Koronavirüsün Delta Varyantının Tespitine Yönelik Bir Testin Bulunmadığı İddiası Doğru Değil
Bu yazımızda koronavirüsün delta varyantının tespiti için bir test bulunmadığı iddiasını inceleyeceğiz.
Yurt dışı menşeli bu iddianın ülkemizdeki sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılan birkaç örneğine göz atalım:
“Delta varyantı bir aldatmacadır. Bildiğim kadarıyla Delta varyantı ile diğer grip virüsleri arasında ayrım yapabilecek bir Test YOK”
“Delta varyantı hakkında çok fazla gürültü var, ancak Delta varyantı için test kiti yok. Delta varyant enfeksiyonunu nasıl teşhis edersiniz? Bir siyasi tıp uzmanına sormakta fayda var.”
İddiayı incelemeye geçmeden önce varyantların oluşumundan biraz bahsetmekte fayda var…
Virüsler, zorunlu hücre içi parazitler olarak adlandırılırlar; çünkü çoğalıp patojenite (hastalık oluşturma özelliği) gösterebilmeleri için bir canlı hücreye ihtiyaç duyarlar. Çoğalmak için gerekli enerjiyi ve molekülleri, enfekte ettikleri hücre vasıtasıyla sağlayarak hücre içerisinde kendilerini çoğaltırlar. Bu her bir çoğalma esnasında virüsün genetik materyali üzerinde mutasyon meydana gelme riski vardır. Bu mutasyonlar, önemsiz ve ufak çaplı olabildikleri gibi yeni virüs varyantlarının oluşmasına da yol açabilirler. Örneğin epsilon olarak adlandırılan koronavirüs varyantında ORF1 isimli gen bölgesinde mutasyonlar bulunduğu bilinmektedir. Yani bir varyantın tespiti ve diğer varyantlardan farkları, genetik materyaldeki gibi bazı viral değişiklikler üzerinden görülüp anlaşılabilmektedir.
Koronavirüs tespiti için reverse transkripsiyon polimeraz zincir reaksiyonu (rRT-PCR) olarak bilinen ve influenza virüsleri, HIV, HBV ve HCV gibi çok çeşitli diğer virüsleri tespit etmekte de uzun zamandır kullanılan bir yöntem uygulanmaktadır. rRT-PCR testi, virüse ait genetik materyalin çoğaltılması ve böylelikle incelenebilir hâle gelmesini sağlayan bir dizi tepkimeyi içerir. Genetik materyal, her virüs için özgül olduğundan ötürü, gerekli işlemler sonrasında numunenin hangi virüse ait olduğu anlaşılabilmektedir. PCR sonrasında koronavirüs varlığı tespit edilen örnekler ise birazdan açıklayacağımız daha ileri tetkiklere tabi tutularak virüsün hangi varyantına ait oldukları da anlaşılabilmektedir.
Genetik Sekanslama (Genetik Dizileme)
Örneklerde koronavirüs varlığı tespit edilirse virüsün hangi varyantının olduğunun anlaşılabilmesi için genetik sekanslama yöntemine başvurulabilmektedir. Genetik sekanslama, virüsün genomunda yer alan gen kodlarının çözülmesi esasına dayanan bir teknoloji olup farklı virüslerin varyantlarını göstermek için kullanılmaktadır. Viral genomun bu ayrıntılı incelenmesi sonucunda aynı virüsün farklı varyantları ayırt edilebilmektedir.
Genetik sekanslama, yeni varyantların tespiti ve anlaşılabilmesi açısından çok büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle farklı ülkeler, belirli sayıda örneği düzenli olarak bu teste sokarak virüsün yapısal ve davranışsal değişimlerini gözlemlemektedir. Örneğin ABD Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC), PCR sonrasında koronavirüs olduğu tespit edilen örneklerden haftalık yaklaşık 750 tanesini bu yöntem ile incelemektedir. ABD dışında pandemiden bu yana Birleşik Krallık, Suudi Arabistan, Güney Kore, Meksika, Polonya gibi çok sayıda ülkede de virüs örneklerine genetik sekanslama yapılmıştır. Bu sekanslamalar sonrasında o ülkede hangi varyantların görüldüğü, ülkedeki baskın varyantın hangisi olduğu gibi epidemiyolojik açıdan çok kıymetli bilgiler edinilmektedir ve bu bilgiler, pandemi ile mücadeleye oldukça önemli faydalar sağlamaktadır.
Özetle, genetik sekanslama yöntemi ile koronavirüs varyantları ayırt edilebilmekte olup delta varyantına yönelik bir testin bulunmadığı iddiası gerçeği yansıtmamaktadır. Diğer varyantlar gibi delta varyantının da tespit edilme yöntemi genetik sekanslamadır. Genetik sekanslama ile koronavirüs (SARS-CoV-2) dahil pek çok virüsün farklı varyantları tespit edilebilirken, delta varyantının tespit edilememesi düşünülemez.