının 65 Yaş Üstündekilerden Alınıp Gençlere Verildiğini Söylediği İddiası
Videoada solunum cihazlarının 65 yaş üstünden alınıp gençlere verildiğini belirten kişi doktor değil. İspanya Sağlık Bakanlığı da iddiaların doğru olmadığını açıkladı. Yoğun bakıma alınacak hastaların önceliklendirilmesinde (triyaj) ana kriter hastanın yaşı değil.
Koronavirüs Salgını Karşısında Kontrolün Kaybedildiği Açıklaması Nedeniyle İtalyanların Namaz Kılan Müslümanları Taklit Etmeye Başladığını Gösterdiği Sanılan Video
İslamî usullere göre tesettüre bürünmemiş kadınların namaz kılan cemaati taklit ettiği videonun koronavirüs salgını ya da İtalya ile bir ilgisi bulunmuyor. Videonun koronavirüs salgını zuhur etmeden çok daha önce 2017 yılı Haziran ayında Twitter’da paylaşıldığı ve 2018 yılı Ekim ayında Youtube’e yüklendiği anlaşılmaktadır.
Koronavirüse Karşı Helikopterden Sprey Dezenfektan Püskürtüleceğine Dair Mesaj
Whatsapp gibi iletişim platformlarında yayılan koronavirüsü yok etmek için helikopterlerden sprey dezenfektan püskürtüleceği yönündeki uyarı metni asılsız. Daha önce Meksika’da ve ABD’de yayılan bu metin, İngilizceden Türkçemize çevrilerek paylaşılmış.
Atatürk’ün kurduğu Refik Saydam Hıfzısıhha Akademisinin 1940 yılında kolera salgınında göndermiş olduğu aşılardan dolayı Çin’in Türkiye’ye hızlı tanıma kitlerini ücretsiz olarak gönderdiği iddiası doğruyu yansıtmıyor. Atatürk hayatta iken 1938 yılında Çin’e kolera aşısı gönderildiği biliniyor. ancak, Çin’den yapılan son tanı kiti sevkiyatının bahsi geçen gönderime atıf yapılarak ücretsiz sağlandığına dair bir delil bulunmuyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yaptığı basın toplantısında kitlerin ücretinin verilerek alındığını ifade ederek bu iddianın doğru olmadığını beyan etmişti.
Nostradamus’un 2020 yılında gerçekleşecek bir koronavirüs salgınından, yarasalardan, İtalya’dan, yaşlı ölümlerinden ve dünya ekonomisinin çöküşünden bahsettiği bir kehanetinin olduğu iddiası doğru değil. Nostradamus’un günümüze ulaşan basılı halde bulunan kehanetler kitabında böyle bir metin yer almamaktadır. Nostradamus’un 2020 yılında koronavirüs salgını oluşacağı kehanetinde bulunduğuna dair herhangi bir delil bulunmamaktadır.
Rusya’nın Karantinada Sokağa Çıkılmasını Engellemek İçin Sokağa Aslan Saldığı İddiası
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, vatandaşlarının koronavirüse karşı evlerinde kalması için sokaklara 500 aslan salmadı. Sokakta bir aslanın gezerken görüldüğü fotoğraf, 2016 yılı Nisan ayında Güney Afrika’nın Johannesburg şehrinde bir film çekimi esnasında çekilmiş. Aslanın adı Colombus. Çekim esnasında etraf güvenlik çemberine alınmış.
Koronavirüsün Laboratuvarda Üretildiği ve Patentinin Alındığı İddiası
Koronavirüs’ün 2003 yılında Fransız bir enstitü tarafından üretildiğini ve patentinin de alındığı iddiası doğruyu yansıtmıyor. Paylaşılan patent 2003 yılında yaşanan SARS koronavirüs salgını ile ilgili. Günümüzde yaşanan Co-vid19 salgını ile ilgili değil.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya Ait Olduğu İddiasıyla Açılan Sahte Sosyal Medya Hesapları
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca adına açılan sahte Twitter profillerinin sayısında kayda değer bir artış yaşandığı görülüyor. “Parodi” ya da “fan” sayfası olduğunu açıkça belirtmeyen bu tip hesapların paylaşımları birçok kişiyi yanlış yönlendirebiliyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca (@drfahrettinkoca) adına açılan sahte Twitter profillerinin sayısında kayda değer bir artış olmuş.
"Parodi" ya da "fan" sayfası olduğunu açıkça belirtmeyen bu tip hesapların paylaşımları birçok kişiyi yanlış yönlendirebiliyor. pic.twitter.com/WiA4XSrKij
İran asıllı Hollywood aktrisi Golshifteh Farahani’ye ait olduğu iddia edilen koronavirüsten buruna tutulacak saç kurutma makinesiyle kurtulunabileceğini aktaran ses kaydı kendisine ait değil! Golshifteh Farahani, kaydın kendine ait olmadığını belirtti. Golshifteh Farahani, sosyal medya hesabından kendisine yöneltilen ses kaydının kendisine ait olup olmadığına dair soruya “KESİNLİKLE HAYIR” şeklinde yanıt verdi. Farahani’nin koronavirüs kaptığına dair de bir bilgi bulunmuyor. Saç kurutma makinesini burundan yukarı tutarak koronavirüsten kurtulunabileceğine dair bir bulgu da yok. Konuya vakıf herhangi bir uzmanın ya da saygın tıp kurumunun, koronavirüsü öldürmek için buruna sıcak hava yönlendirilmesine dair tavsiyesi bulunmuyor.
Ankara’ya Koronavirüsten Vefat Edenler İçin Tabut Nakledildiği İddiası
Fotoğrafın koronavirüs kaynaklı ölümlerden ötürü Ankara’ya yapılan tabut sevkiyatına ait olduğu iddiası asılsız. Tabutlar, Konya Büyükşehir Belediyesinin yurt dışı ve şehir dışı cenazeler için salgın öncesi sipariş ettiği tek kullanımlık tabutlar.
Fotoğrafın Aytaç Yalman’ın Cenazesine Ait Olduğu İddiası
Koronavirüsten ötürü vefat ettiği açıklanan Emekli Orgeneral Aytaç Yalman’ın cezanesinden olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğraf, Yalman’ın defnedilmesinin çok öncesinde 2006 yılında Sivas’da Kırım Kongo’dan vefat eden bir vatandaşımızın cenaze törenine ait haberlerde ve 2014 yılında patlak veren Ebola salgını esnasında kullanılmış. Fotoğrafın cenaze ile bir ilgisi bulunmuyor.
Fatih’te Bir Camide Şüpheli Hareketlerde Bulunan Şahsın Koronavirüs Saçmaya Çalıştığı İddiası
Fatih’te bir camide şüpheli hareketlerde bulunarak etrafa elini silen vatandaşımızın koronavirüs saçmaya çalıştığı sanılmıştı. Ancak, İstanbul Fatih’teki İsmailağa Camii’nden olduğu anlaşılan görüntüdeki şahsın psikolojik rahatsızlığının bulunduğu ve bulaşıcı bir hastalığının olmadığı öğrenildi. İsmailağa Camii İlim ve Hizmet Vakfı konuya dair yaptığı açıklamada, bu hususu vurgulayarak koronavirüs riskine binaen ihtiyaten caminin tekrar dezenfekte edildiği duyurulmuştu.
Fatih'te bir camide şüpheli hareketlerde bulunan vatandaşımızın videosuna ilişkin olarak;
Görüntü İstanbul Fatih'teki İsmailağa Camii'nden.
Etrafa elini silen vatandaşımızın psikolojik rahatsızlığı mevcutmuş ve bulaşıcı bir hastalığı yokmuş. pic.twitter.com/GRkxnroZv5
Sağlık Bakanlığı’nın “COVID – EK Önlemler” Konulu Yazısı
Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün “gizli” ibaresiyle yayınladığı bir genelge olduğu iddiasıyla paylaşılan yazı sahte. Sağlık Bakanlığı paylaşılan yazının sahte olduğunu beyan etmişti. Yazı, resmî yazışma formatlarına uygun değil. Yazıda kullanılan filigran metnin arkasına yedirilmiş. Yer alan imza, dünya ağır sıklet boks şampiyonu Vitalij Klicsko’ya ait. Yazı içeriğindeki tedbirler, Sağlık Bakanlığı’nın değil İçişleri Bakanlığı’nın görev ve yetki alanına giriyor.
Whatsapp gibi iletişim platformlarında yayılan "COVID – ek önlemler" konulu resmi yazı SAHTE.
Şimdilik söylenebilecekler: Resmi yazı standartlarında sayı kısmında "GİZLİ" gibi bir kırılım yer almaz. Format sıkıntısı ve tapaj hataları var. pic.twitter.com/NASVcWrvQC
Koronavirüs Bulaştığı İçin Bayılarak Yere Yığıldığı Sanılan Maskeli Kişi
Ağrı’daki Cumhuriyet Caddesi’nde yürüyen yüzünde maske takılı vatandaşımızın aniden yere yığılması koronavirüs vakası olduğu düşüncesiyle panik oluştursa da, karşılaşılan vaka koronavirüs değil epilepsi vakası olduğu tespit edilmiş. Vatandaşın yere yığılmasının ardından ihbar üzerine olay yerine gelen sağlık ekibi nöbet geçirdiğini belirleyerek hastayı ilgili sağlık kuruluşuna sevk etmiş.
Burnun tuzlu suyla yıkanması koronavirüsün bulaşmasını engellemez. Koronavirüse karşı bağışıklık sistemini özel olarak güçlendirdiğine yönelik kanıtlanmış herhangi bir gıda tespit edilmiş değil.
Burnun tuzlu suyla yıkanması koronavirüsün bulaşmasını engellemez. Koronavirüse karşı bağışıklık sistemini özel olarak güçlendirdiğine yönelik kanıtlanmış herhangi bir gıda tespit edilmiş değil.https://t.co/LM2zagZZkLpic.twitter.com/erASUJxCCh
Ibuprofen kullanımının Covid-19 hastalığını şiddetlendirdiği ve bazı ülkelerdeki genç hasta ölüm oranlarını arttırdığı yönündeki iddialar doğruyu yansıtmıyor. Ibuprofen etkenli ilaçların, hastalığı olumsuz yönde etkilemesi üzerine bilimsel bir kanıt bulunmuyor. DSÖ, ibuprofen‘in koronavirüs enfeksiyonu hastalarına kullanılmamasını gerektiren bir kanıt olmaması nedeniyle, ibuprofenden kaçınılması ile ilgili bir öneride bulunmadığını açıkladı. Koronavirüs vakalarında ibuprofen kullanımının gerekliliği konusunda uzmanlar arasında açık bir görüş birliği mevcut değil. Koronavirüs vakalarında ibuprofen kullanımına yönelik güvenilir çalışmalar henüz tamamlanmadığı için öne sürülen iddialar henüz doğrulanmış değil.
İletişim platformlarında paylaşılan dondurmadan uzak durulması, soğuk yiyecek ve içeceklerin tercih edilmemesi, ılık su ve tuzla gargara yapılması gerektiği yönünde uyarı metni UNICEF’e ait değil.
Yozgat’ta Koronavirüsten Korunmak İçin Bir Vatandaşın Arap Sabunu Yediği İddiası
Yozgat’ta koronavirüsten korunmak için bir vatandaşın arap sabunu yediği iddiası doğru değil. İddia parodi içerik yayınlayan bir siteden yayılmış. Yozgat İl Sağlık Müdürlüğü kayıtlarında bu yönde bir doktor ve hasta mevcut değil.
Kuzey Kore’nin Koronavirüslü 2 Kişiyi İdam Ettiği İddiası
Kuzey Kore’nin koronavirüs bulaşan 2 kişiyi idam ettiği iddiası doğru değil. İddiayı ortaya atan hesap, Cumhuriyet gazetesini taklit eden bir parodi profil.
Koronavirüs Salgınından Sonra Müslüman Olan Çinlilere Ait Sanılan Video
Çin’de koronavirüsten sonra 20 milyon Çinlinin Müslüman olduğu iddiası doğru değil. Video koronavirüs salgını ortaya çıkmadan önce Filipinler’de çekilmiş.
Sosyal medyada paylaşılan 25 hastanelik liste koronavirüs tesinin gerçekleştirildiği kurumlar değil, Sağlık Bakanlığınca Ocak ayı sonunda duyurulan koronavirüs şüphesi halinde başvurulabilecek hastaneler.
Türkiye’nin Elinde Koronavirüs Testinin Bulunmadığı İddiası
Dr. Yavuz Dizdar gibi bazı isimlerce Türkiye’de koronavirüs test kitinin bulunmadığı ya da 3 ay önce ortaya çıkan virüs için tanı kitinin geliştirilemeyeceği iddia edilmişti.
Sağlık Bakanlığı, yeni koronavirüs tanısı için gerekli moleküler testlerin mevcut olduğunu, tanı testinin sadece Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarında ve belirlenmiş Halk Sağlığı Laboratuvarlarında yapıldığını aktarmıştı. Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı açıklamalarda ve basına yansıyan haberlerde de koronavirüs teşhisi için testlerin gerçekleştirildiği bilgisi yer almıştı. Belirlenen sağlık kuruluşlarında koronavirüs testi uygulanan bazı isimler de basına bu yönde demeçler vermişti.
Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, katıldığı canlı yayında Dr. Yavuz Dizdar’ın “Türkiye’nin elinde test olmadığı ve 3 ayda yapmanın da imkansız olduğu” iddiasının da doğru olmadığını aktarmıştı. Prof. Ceyhan, Dr. Dizdar’ın “3 aylık virüsün kiti olmaz” iddiasına ilişkin olarak “bir kit geliştirmek 3 günlük bir iştir. Bu kit dediğiniz de iki tane priverdir zaten çünkü test PCR testi dolayısıyla yani testte yanlış var kitte öyle bir şey söz konusu değil” yorumunda bulunmuştu.
Prof. Ceyhan, Dr. Yavuz Dizdar'ın “Türkiye'nin elinde test olmadığı ve 3 ayda yapmanın da imkansız olduğu” iddiasının da doğru olmadığını aktarmış. pic.twitter.com/aeIKVng5Sc
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kayseri ve Bursa’da Koronavirüs Teşhisi Açıklaması İddiası
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Kayseri ve Bursa’da 2 kişide koronavirüs tespit edildiğine yönelik açıklama yaptığı iddiası doğru değil. Paylaşılan görsel CB Erdoğan’ın Hürriyette yayınlanan açıklaması üzerinde değişiklik yapılarak oluşturulmuş.
Türkiye’nin İlk Koronavirüs Vakasının IMF ve Dünya Bankası’nın Finansman Desteğinden İstifade Edebilmek İçin Açıklandığı İddiası
Türkiye’nin ilk koronavirüs vakasının açıklanmasında IMF ve Dünya Bankası’nın duyurduğu finansal desteğin etkili olduğu iddiası doğru değil. Açıklanan acil durum finansman paketleri yeni bir adım değil. Üye ülkeler yıllardır bu imkandan yararlanabiliyor.
Türkiye'nin ilk koronavirüs vakasının açıklanmasında IMF ve Dünya Bankası'nın koronavirüsten etkilenen ülkelere yönelik finansman desteğinin etkili olduğu iddiası dolaşıma girdi. pic.twitter.com/fH8cVayM0M
The Economist dergisinin 2020 kapağı olduğu iddia edilerek sosyal medya ortamlarında paylaşılan görsel derginin kapakları arasında yer almıyor. Farklı ülkelerin bayrak desenlerine sahip maskeleri takan insanların yer aldığı görsel, Filipinli sanatçı CJ Trinidad’ın “Maskcommunication” isimli çalışması.
Asteriks’te koronavirüs salgınının 3 yıl önce öngörüldüğü iddiası doğru değil. 2017’de yayınlanan Asteriks ve İtalya Yarışı bölümünde Coronavirus adlı karakter yer almış. Ancak, koronavirüs terimi 1960’lı yıllardan beri kullanımda.
Dünyaca ünlü çizgi roman Asteriks'te koronavirüs salgınının 3 yıl önce görüldüğü iddia edildi
2017'de yayınlanan Asterix et. Transitalique adlı seride Asterix and the Chariot Race (Asteriks ve İtalya Yarışı) bölümünde Coronavirus adlı karakter yer almışhttps://t.co/Yi3mqL3PAfpic.twitter.com/gyAy4c1lWD
Saddam Hüseyin’in öldürülmeden önce Irak’ın askerî yetkilileriyle birlikte görüldüğü video kaydında yeni koronavirüs hakkında konuştuğu iddiası doğru değil. Videonun orijinalinde bu yönde bir ifadeye rastlanamamaktadır. Kaydın sesinin bir video düzenleyici uygulama aracılığıyla değiştirildiği anlaşılmaktadır.
Koronavirüse Karşı Votkanın Önerildiği Hastane Yazısı
ABD’deki Saint Luke Hastanesi’nin, koronavirüs enfeksiyonunu önlemek için votka tüketimini önerdiği iddiası doğru değil. Hastaneye ait olduğu iddiasıyla paylaşılan yazı montajla oluşturulmuş. Alkolün koronavirüse iyi geldiğine dair bir bulgu yok.
Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun Koronavirüs Testinin Pozitif Çıktığı İddiası
Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’nun koronavirüs testinin pozitif çıktığı iddiası doğru değil. Başkan Bolsonaro, koronavirüs testinin negatif çıktığını sosyal medya hesabından duyurmuştu.
İlave: Her ne kadar bu iddia dolaşıma girdiği anda doğruyu yansıtmasa da, Jair Bolsonaro’ya 2020 yılı Temmuz ayı başında Covid-19 teşhisi kondu.
Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, koronavirüs testinin NEGATİF çıktığını sosyal medya hesabından ilginç bir tepki ile duyurdu.
Milli Eğitim’in Süresiz ve Ücretsiz Tatil Konulu Yazısı İddiası
“Süresiz ve Ücretsiz Tatil (Korona Virüs) konulu 11 Mart 2020 tarihli “Bakan adına” ve “MEB Personel Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Murat Taştekin” imzasıyla 81 ilin valiliğine gönderildiği öne sürülen evrakta “Resmi ve özel okul öncesi, ilk ve orta dereceli okul ile tüm liselerimiz ikinci bir talimata kadar süresiz ve ücretsiz tatil edilmiştir” ibaresinin yer aldığı görülse de yazı asılsızdı.
Rakının koronavirüse iyi geldiği iddiasını içeren sahte gazete küpürü bir uygulama vasıtasıyla oluşturulmuştur. Bu yönde yayımlanmış bir gazete haberi yayınına rastlanamamaktadır. Halihazırda koronavirüsün tedavisine yönelik somut bir bulgu ya da virüse etkili bir ilaç bulunamamıştır.
Kokainin koronavirüsü öldürdüğüne yönelik iddianın doğruluk payı bulunmamaktadır. Kokainin koronavirüse karşı etkili olduğuna yönelik paylaşılan haber görseli, son dakika manşeti oluşturmaya yarayan Breakyourownnews.com adlı internet sitesi vasıtasıyla hazırlanmış. Bu yönde yayımlanmış bir haber yayınına rastlanamamaktadır. Halihazırda koronavirüsün tedavisine yönelik somut bir bulgu ya da virüse etkili bir ilaç bulunamamıştır.
İran’da devlet yöneticilerini koronavirüsten korunmak için cemaatle namaz kılarken maske takarken gösteren fotoğraf montaj. Fotoğrafın orijinali Kasım Süleymani’nin Tahran Üniversitesi’ndeki cenaze merasiminden. Maskeler sonradan dijital müdahale ile eklenmiş.
Çin’in 20 Bin Koronavirüs Hastasını Öldürmeyi Tasarladığı İddiası
Çin Halk Cumhuriyeti’nin koronavirüsün yayılımını önlemek adına 20.000’den fazla koronavirüs hastasını öldürmek için yüksek mahkemenin onayını beklediği iddiası asılsız. İddiayı ilk dile getiren internet sitesi gerçek dışı bilgi yaymasıyla tanınıyor. Çin Yüksek Mahkemesi’nin böyle bir değerlendirme yaptığına yönelik açık kaynaklarda bir bilgi yok.
“Korona virüsünden korunma muskası” satışına ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görsel kimi sosyal medya kullanıcıları tarafından ciddiye alınsa da hiciv maksadıyla hazırlanmış. Muska yazımı ya da satışı gerçek değil. Görsel gönderme yapmak kastıyla oluşturulmuş.
Wuhan’ın Kükürt / Sülfür Dioksit Salımı Haritasının Krematoryumda Yakılan Cesetlerin Sayısının Yüksekliğini İşaret Ettiği İddiası
Koronavirüs salgınının merkezi Wuhan’daki kükürt / sülfür dioksit salımının normalden yüksek olduğu, bu duruma krematoryumlarda yakılan cesetlerin yol açtığı, yüksek SO2 seviyesinin ölü sayısının açıklanandan daha fazla olduğunu işaret ettiği ileri sürülmüştü.
Ancak, yüksek kükürt dioksit seviyesinin açıklanan sayıdan çok daha fazla cesedin yakılmasından kaynaklanmış olduğunu iddiası ise doğru değil. Krematizasyon, kitlesel sülfür dioksit salımı sebepleri arasında değil.
Çin’in Koronavirüs İçin 2 Günde Hastane İnşa Ettiği İddiası
Sosyal medyada ve haber platformlarında hastanenin 2 günde inşaat ve teçhizat donanım sürecinin biterek hizmete alındığı iddiası doğruyu yansıtmıyor. 2 günde tamamlanan bir koronavirüs hastanesi inşaatı bulunmuyor. Prefabrik olarak inşa edilen hastanelerin toplam inşaat süresinin 12 gün olması planlanmış. Elbette 12 gün de kaydadeğer bir süre. Ancak Çin Halk Cumhuriyeti 2003 yılında sadece 7 gün içerisinde bir prefabrik hastane inşa etmişti.
SARS’ın insan yapımı olduğunun şüphe götürmez gerçek olduğu iddiası asılsız. SARS gibi koronavirüslerin ilk kaynağının hayvanlardır. SARS’ın bioterörizmle ilgisi olduğuna dair bir emare olmadığı gibi bu yönde bir delil ortaya konulamamıştır.
Dean Koontz’un Koronavirüs Salgınını “The Eyes of Darkness” Adlı Kitabında Öngördüğü İddiası
Ünlü yazar Dean Koontz’un koronavirüs salgınını “The Eyes of Darkness” adlı kitabında öngördüğü iddiasıyla paylaşılan görseller aslında 2 farklı kitaptan. Tweette alıntılanan 2020 kehaneti içeren ilk sayfa, Dean Koontz’un adı geçen kitabından değil, felaket tellalığını meslek haline getiren, kehanet uydurmaları büyük ölçüde asılsız çıkan Sylvia Browne’nin “End of Days” adlı kitabından.
2. sayfa ise Dean Koontz’un The Eyes of Darkness adlı kitabından. Kitabın 1996 baskısında virüsün adı “Wuhan-400” iken, 1981 baskısında Gorki-400 imiş. 1981’de Rusya’ya görülen virüs, 1996’da Wuhan’dan aktarılmış. Virüs anlatısının özellikleri ise koronavirüsten oldukça farklı.
Türkiye'den sosyal medya kullanıcılarının da paylaştığı iddiaya göre Dean Koontz koronavirüs salgınını "The Eyes of Darkness" adlı kitabında öngörmüş.
Tuvalet kağıdında koronavirüs bulunduğu iddiasıyla paylaşılan ekran görüntüsü, montaj ürünü. Tuvalet kağıdında koronavirüsün tespit edildiğine yönelik herhangi bir bulgu mevcut değil.
Tuvalet kağıdında koronavirüs bulunduğuna yönelik yeni bir KJ bandı montajı.
Koronavirüs salgınının yol açtığı bilgi kirliliği Cristiano Ronaldo’ya sıçramasa olmazdı.
Parodi futbol haberi profilinin paylaştığı “Cristiano Ronaldo koronavirüsün görülmediği Türkiye’de Fenerbahçe, Galatasaray ya da Beşiktaş’ta futbol oynamayı düşünüyor” iddiası gerçek sanılmış.
Cristiano Ronaldo’nun Portekiz’de bulunan otellerini coronavirüs tedavisi için hastanelere çevireceği ve personelin maaşını ödeyeceği iddiası da asılsız Ronaldo’nun bu yönde bir beyanı bulunmuyor. Pestana CR7 Hotels yetkilileri de iddiayı yalanlamış.
Cristiano Ronaldo'nun Portekiz'de bulunan otellerini coronavirüs tedavisi için hastanelere çevireceği ve personelin maaşını ödeyeceği iddiası da asılsız
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Altın ve Çay Günlerini İptal Etti İddiası
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın koronavirüs nedeniyle altın ve çay günlerini iptal ettiğine dair paylaşılan yazı elbette sahte. Resmi yazışma standartlarına uygun hazırlanmayan yazı birçok maddi hatayı ihtiva ediyor.
Altın ve çay günlerinin iptal edildiğine dair paylaşılan yazının mizahî yaklaşımla hazırlandığını, ciddiyet içermediğini, karşılaşıldığında gülünüp geçildiğini varsayıyoruz.https://t.co/oKrBlEst47pic.twitter.com/m2BjsecOXF
Dışkapı Hastanesi’nde 104 Kişinin Covid-19 Nedeniyle Vefat Ettiği İddiası
Türkiye’de koronavirüs salgını nedeniyle ilk vefatların açıklandığı günlerde Ankara Dışkapı Hastanesi’nde 104 kişinin Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdiğine dair ASILSIZ iddia ortaya atılmıştı. İddia, Sağlık Bakanlığı ve hastane çalışanları tarafından yalanlanmıştı.
HATIRLAYALIM:
Türkiye'de koronavirüs salgını nedeniyle ilk vefatların açıklandığı günlerde Ankara Dışkapı Hastanesi'nde 104 kişinin Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirdiğine dair ASILSIZ iddia ortaya atılmıştı.https://t.co/v0OH603TFypic.twitter.com/pGM4KMgYiB
1 Yorum
Pingback: Yozgat'ta Bir Vatandaşın Koronavirüse Karşı Arapsabunu Ve Yoğurt Yediği İddiası - Malumatfuruş