Okumadıkları Kitapları Okumuş Gibi Davranan Malumatfuruşlar
İnsanların okumadığı eserlerden “yanlış alıntı” yapması vaka-ı adiye hâlini aldı.
Bilmişlik / bilgiçlik taslamaya çalışan sıklıkla izlediği bu malumatfuruşluk, aslında sadece bir bilgi hatası değil; ayrıca bir otorite devşirme çabası, entelektüel prestij arayışı ve düşünsel tembellik üçgeninde şekillenen bir davranış biçimi.
Bir kitabı okumak, zaman harcamak, zihinsel çaba vermek yerine bilişsel tembelliğe meyledip sosyal medya platformlarında, internet forumlarında ve haber sitelerinde karşılarına çıkan alıntıları kaynağından doğrulamadan, sanki kendileri kaynağından okumuş gibi kullanmak insanların “bilgili görünme” arzusunun tipik bir tezahürü.
Bizzat temas kurmak yerine eseri bir çeşit süs eşyasına, sosyal aksesuara dönüştüren insanlar kendi düşüncelerinin, argümanlarının arkasında durmak yerine, hayalî bir otoritenin arkasına saklanmayı tercih ediyor. Bir sözü kendisinin söylemesinin etkisi yerine bir otoriteye başvurarak okumadığı eserin ve yazarının itibarını kullanmaya çalışıyor.
Ucuz kanaat sağlama kolaycılığıyla yanlış alıntılar, kolektif olarak yanlış bir entelektüel zemin inşa ediyor. İnsanlar metinlerle değil, metinlerin karikatürleriyle ve şablon sloganlarla düşünmeye başlıyor. Bu tür sahte etkileşimler düşünce iklimini kirletiyor.
Yanlış alıntılar çoğu zaman kamuoyunun genelinin destekleyeceği, inanmak isteyeceği görüş minvalinde biçimleniyor. Sosyal medyada dolaşıma sokulan yanlış alıntılar da bir süre sonra “gerçek” kabul edilmeye başlıyor.
Malumatfurus.org‘da şu ana kadar bunun gibi yüzlerce yanlış söz ve şiir atfını inceledik, gerçek arka planını ortaya koyduk. “Bir Vecize Ya da Şiirin Sahibini Tespit İçin İzlenebilecek Adımlar” başlıklı derlememizde de bu tür incelemelerin nasıl yapılabileceğini aktardık.
İşbu içeriğimizde de internet sitemizde aktardığımız, okunmayan kitaplarda geçiyormuş gibi alıntılanan cümlelerden örnekleri bir araya getirelim istedik.
Okumadığı kitapları okumuş gibi davranan malumatfuruşların düştüğü hatalı atıflardan örnekler şu şekilde listelenebilir:
- Antoine de Saint-Exupéry’nin Küçük Prens (Le Petit Prince) adlı kitabında geçtiği uydurulan “Ben onu anlıyordum. Yanlış yaptığında bile anıyordum. Onu sevdiğim için anlayacak bir sebep buluyordum. O da öyle yapar sanmıştım.” cümleleri
- William Shakespeare’in Othello adlı eserinde geçtiği sanılan “beğendiğiniz bedenlere, hayalinizdeki ruhları koyup, bunu aşk sanıyorsunuz” sözü
- “Dostoyevski’nin Ezilenler kitabından etkileyici bir alıntı” olduğu sanılarak paylaşılan “Bir aslanı gün boyu takip etseydiniz ve aslanın yaşamak için verdiği mücadeleye tanık olsaydınız günün sonunda bu aslanın bir ceylanı yakalayıp yemesi sizi mutlu ederdi.” cümleleri
- Orhan Pamuk’un Yeni Hayat romanında geçtiği sanılarak paylaşılan “Bir insanı özlüyor olmanız ona dönmeniz gerektiğini göstermez. Bazen özlemeniz gerekir. Bir sabah uyanıp artık özlemediğinizi fark edene kadar.” sözü
- Sabahattin Ali’nin Kuyucaklı Yusuf adlı romanında geçtiği uydurulan “İki insanın birbiriyle karşılaşması kadere, tanıştıktan sonra yan yana kalmaları ise onların gayretine bağlıdır.” cümlesi
- Sylvia Nasar’ın Akıl Oyunları adlı kitabında yer aldığı sanılan “Zor olan, Türkleri uyutacak birilerini bulmaktır! Bize iki adam lazım; biri dindar Müslümanları uyutacak, diğeri milliyetçilere ninni söyleyecek.” ve “Türk solu vatansever devrimci mi, enternasyonalist mi olmaları gerektiğine karar verene kadar biz Kürdistan’ı çoktan kurarız!” cümleleri
- Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi romanında yer aldığı iddia edilen “Füsun kolonyayı dökerken Kemal’i sona saklamıştı. İnsan vedalarda en sevdiğini sona saklar.” sözü
- Orhan Pamuk’un bir kitabında “imam ikindi namazı saatinde caminin balkonuna çıkarak ikindi ezanını okudu” cümlesine yer verdiği iddiası
- İlhami Algör’in Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku adlı kitabında bulunduğu sanılan “Aynı kitabı okuyup farklı yerlerin altını çizmişiz.” sözü
- Gabriel García Márquez’in Yüzyıllık Yalnızlık adlı eserinde yer aldığı sanılan “Birisi kabuk tutmuş yaralarımızı okşamaya başladığında, cırt diye açılıveriyor ve kanamaya başlıyor yeniden oluk oluk.” satırları
- Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar adlı romanında geçtiği uydurulan Olric’li sözler
- Oğuz Atay’ın Tehlikeli Oyunlar adlı romanında geçtiği uydurulan “Albayım” temalı ifadeler
- Şeker Portakalı’nda yer aldığı zannedilen “önceliği olmadığım insanlar için üzülmeyi bıraktım” cümlesi
- Şeker Portakalı’nda geçtiği uydurulan diğer sözler
- Yılmaz Özdil’in Atatürk kitabında yer aldığı sanılan “Atam Cuma günü kalabalık oluyor diye… Cuma namazını perşembeden kılardı…” cümleleri
- Jack London’ın Beyaz Diş adlı kitabında geçtiği iddiasıyla paylaşılan “dişisine kötü davranan tek hayvan insanoğludur” cümlesi
- Schopenhauer’in Hayatın Anlamı adlı eserinde geçtiği sanılan “Çocuklarıma bırakacağım en büyük miras hiç var olmayacak olmalarıdır.” sözü
- Uluğ İğdemir’in Atatürk’ün Yaşamı adlı eserinde yer aldığı uydurulan “Ben Yahudi’yim… Sabetay Sevi’nin soyundan geliyorum. Kendisine hayranım. Keşke bu dünyadaki bütün Yahudiler onun Mesihliği altında birleşse..” cümleleri
- Doğan Cüceloğlu’nun Savaşçı kitabında yer aldığı sanılan “Kim olduğun o kadar bağırıyor ki, ne dediğini duyamıyorum.” sözü
- Jak Kamhi’nin “Gördüklerim Yaşadıklarım” adlı kitabında Atatürk’ün aslında Yahudi olduğunu yönünde bir beyanda bulunduğu uydurması
- W.H.T. Squires’in “Halep Hatıralarım” adlı kitabında Araplar tarafından kılıçtan geçirilen 3 tabur Türk askerinden bahsedildiği iddiası
- A. Ragıp Akyavaş’ın “Tarih Mahşeri” adlı kitabınnda yer aldığı sanılan Padişah II. Abdülhamid üzerinden Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la benzerlikler kuran metin
- Jack Attali’nin Verbatim adlı kitabında “Bir şey bulacağız ya da ona neden olacağız, belirli insanları hedef alan bir pandemi, gerçek ekonomik kriz olsun ya da olmasın, yaşlıyı ya da şişmanı etkileyecek bir virüs fark etmez, zayıf ona yenik düşecek, korkak ve aptal buna inanacak ve tedavi edilmesini isteyecek. tedaviyi planlamış olmaya özen gösterin, çözüm olacak bir tedavi.” ifadelerine yer verdiği uydurması
- M. Özdoğan Günlükleri’nde geçtiği uydurulan Necmettin Erbakan’a atfedilen söz
- El Serhendi Efendi’nin 1500’lü yıllarda kaleme aldığı kitabında yer verdiği sanılan kehanet
- Aziz Nesin’e ait sanılan “Ben Demiştim” adlı kitapta yer aldığı uydurulan “Gün gelecek demokratikleşme adı altında andımızı kaldıracaklar. Türküm demek ayıpken, türbanlılar kamuda cirit atacak” sözü
- Kitabü’l Azazil adlı kurgu kitap






