Rize – Artvin Havalimanı İçin Yıllık 3 Milyon Yolcu Garantisi Verildiği İddiası Doğru Değil
Rize-Artvin Havalimanı, 14 Mayıs 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in katılımlarıyla hizmete açıldı.
Açılış töreninde yaptığı konuşmada, deniz dolgusu üzerinde inşa edilen, dünyada benzeri sayılı olan Rize-Artvin Havalimanı’nın Avrupa’da bir örneği olmadığını ileri süren Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, “Havalimanımızı projelendirirken, bölgemizde hayatın ayrılmaz bir parçası olan çay kültüründen ve yöresel mimariden oldukça faydalandık” ifadelerini kullanmıştı.
Açılışının ardından havalimanının 3 milyon yolcu garantisi ile inşa edildiği yönündeki iddia gündeme geldi.
Milletvekili Veli Ağbaba’nın (sonradan sildiği) paylaşımı ile başlayan tartışmaya çok sayıda kullanıcı katıldı.
“Rize-Artvin Havalimanı yıllık 3 milyon yolcu garantisiyle açıldı.
Erdoğan ise “Şu anda uçaklarımız boş gidip geliyor” demeye başladı. Sadece Rize Artvin’de değil, Çanakkale’de köprü de tabiricaizse boş duruyor.
Bu projeye en çok 5’li çete sevindi. Gelsin bedava paralar..”
CHP Mersin Milletvekili Ali Mahir Başarır ise “Rize’de havaalanında, Mehmet Cengiz’i yanına alıp, Ulaştırma Bakanı’nı soluna alıp; ‘bu uçaklar niye boş?’ demesi kolay. Bugün 4 kişilik bir ailenin Rize’den İstanbul’a gidip gelmesi 5 buçuk bin lira. Mehmet Cengiz varsa, mutlaka bir garanti vardır. 3 milyon kapasite dediğine göre, inşallah 3 milyon yolcu garantisi vermemişlerdir. Yoksa Bilecik bilet almaya başlasın, Mersin bilet almaya başlasın. Bunların hepsini biz ödeyeceğiz” açıklamasıyla konuya dahil oldu.
Birçok Twitter profili de bu iddiayı paylaştı.
Kaç Saat Oldu?:
“Erdoğan tarafından yıllık 3 milyon yolcu garantili olarak işletmeye açılan Rize-Artvin havalimanına İstanbul- Rize gidiş dönüş biletinin 1327 liracık olduğu anlaşılalı birkaç saat oldu”
Bazı sosyal medya kullanıcıları da iki ilimizin nüfusları ile yolcu garantisi olduğunu düşündüğü sayıyı karşılaştırmıştı:
“Rize’nin nüfusu: 345.662
Artvin’in nüfusu: 169.543
Rize-Artvin Havalimanı yıllık yolcu garantisi: 3 milyon”
Tüm bu tartışmaların üzerine Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Twitter üzerinden bir açıklama yaparak söz konusu iddialara yanıt verdi. Bakan Karaismailoğlu söz konusu açıklamasında, Rize-Artvin Havalimanında herhangi bir yolcu garantisi olmadığını şöyle belirtti:
“Rize Artvin Havalimanı’nda yolcu garantisi yoktur.
İleri mühendislik teknolojileri kullanılarak Türk mühendis ve çalışanları tarafından inşa edilen dünyadaki sayılı yapılardan biridir.
Sizleri yalanlarınızla başbaşa bırakıyoruz.
Sizin veliniz kim”
Konuyla ilgili basına verdiği demeçte Ulaştırma ve Altyapı Bakanı, 3 milyon metrekarelik ve 3 milyon yolcu kapasiteli havalimanının 3 milyon yolcu garantili olduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığını şöyle belirtmişti:
“Özellikle son 20 yıldır bütün sektörlerde olan büyük atılımlar artarak devam ediyor. Havayolu sektöründe de muazzam atılımlar oldu. 30 milyon yıllık yolcu sayımızı 210 milyona çıkarmıştık havalimanı sayımızı 58’e çıkardık. Özellikle Rize-Artvin havalimanı dünyadaki sayılı havalimanlarından biri oldu. Karadeniz’in coğrafi yapısındaki sıkıntılardan dolayı böyle düz alanlar ve havalimanı yapılacak alanlar mümkün değildi. En zorunu tercih ederek. Sadece Uzak doğuda bazı havalimanlarına benzeri olarak Rize-Artvin Havalimanı’nı tam denizi doldurarak 3 milyon metrekarelik bir alanda hakikaten Türkiyemize yakışır bir havalimanı tesis ettik. 3 milyon metrekarelik ve 3 milyon yolcu kapasiteli bir havalimanı oldu. İnşallah bundan sonra Rize’ye Artvin’e Doğu Karadeniz’e ülkemize hatta Gürcistan’a ve bütün Karadeniz’e komşu olan ülkelere hizmet edecek. Bu yapılan işlere aklı ermeyen bazı kişiler bu havalimanının 3 milyon yolcu garantili olduğunu söylemeye çalışmaları bizi hem güldürüyor hem üzüyor. Çünkü vatanına milletine yapılan hizmetin sürekli tersten algılanmaya çalışıp onun aleyhine gündem üretmeye çalışanları acıklı ve üzülerek izliyoruz onlara cevaplarımız devam edecek”
Bakan Karaismailoğlu, Artvin – Rize Havalimanı’nın kamu bütçesi ile inşa edildiğini daha önce farklı demeçlerinde de dile getirmişti:
“Biz 172 milyar dolarlık yatırımın yüzde 20’sinin üzerini yap-işlet-devret modeli ile yaptık. Ama bunu niye yaptık? Bizim bütçelerimiz belli. Yapacağımız işler var. Bunlara belli meclis kamu bütçesi yetmiyor. O yüzden ilave finans modelleri ile bizim bu projelerimizin tamamını yapmak gerekiyor. Bu ilave finans modellerine çalışmazsanız, yapmasaydınız 20 yılda 100 yılda yapılamayacak işleri yaptık. Bu kadar hızlı nasıl yapacaktık. Biz o nedenle Çanakkale Köprüsünü yaparken Rize-Artvin Havalimanını da yapıyoruz. 2,5 milyar dolarlık projeyi 4 yıllık sürede bitirirken bir taraftan da kamu bütçesi ile Rize-Artvin Havalimanını da 5 yıllık gibi bir sürede bitirip ülkeye ekonomiye kazandırıyoruz. Çünkü bunlar bir fizibilite sonucu. Biz bu fizibiliteleri 3-5 yıllık düşünmüyoruz ki. Bu fizibiliteler 10 yıl, 25 yıl sonucunda yapılacak işlerdir”
Bunun toplamda yatırım maliyeti tabi ki yoktan böyle bir alanı üretiyorsunuz yaklaşık bugüne geldiğinizde 4,5 milyar liraya var bir yatırım var burada. Bu tamamen kamu ihalesi ve kamu bütçesinden yapılan bir iş bu. Şu anda da uçak seferleri koyuldu. Cumartesi gününden itibaren de uçak seferleri başlayacak.”
Ordu-Giresun Havalimanı’ndan sonra Türkiye’nin 2. denize dolgu havalimanı olan Rize – Artvin Havalimanı inşaatı için iddia edildiği gibi 3 milyon yolcu garantisi sunulmuş değil. Havalimanı inşaatına dair altyapı, üstyapı ve ikmal ihale belgelerinde, yatırım programlarında garanti atfı yer almıyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bütçesine konulan ödenekle finanse edilen havalimanı inşaatı sanıldığı gibi yap-işlet-devret (YİD) modelini içeren bir kamu – özel sektör işbirliği (KÖİ) projesi değil (Haber metinlerinde İstanbul Havalimanı için yapılan 822 milyon Avro tutarındaki KÖİ projesi ödemesi atfının Rize – Artvin Havalimanı’na ait sanıldığı da görülüyor).
Havalimanının yapımına yönelik soru önergesine ilgili Bakanlıkça verilen yanıtta altyapı inşaat 1,2 milyar TL, üstyapı inşaatı 150 milyon TL olmak üzere toplam 1,35 milyar TL proje bedeli olarak 11 Ekim 2016 tarihli 2016/29 sayılı Yüksek Planlama Kurulu (YPK) kararı ile onaylanan proje için 17 Ekim 2016 tarihinde altyapı ihale ilanının yayımlandığı, 2 Kasım 2016 tarihinde ise ön yeterlilik teklif dosyaları alındığı aktarılmıştı.
2017-2021 yılları arasındaki tüm Yatırım Programlarında yer alan Rize Artvin Havalimanı projesine ilişkin verileri incelediğimizde ise söz konusu projenin bir Yap-İşlet-Devret projesi olduğuna dair bir bilgiye rastlanmamaktadır.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı internet sitesinde yayımlanan (2016, 2017, 2018 ve 2019 yılları için hazırlanan) faaliyet raporlarında, Yüksek Planlama Kurulu’nun 12.04.2016 tarihli ve 2016/16 sayılı kararı ile 2016 yılı yatırım programına alınan 2016E030180 nolu proje için ayrılan bütçe ödenekleri görülebiliyor.
EKAP üzerinde yayımlanan havalimanı inşaatı ihalelerine dair belgelerde de yolcu garantisine dair bir bilgi geçmiyor.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü internet sitelerinde yayımlanan faaliyet raporlarında yer verilen ap-İşlet-Devret ve Yap-Kirala-Devret modelleri ile yapılan havalimanları arasında Rize Artvin Havalimanı yer almıyor.
Dolayısıyla, Ulaştırma Bakanının açıklamaları ve yukarıda sunulan diğer bilgiler ışığında, (yap-işlet-devret modeli kapsamında verilen yolcu garantisi hedefinin yanına dahi yaklaşayamayan Kütahya’daki Zafer Havalimanı’nın etkisiyle) Rize-Artvin Havalimanı’nın yıllık 3 milyon yolcu olan kapasitesinin, yolcu garantisi olarak algılandığı ileri sürülebilir.
Özetle, Rize – Artvin Havalimanı’nın işletmesi özel sektörde olmadığı gibi, verilen herhangi bir yolcu garantisi de söz konusu değil.
Görsel: CNNTürk
Yolcu Garantileri
Havalimanı, otoyol ve köprüler için verilen yolcu veya geçiş garantileri ne anlama gelmektedir?
13 Haziran 1994 tarihli Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanunun 8. Maddesine 13 Şubat 2011 tarihinde eklenen fıkrada “Görevli şirketçe üretilen mal ve hizmetler için idare tarafından talep garantisi verilebilir.” denilmektedir. Söz konusu kanun kapsamında çeşitli altyapı yatırımları özel sektör tarafından üstlenilmekte ve belirli bir süre işletildikten sonra kamuya devredilmektedir. İşletme süresi zarfında ise devlet tarafından belirli bir talep garantisi verilerek ilgili projelerin cazip hale getirilmesi mümkün olmaktadır.
Bu kapsamda gerçekleştirilen Çanakkale Köprüsü ve Zafer Havalimanı gibi çeşitli altyapı projelerine verilen yolcu ve geçiş garantileri bugüne kadar sıkça tartışıldı. Ancak ülkemizde inşa edilen tüm otoyol, köprü ve havalimanları bu yöntemle yapılmamaktadır. Söz konusu yatırımların bazılarında yap işlet devret modeli kullanılırken bazıları ise devlet kaynakları ile yani bütçeden yapılmaktadır.
Rize-Artvin Havalimanı İçin Yolcu Garantisi Verildiğini Sanan Yazarlar
- Mustafa Öklük – Gazete Destan – “Yolcu, Hasta ve Araç Garantisi” – 15 Mayıs 2022:
“Rize-Artvin havaalanı açılışı yapıldı en son. Yıllık 3 milyon yolcu garantisi verildi yapan firmaya. Yahu İstanbul veya Antalya hava limanı ile karıştırılmış, Cumhurbaşkanı yanıltılmış olmasın! Yılda üç milyon kişi yolcu garantisi demek günde 8 bin 220 yolcunun Rize-Artvin hava limanına iniş yapacağı anlamını taşıyor. Yok yok bu işte bir bit yenikliği var. Bu olacak iş değil.”
Kapak Görseli: Daily Sabah