İletişim Platformlarda Paylaşılan Yeni Koronavirüs (2019-nCoV) Hakkındaki Açıklama UNICEF’e Ait Değil

Sosyal medya platformlarında paylaşılan dondurmadan uzak durulması, soğuk yiyecek ve içeceklerin tercih edilmemesi, ılık su ve tuzla gargara yapılması gerektiği yönünde uyarı metni UNICEF’e ait değil. Kaynağı meçhul İngilizce metinler Türkçeleştirilerek paylaşılmış.

[Ginaz Almus tarafından hazırlanmıştır]

Türkiye’de, özellikle ilk vakanın resmi olarak açıklandığı 11 Mart tarihinden itibaren Whatsapp gibi iletişim uygulamalarında yeni Koronavirüs (2019-nCoV) hakkındaki UNICEF tarafından paylaşıldığı iddia edilen bir uyarı metni dolaşmaya başladı (Al-Jazeera’nın haberine göre aynı metnin İngilizce versiyonu Hindistan’da da bir süredir sosyal medya uygulamalarında paylaşılıyormuş).

“UNICEF’in koronavirüsten korunma uyarıları” sanılan metin şöyle:

Korona virüsü, 400-500 mikrohücre çapına sahip , boyutları büyük bir virüstür, herhangi bir maske bile virüsün girişini engeller, bu nedenle eczacıları 2 katlı 3 katlı maske istiyoruz diye zorlamaya gerek yoktur.
Virüs havaya değil, yere yerleşir, bu nedenle hava yoluyla bulaşma ihtimali düşüktür
Korona virüsü, metal bir yüzeye bulaştığında 12 saat yaşayacak, bu yüzden ellerinizi sabun ve su ile yıkamak bile yeterli olacaktır
Kumaşlara bulaştığında Corona virüsü 9 saat kalır, bu yüzden kıyafetleri yıkamak veya iki saat güneşe maruz bırakmak onu öldürmek için yeterlidir.
Virüs 10 dakika boyunca ellerde yaşar, bu nedenle cep boyutlarındaki alkol ve dezenfektanları cepte taşımak ve sık sık önlem amaçlı kullanmak faydalı olacaktır
Virüs 26-27 ° C sıcaklığa maruz kaldığında öldüğü için, sıcak bölgelerde yaşayamamaktadır. Ayrıca sıcak su ve sıcak içecekler içmek ve güneşe maruz kalmak yeterince iyidir.
Dondurmadan uzak durmak, soğuk yiyecekler ve içecekler tercih etmemek önemlidir.

Ilık su ve tuzla gargara yapmak virüsü bademciklerde iken öldürür ve akciğerlere geçmesini önler.
Bu talimatlara uymak virüsü önlemek için önemlidir.

UNICEF

Unicef tarafından yapılan koronavirüsten korunma uyarıları olduğu sanılan metin

İddianın aksine, paylaşılan metin UNICEF’e ait değil.

UNICEF, sosyal medya hesaplarından yaptığı açıklamada kurumlarına atfedilen metnin sahte olduğunu duyurdu. UNICEF ayrıca, taraflarınca yayınlanan bilgiler için UNICEF’in resmi kaynaklarının takip edilmesi gerektiğini belirtti (Not: UNICEF tarafından yapılan Covid-19 ile ilgili güncel İngilizce açıklamalara bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz).

UNICEF'in kurumlarına atfedilen koronavirüs uyarıları içerikli metnin kendilerine ait olmadığını duyurduğu paylaşımı — UNICEF’in kurumlarına atfedilen koronavirüs uyarıları içerikli metnin kendilerine ait olmadığını duyurduğu paylaşımı

UNICEF yetkilileri, kurumlarına atfedilerek paylaşılan asılsız iddialar içeren kaynağı belirsiz paylaşımlara karşı uyarıda bulunmuş.

UNICEF’in koronavirüse dair yaptığı duyurularda dondurmadan uzak durulması, soğuk yiyecek ve içeceklerin tercih edilmemesi, ılık su ve tuzla gargara yapılması gerektiği yönünde uyarı yer almıyor.

Paylaşılan metindeki birçok önerinin aksine, UNICEF enfeksiyondan kaçınmak için dört temel öneride bulunuyor. Bu maddeler Türkçe çevirileri ile beraber şu şekildedir:

Ellerinizi sık sık sabun-su kullanarak veya alkol bazlı dezenfektanlarla yıkayın (Wash your hands frequently using soap and water or an alcohol-based hand rub)
Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu, dirseğinizi veya peçeteyi bükerek kapatın. Kullandığınız peçeteyi derhal atın (Cover mouth and nose with flexed elbow or tissue when coughing or sneezing. Dispose of used tissue immediately)

Soğuk algınlığı veya grip benzeri semptomları bulunan kişilerle yakın temasa geçmekten kaçının (Avoid close contact with anyone who has cold or flu-like symptoms)

Siz veya ailenizden birinde ateş, öksürük ve solunum zorluğu varsa geç olmadan tıbbi yardım alın (Seek medical care early if you or your child has a fever, cough or difficulty breathing)

Peki metinde Covid-19’dan korunmak için paylaşılan bilgilerin doğruluğu nedir?

Daha önce teyit.org tarafından iddiaların doğruluğunu teyit etmek amacıyla yapılan çalışma şu şekilde:

Covid-19’a neden olan virüsün 400-500 mikrohücre yarıçapına sahip olduğu, herhangi bir maskenin işe yarayacağı iddiası doğru değil. Virüs 120-160 nanometre boyutlarında. Eğer hastalığın belirtilerinden birini taşımıyorsanız maske takmanız gerekmiyor. Dünya Sağlık Örgütü, CDC (ABD Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezi) gibi kurumlar da bunu vurguluyor. Yalnız Covid-19 enfeksiyonu şüphesi taşıyorsanız ya da böyle biriyle temas halindeyseniz maske takın. Elleriniz kirli olduğu sürece mikrop taşıyor, elinizi maskeye götürmeniz halinde maskenin anlamı da kalmıyor. Ayrıca farklı maske çeşitleri var ve çoğu yüzünüzü tam kapatmadığından tamamen koruyucu değil.
Virüsün havaya değil yere yerleştiği, hava yoluyla bulaşma ihtimalinin düşük olduğu, metal yüzeyde 12 saat, kumaşta dokuz saat yaşadığı bilgileri doğru değil. Virüsün yüzeylerde ne kadar hayatta kalabileceğine dair kesin bilgi henüz yok. Tahminler koronavirüs ailesinin diğer fertlerinin nasıl davrandığına dayandırılıyor. Dünya Sağlık Örgütüve CDC’ye göre de Covid-19’a neden olan virüsün yüzeylerde ne kadar hayatta kaldığı net değil. Bu süre birkaç saat de olabilir birkaç gün de. Bu yüzeyin tipine, sıcaklık ve nem gibi etkenlere göre değişebilir. Bu tür kesin ifadelerle karşılaştığınızda, virüsün yeni olduğunu ve insanlığın halen onu anlamaya çalıştığını aklınızdan çıkarmayın.
Virüsün 26-27 derecenin üzerinde hayatta kalamayacağı, sıcak su ve sıcak içecekler ile güneşe maruz kalmanın virüsü öldüreceği bilgisi gerçeği yansıtmıyor. Soğuk algınlığı ya da influenzaya neden olabilecek bazı virüslerin sıcak mevsimlerde daha az etkili olduğu bilniyor ancak bu hastalığın tamamen ortadan kalkacağı anlamına gelmiyor ve Covid-19 özelinde bu henüz bilinmiyor. Dünya Sağlık Örgütü de virüsün sıcak veya nemli iklimlerde de yaşayabileceğini söyledi. Covid-19 halihazırda Suudi Arabistan’da da var ve sıcaklık 27 derecenin üzerinde. Virüsün sıcak su ve sıcak içeceklerle engellenebileceği iddiası da asılsız. İddianın bilimsel bir kaynağı yok.
Dondurmadan uzak durmak, soğuk yiyecek ve içecek tercih etmemenin virüsle mücadelede işe yarayacağı bilgisi de gerçeği yansıtmıyor. Virüsün sıcaklıkların artmasıyla ortadan kalkacağını söylemek gibi, soğuk yiyecek ya da içeceklerin yayılımı artıracağı iddiası da bilimsel dayanaktan yoksun. Virüsün yayılmasını arttıracağı düşüncesiyle dondurmadan ya da soğuk içeceklerden uzak durulması gerektiği konusu resmî kurumlarca doğrulanmış değil. UNICEF’in Covid-19 hakkında bilgilendirmesini yapan Charlotte Gornitzka da bu konunun yanlış olduğunu belirtiyor.
Ilık su ve tuzla gargaranın virüsü bademciklere inerken öldüreceği iddiası bilgisi gerçeği yansıtmıyor. Ne Dünya Sağlık Örgütü ne de başka bir kurumun böyle bir açıklaması var. Ancak örgütün virüsün yayılmasını engelleyebilecek rehberinde ne ılık suyun ne sıcak ya da soğuk suyun herhangi bir önleyiciliği olmadığı belirtiliyor. AFP Fact Check de Dünya Sağlık Örgütü’ne ulaşarak iddiayı yanlışlamış.