BioNTech Kurucuları Uğur Şahin ve Özlem Türeci’nin Fotoğrafının Euro Banknotların Üzerinde Yer Almasının Kararlaştırıldığı İddiası (İşbu Yazı Tarihi İtibarıyla) Doğru Değil
Koronavirüs salgınına (Covid-19) karşı aşıyı geliştiren BioNTech firmasının kurucuları Prof. Uğur Şahin’in ve Dr. Özlem Türeci’nin fotoğraflarının sirkülasyona sokulacak yeni avro banknotlarında yer alacağı iddiası (işbu yazının hazırlandığı tarih itibarıyla) gerçeği yansıtmıyor.
Hatalı aktarım içeren paylaşım örneği şöyle sunulabilir:
“Dr. Özlem Türeci-Uğur Şahin’in fotoğrafları yeni tasarlanan Euro banknotlar üzerinde basılacak.”
Aktarımın aksine, BioNTech kurucuları Özlem Türeci ve Uğur Şahin’in fotoğraflarının avro banknotlar üzerinde yer alması hususu henüz ÖNERİ aşamasında… Kararlaştırılmış, kesinleşmiş bir durum değil…
İddia, Avrupa Merkez Bankasının (AMB) yeni seri banknotlar için motif arama çalışmalarına yönelik Avrupa Parlamentosundan Alman Hür Demokrat Partili (FDP) Moritz Körner’in sunduğu “öneri”ye dayanıyor.
Alman medya kuruluşu Deutsche Welle (DW) Türkçe, konuya ilişkin haberinde şu ifadeleri kullanmıştı:
Avrupa Birliği’nin (AB) ortak para birimi euro banknotları için yeni motif arayışına giren Avrupa Merkez Bankası’na (ECB) Avrupa Parlamentosu’ndan (AP) BioNTech kurucuları Prof. Dr. Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci önerisi geldi.
AP’nin Alman üyesi Hür Demokrat Partili (FDP) Moritz Körner, Şahin ve Türeci’nin fotoğraflarının banknotlardan birinin üzerine basılmasını istedi.
Welt am Sonntag gazetesine demeç veren Körner, yeni banknotlarda, BioNTech’in kurucuları Şahin ve Türeci gibi önemli Avrupalı kişiliklerin fotoğraflarına yer verilmesi gerektiğini söyledi.
Körner BioNTech’in koronavirüs aşısı geliştirmede gösterdiği başarı ile milyonlarca Avrupalının hayatını kurtardığını ifade ederek, “Onların (Türeci ve Şahin çiftinin) yaşam yolu, entegrasyon, yükseliş, girişimcilik, bilimsel mükemmellik ve açık bir göç toplumunun potansiyeli hakkında etkileyici bir hikayedir” diye konuştu.
1957’de 6 devlet ile kurulan ve genişleme süreciyle birlikte 27 üyeye sahip, siyasi, askeri ve ekonomik bir birliğe dönüşen AB’nin para birimi avro, 1999 yılı itibari ile uluslararası piyasalarda kaydî olarak işlem görmeye başlamış ve 2002 yılında banknot ve bozuklukların piyasaya sürülmesiyle, ulusal para birimlerini kullanmaktan vazgeçmiş ülkelerden oluşan, 12 üyeli bir parasal birliğin ortak para birimi haline gelmişti.
Avro banknotların 2024 yılında yeniden tasarlanması planı AMB tarafından 6 Aralık 2021 tarihinde duyurulmuştu.
Tedavüle sürülüşünün 20’inci yılında yeniden tasarlanmasına karar verilen yeni avro banknotların tasarımı üzerinde henüz uzlaşılmış bir tema ya da görsel mevcut değil.
Banknotların tasarımı, üretimi ve dolaşıma sokulması sürecinin AMB Yönetim Kurulu’nun onayının akabinde 2024 yılında gerçekleşmesi bekleniyor. AMB Yönetim Kurulu bu kararı, Avro banknotlar hakkında avro alanında yer alan ekonomiden bir uzmanın katıldığı Tema Danışma Grubu’nun (“Theme Advisory Group”) sunacağı özet liste üzerinden alacak.
Avrupalı vatandaşların kendileriyle özdeşleştireceği ve para olarak kullanmaktan gurur duyacağı şekilde banknotların tasarlanmasının amaçlandığını belirten AMB Yönetim Kurulu üyesi Fabio Panetta, bu sürecin dijital avroya yönelik araştırma süreciyle paralel şekilde işleyeceğini söylemişti.
Bu iddiaya mesnet olarak sunulan üzerinde Türeci ve Şahin’in fotoğraflarının yer aldığı 50 avroluk banknot görseli ise tabloid Alman gazetesi Bild‘in infografik ekibinin tasarımı.
Bild, aşılanan vatandaşlara 50 avro verilmesi çağrısında bulunduğu 16 Eylül 2021 tarihli “BILD AŞI OLAYI IÇIN ÇAĞRIDA BULUNUYOR Herkese 50 Euro aşı bonusu! Karantina olmadan sonbaharı atlatabilmemiz için” (“BILD FORDERT DEN IMPF-FUFFI – 50 Euro Impf-Prämie für jeden! Damit wir ohne Lockdown durch den Herbst kommen“) başlıklı haberinde bu görsele yer vermişti.
Ezcümle, mevcut haliyle sadece önerisi aşamasında olan avro cinsi banknotta Türeci ve Şahin’in fotoğraflarının kullanılması teklifinin yanlış yorumlanmasıyla bu yanlış algı oluşmuş.
* Tespit: Emre Yorgancıgil