Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2002 Yılından Sonra İnşa Edildiğini İleri Sürdüğü Eski Tarihli Havalimanları

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2002 Yılı Öncesinde Hizmete Giren Erzurum, İzmir Adnan Menderes, Ankara Esenboğa ve Antalya Havalimanlarının AK Parti Hükümetleri Döneminde İnşa Edildiğini İleri Sürmüştü

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ülkemizin çeşitli illerinde yaptığı konuşmalarda 2002 yılından bu yana yatırımları sıralarken sıklıkla ilgili şehirde AK Parti iktidarı öncesinde havalimanının bulunmadığını iddia ettiğine şahit olunuyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bazı havalimanlarının AK Parti döneminde inşa edildiği yönündeki söylemi hatalı.

Daha önce Malumatfurus.org’da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2002 yılı sonrasında inşa edildiğini söylediği; ancak, daha eski tarihli havalimanlarına dair bazı incelemeler yayımlamıştık. Sayısındaki artıştan hareketle bu tür hatalı söylemleri tek bir yazıda derlemenin faydalı olacağını düşündük.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 24 Aralık 2022 günü Erzurum’daki açılış töreninde yaptığı konuşmada 1966 yılında sivil ulaşıma açılan, 1993 yılında uluslararası tarifesiz uçuşların yapılmaya başladığı Erzurum Havalimanı’nın 2002 yılı sonrasında inşa edildiğini “Biz de Erzurum’un aşığı olarak son 20 yılda toplam 50 milyar lira tutarında kamu yatırımı yaptık. Erzurum değişiyor. Havalimanı mı vardı Erzurum’da? Ama şimdi var.” sözleriyle ileri sürmüştü.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İzmir’de Gündoğdu Meydanı’nda 29 Nisan 2023 günü düzenlenen mitingde 1987 yılında Turgut Özal tarafından açılışı yapılan İzmir Adnan Menderes Havalimanı’nın AK Parti iktidarı döneminde inşa edildiğini “Menderes Havalimanı’nı İzmir’e kim yaptı? Bunu biz yaptık biz. Bay Bay Kemal sen neredeydin ya? Ne varsa biz yaptık, hala yapıyoruz, yapacağız.” sözleriyle iddia etmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 30 Nisan 2023 tarihinde Ankara’daki Millet Bahçesi’nde düzenlenen mitingde 1955 yılında hizmete açılan Esenboğa Havalimanı’nın AK Parti döneminde açıldığını şu sözlerle ileri sürmüştü:

“Ankara’nın havalimanını yapan kim? Bunlar mı yaptı? Hayır biz. Havalimanı ile Ankara arasındaki güzelim yolları kim yaptı? Ankara’daki metroları kim yaptı? Bunlarda yalandan başka bir şey bulamazsınız. Yalanın en önemli mihmandarı kimdir biliyor musunuz? Bay Bay Kemal.”

Erdoğan, 2 Mayıs 2023 tarihinde Antalya’da Kepez Turgut Özal Spor Salonu önünde düzenlenen mitingde ise 1960 yılında hizmete sokulan Antalya Havalimanı’nın da AK Parti hükümetleri tarafından açıldığını şu sözlerle iddia etmişti:

“Şu Antalya’nın muhteşem havalimanını kim yaptı? Antalya, Alanya bütün bu yolları kim yaptı. Bütün bunlarla beraber Antalya’yı turizmde patlama yapar hale kim getirdi? Her geçen gün Antalya daha da güçlendi. Altyapısıyla, üst yapısıyla güçlendi. İşte bu iş bilenin, kılıç kuşananın anlayışıdır. Çünkü bize bu yakışırdı, Antalya’ya bu yakışırdı bunu da yaptık.”

Türkiye’deki Havalimanlarının Açılış Tarihleri

Türkiye son 20 yılda havacılık alanında önemli atılımlar gerçekleştirdi.

Son 21 yılda ülkemizdeki havalimanı sayısı, terminal sayısı, uçuş ve yolcu trafiği, hava seyrüsefer yardımcı sistem ve cihazlarının sayısı, çeşitliliği ve kullanım sıklığı artış gösterdi.

2002 yılında ülkemizde 39 havalimanı varken, bunların sadece 25’i aktif şekilde kullanılabilmekteydi.

Havacılık sektörünün henüz rekabete açılmadığı 2002 yılında; iç hat tarifeli seferleri sadece THY tarafından yapılmaktaydı. Tarifeli iç hat yolcu ve kargo taşımacılığının, THY dışındaki özel havayolu işletmelerince de yapılabilmesi için gerekli düzenlemeler henüz yapılmamıştı. THY, sadece 2 merkezden 25 noktaya uçuş gerçekleştirirken, özel sektör kuruluşlarının henüz yurt içerisinde tarifeli sefer yapma imkanları bulunmamaktaydı.

2002 yılından itibaren ülkemize 33 havalimanı kazandırılarak havalimanı sayımız 59’a çıkarıldı.

Türkiye genelinde sivil ticari uçak trafiğine açık havalimanı sayısı 2003 yılında 26 iken 2023 yılı Mayıs itibarıyla 59’a yükseltildi.

Ülkemizde sivil uçuşa açık şekilde faaliyet gösteren havalimanlarının listesi ve hizmete giriş yılları şu şekilde listelenebilir:

*  Kuruluş 1959, revizyon 1994 (STOL Havaalanı), sivil hava trafiğine açılış 2013

** Yapımı 1993 yılında tamamlanan Çıldır Havalimanı, 15 Ağustos 2002 tarihli protokolle Jandarma Genel Komutanlığına geçici olarak tahsis edilmiş olup, 2006 yılında askerî havalimanı olarak faaliyete geçmiştir. Havalimanını uçuş eğitim hizmetleri amacıyla kullanmakta olan havalimanına THY tarafından yapımı gerçekleştirilen THY Aydın-Çıldır Eğitim Akademisi 15.11.2015’te tamamlanarak hizmete açılmıştır. Hâlihazırda Çıldır Havalimanı sivil uçuşlara kapalı olup sadece uçuş eğitimi gören öğrenciler için kullanılmaktadır.

Kaynak: SHGM ve DHMİ internet sitesi ve raporları, işletmeci kuruluş internet siteleri

Yapılan çalışmalarla yeni havalimanlarının aktif uçuş ağına eklenmesiyle birlikte sivil hava trafiğine aktif olarak açık olan havalimanı sayısı yükseldi.

Askerî havalimanı niteliğindeki Amasya Merzifon, Balıkesir Merkez, Batman, Bursa Yenişehir, Çanakkale, Muğla Dalaman, Denizli Çardak, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan Y.A, Erzurum, Kayseri, Kocaeli Cengiz Topel, Konya, Malatya, Muş S.Alparslan, Uşak, Tekirdağ Çorlu Atatürk, Ankara Güvercinlik, Afyon, Manisa, Balıkesir Bandırma, Bursa, Eskişehir Muttalip, Kütahya, Eskişehir Sivrihisar, Yalova Havalimanlarından protokol gereği sivil ulaşımda yararlanılmaya başlandı (Aynı zamanda askerî amaçla kullanılan havalimanlarının yanı sıra yalnızca askerî amaçla kullanılan 18 havalimanı bulunuyor).

Bakanlar Kurulu kararı ile 2001 ve 2002 yıllarında ilave tasarruf tedbirleri kapsamında yeterli yolcu potansiyeli bulunmadığı için kapatılan bazı havaalanları sonra tekrar açıldı.

Son dönemde Zafer Havalimanı (2012), Iğdır-Şehit Bülent Aydın Havalimanı (2012), Kastamonu Havalimanı (2013), Bingöl Havalimanı (2013), Şırnak-Şerafettin Elçi Havalimanı (2013), Hakkâri- Selahaddin Eyyubi Havalimanı (2015), Ordu Giresun Havalimanı (2015), İstanbul Havalimanı I. Etap I. faz (2018), Tokat Yeni Havalimanı (2022), Rize-Artvin Havalimanı (2022) hizmete sokuldu.

2002 yılı sonrasında havalimanlarının inşaatında Devlet bütçesinden finansman sağlanmasının yanı sıra yap-işlet-devret (YİD) modelini içeren kamu – özel sektör işbirliği (KÖİ) projeleri de hayata geçirildi.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü internet sitelerinde yayımlanan faaliyet raporlarında yer verilen ap-İşlet-Devret ve Yap-Kirala-Devret modelleri ile yapılan havalimanları şöyle sıralanıyor:

Günümüzde bazı havalimanları DHMİ denetimli özel şirket tarafından işletilmektedir.  İstanbul Havalimanı İGA Havalimanı İşletmesi A.Ş., İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş., Gazipaşa – Alanya Havalimanı TAV Gazipaşa-Alanya Havalimanı İşl. A.Ş., Eskişehir Hasan Polatkan Havalimanı Eskişehir Teknik Üniversitesi Rektörlüğü, Aydın Çıldır Havalimanı THY Uçuş Eğitim ve Havalimanı İşletme A.Ş., Hezarfen Havaalanı AYJET Anadolu Yıldızları Hava Taşı. ve Uçuş Eğitimi Hiz. A.Ş., İzmir Selçuk Efes Havaalanı Türk Hava Kurumu Genel Başkanlığı, Zafer Havalimanı IC İçtaş Zafer Uluslararası Havalimanı Yat. ve İşletme A.Ş., Zonguldak Çaycuma Havalimanı Zongudak Özel Sivil Havacılık San. ve Tic. A.Ş. tarafından işletilmektedir. Bunların dışındaki havalimanlarının işleticisi DHMİ GM’dir.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü Yatırım Programında bulunan ve yapımı devam eden 2 milyon yolcu/yıl kapasiteli Yozgat Havalimanı ile Bayburt-Gümüşhane Havalimanı‘nın 2023 yılında hizmete sunulması hedefleniyor.