İstanbul Havalimanını Dünyanın En Büyüğü İlan Eden Köşe Yazarları

İstanbul Havalimanı Dünyanın En Büyüğü Mü?

“Dünyanın en”lerine sahip olmakla övünmeyi maharet sayan halkımız için yeni bir övünç kaynağı zuhur etti: 29 Ekim 2018 günü açılışı yapılan İstanbul Yeni Havalimanı.

Türkiye, bölge ve dünya ölçüsünde kayda değer bir yatırım yapılarak kısmen faaliyete geçirilen İstanbul’un yeni havalimanı için “dünyanın en büyüğü” yakıştırması siyasetçiler ve köşe yazarları başta olmak üzere birçok vatandaş tarafından yapıldı.

İşleticisinin Klavyesinden İstanbul’un Yeni Havalimanı

İddianın doğruluğunu incelemeden önce veri karmaşasına boğulan zihinleri rahatlatmak adına öncelikle İstanbul Havalimanı’nı inşa etmek ve 25 yıl boyunca işletmek amacıyla 7 Ekim 2013 tarihinde kurulan İGA tarafından yeni havalimanı hakkında sunulan bilgileri özetleyelim:

• İstanbul Havalimanı’nın ihale bedeli 22 milyar 152 milyon ABD doları. İnşaat 2015 yılı Mayıs ayında başlayan havalimanının yapım maliyetinin 10,2 milyar Avro olacağı hesaplanmakta.
• Havalimanının planlandığı şekilde tamamen faal hale  gelmesi zaman alacak. İnşaatın ilerlemesiyle birlikte havalimanı aşamalar (faz) halinde faaliyete geçecek. Havalimanı’nın toplam dört fazda 2023 yılına kadar tamamlanması planlanmakta.
• Havalimanının ilk fazının bitirilmesiyle birlikte 2 pist ve yıllık 90 milyon yolcu kapasiteli 1,4 milyon m2’lik ana terminal binası, hava trafik kontrol kulesi ve destek binalar hizmete 29 Ekim 2018 günü yapılan açılışla hizmete girdi.
• Geriye kalan 3 fazın da tamamlanmasıyla birlikte İstanbul Havalimanı, yıllık 200 milyon yolcu kapasiteye sahip iki terminal ve altı pistten oluşacak. Toplam alanı ise 76,5 milyon metrekare olacak.
• Havalimanının tamamlanmasıyla birlikte 100’e yakın havayolu şirketi yer alacak ve 300’den fazla destinasyona uçuş imkanı sunulacak.

İGA’nın İstanbul Havalimanı’nın Büyüklüğüne İlişkin Söylemleri

İGA İstanbul Yeni Havalimanı’nın büyüklüğüne ilişkin şu bilgileri paylaşmakta:

• İstanbul Havalimanı sıfırdan yapılan en büyük havalimanı projesidir.
• İlk yolcu terminal binası 1,44 milyon metrekare ile dünyanın tek çatı altındaki en büyük terminal binası özelliğini taşımaktadır.
• İstanbul Havalimanı dünyanın en büyük havalimanı listesi zirvesinin eski sahibi olan 23 milyon metrekarelik Pekin Havalimanı’nın yaklaşık 3,5 katı büyüklüğündedir.
• Günümüzde en çok yolcuya hizmet veren havalimanı sıfatını Atlanta Havalimanı yıllık 104 milyon yolcu ile elinde tutmaktadır.

Özetleyecek olursak; İGA, İstanbulumuzun yeni havalimanının dünyanın sıfırdan yapılan en büyük havalimanı olduğunu, dünyanın tek çatı altındaki en büyük terminal binasına sahip olduğunu belirtmektedir. İstanbul Havalimanının işletmecisi olan İGA, İstanbul Havalimanının “dünyanın en büyüğü” olduğunu açıkça belirtmemektedir. Özellikle, yolcu sayısı bakımından dünyanın en büyük havalimanının ABD’deki Atlanta Havalimanı olduğunu vurgulamaktadır. Dünyanın en büyük havalimanı listesi zirvesinin eski sahibini ise -birazdan aktaracağımız üzere- yanlış zikretmektedir.

Bir Havalimanının Büyüklüğü Nasıl Belirlenebilir?

“İstanbul Havalimanı Dünyanın En Büyüğü Mü?” sorusuna yanıt aranırken sorulması gereken başlıca sorular “Neye göre?” olmalı haliyle.

Bir havalimanın büyüklüğü, 4 parametre üzerinden incelenebilir: i. yolcu kapasitesi, ii. yolcu trafiği / misafir edilen yolcu sayısı, iii. kargo trafiği/kapasitesi ve iv. toplam yüz ölçümü. İstanbul Havalimanı, yolcu kapasitesi, yolcu trafiği ve yüzölçümü parametreleri üzerinden ne mevcut haliyle ne de tamamlandığı zaman “dünyanın en büyüğü” ünvanına erişemeyecektir. Sadece, kargo kapasitesi açısından dünyanın en büyüğü olması mümkündür.

Yolcu Trafiği ve Kapasitesi Bakımından Dünyanın En Büyük Havalimanı

Bir yılda misafir edilen toplam yolcu sayısı, yani misafir trafiği açısından dünyanın en büyük havalimanı olma ünvanını halihazırda yıllık 104 milyon yolculuk performansla ABD’deki Hartsfield-Jackson Atlanta Havalimanı üstlenmektedir.

İstanbul Havalimanı açılalı çok fazla zaman olmadığından, ağırlanan toplam yolcu sayısı açısından bir iddia kesbetmesi halihazırda pek mümkün değil. İstanbul Havalimanı’nın dünyanın en büyüğü olduğu iddiası zaten genellikle “toplam yolcu kapasitesi” üzerinden yoğunlaşmaktadır. Ancak, bu iddia da gerçeği tam olarak yansıtmamaktadır.

Tüm fazları tamamlandığında İstanbul Havalimanının, yıllık 200 milyon yolcu kapasitesine ermesi beklenmektedir. Mevcut kapasitesi ise yıllık 90 milyon yolcudur.

Şu anki yolcu kapasitesinin tamamı kadar yolcu trafiğine erişse bile İstanbul Havalimanı, Atlanta Havalimanı’nın gerisinde kalacaktır. İstanbul Havalimanı’nın yolcu trafiği ve kapasitesi açısından dünyanın en büyüğü olması ise 2023 yılındaki gelişmelere bağlı. Eğer İstanbul Havalimanı 2023 yılında iddia edildiği gibi 200 milyon yolcu kapasitesine erişerek 1 yıl içerisinde de bu kadar yolcuyu ağırlayabilirse dünyanın en büyüğü ünvanına erişebilecek.

Ancak, bu noktada İstanbul Havalimanı’nın zorlu bir rakibi olacak. Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai şehrinde 2010 yılında açılan El Maktum Uluslararası Havalimanı’nın genişleme faaliyetlerinin tamamlanmasıyla birlikte yolcu kapasitesinin 160-220 milyon arasına ulaşarak İstanbul havalimanının  önüne geçebilecektir.

İstanbul Havalimanı’nın işletmecisi İGA’nın 3. havalimanı için “sıfırdan yapılan dünyanın en büyük havalimanı” tanımlamasının bu durumdan kaynaklandığı düşünülebilir.

Yüzölçümü Bakımından Dünyanın En Büyük Havalimanı

İstanbul Havalimanının kurulu olduğu toplam alan 76,5 milyon metrekare, yani 7.650 hektardır. Yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük havalimanı ise halihazırda 78.000 hektarlık yüzölçümü ile Suudi Arabistan’ın Kral Fahd Uluslararası Havalimanıdır. Kral Fahd Havalimanı yüzölçümü bakımından İstanbul Havalimanı’nın on katından daha büyüktür. Henüz faal olmayan diğer fazlarını da içeren toplam kurulu alanı dikkate alınmış olsa da İstanbul’un 3. havalimanı bu karşılaştırmada bir hayli geride kalmaktadır.

Worldatlas.com’un verilerine göre mevcut 7.650 hektarlık büyüklüğüyle İstanbul Havalimanı, 77.600 hektarlık alanıyla Kral Fahd Uluslararası Havalimanı ve 13.571 hektarlık alanıyla Denver Uluslararası Havalimanı’nın ardından yüzölçümüne göre dünyanın en büyük 3. havalimanı ünvanına erişmiş bulunmaktadır. Elbette bu ünvanın geleceği, diğer havalimanlarının inşa ve genişleme çalışmalarına göre değişebilecektir.

Kargo Trafiği Bakımından Dünyanın En Büyük Havalimanı

2017 yılı sonu verilerine göre dünyanın en büyük kargo hareketine sahip havalimanı, 5,03 milyon tonluk kargo işlemiyle Hong Kong Havalimanı’dır. İstanbul Yeni Havalimanı, yeni açılmış olmasından ötürü birikmiş bir kargo trafiği hesaplamasına sahip olmasa da yeni havalimanımızın tüm fazları tamamlandığında 5,5 milyon ton kapasiteye sahip olacağı belirtilmektedir. Yani, 2023 yılında İstanbul Havalimanı, tam kapasite kullanılabilirse şayet kargo trafiği ve hacmi açısından dünyanın en büyüğü olabilme olasılığına sahiptir. Ancak, toplam yolcu kapasitesinde olduğu gibi kargo trafiğinde de diğer havalimanlarının yeni inşa ve genişleme çalışmalarıyla kapasite artışları nedeniyle İstanbul Havalimanı bu ünvana erişemeyebilecek ya da ünvanı hızla kaybedebilecektir. Güney Kore’deki Incheon Havalimanı ve Şikago O’Hare Uluslararası Havalimanı’ndaki kargo terminali genişlemeleri İstanbul Havalimanı’nı geri planda bırakabilir.

Özetleyecek Olursak;

• İstanbul Havalimanı, mevcut yüz ölçümü, yolcu kapasitesi ve kargo kapasitesi ile dünyanın en büyüğü değildir.
• İstanbul Havalimanı tamamlandığında yine yüz ölçümüne göre dünyanın en büyüğü olamayacaktır.
• İstanbul Havalimanı tamamlandığında yolcu kapasitesine göre dünyanın en büyüğü olması, başta Dubai’deki El Maktum Havalimanının inşaat performansına göre şekillenecektir.
• İstanbul Havalimanı tamamlandığında kargo kapasitesine göre dünyanın en büyüğü olması olasıdır.

İstanbul Havalimanı’nın yolcu ve kargo trafiğine göre yeni açılmış olması nedeniyle dünyanın en büyüğü olması zaten beklenemez. Havalimanının yeni olması nedeniyle bu alanlarda rekabetçi bir veri bulunmamaktadır. Gelecekte bu alanlardaki performans Havalimanındaki kapasite gelişiminin seyri, diğer havalimanlarının performansına göre şekillenecektir.

Peki Köşe Yazarları Ne Demiş?

Nagehan Alçı, USA Sabah‘taki 2 Kasım 2018 tarihli “İstanbul Havalimanı dünyanın en büyüğü olacak” başlıklı yazısında, başlıktan anlaşılacağı 3. havalimanını -yazısında yüz ölçümü ve yolcu trafiğinden bahsetse de açıkça kriter belirtmeksizin- dünyanın en büyüğü ilan etmişti.

Aynı hataya Vatan Gazetesi‘ndeki “Dünyanın en büyüğü ama kaybolmanız imkansız” başlıklı 12 Ekim 2018 tarihli yazısında Ercan İnan da düşmüştü.

Hikmet Genç, Akşam Gazetesi‘ndeki “Neden projeler; büyük, geniş, uzun, yüksek?!..” başlıklı 31 Ekim 2018 tarihli yazısında İstanbul Havalimanını dünyanın en büyüğü ilan etme hatasına düşmüştü:

"Dünyanın en büyüğü olan ve en son teknolojiyle donatılmış havalimanı cazibe merkezidir elbette… Dünyanın en büyük ve en modern havalimanını açmışız, bizim Portakal soruyor;"

Akşam Gazetesi‘nden diğer bir yazar Murat Kelkitlioğlu, “95. yılın tacı” başlıklı 30 Ekim 2018 tarihli yazısında aynı hataya düşmüş: “Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Marmaray, Avrasya Tüneli, Osmangazi Köprüsü’nden sonra dünyanın en büyük havalimanı olan İstanbul Havalimanı da milletinin hizmetine girdi…”

Habertürk Gazetesi‘ndeki “Karşınızda İstanbul’un 3. Havalimanı: Terminal bitmiş, pistler bitmiş, çevresi bitmemiş” başlıklı 12 Ekim 2018 tarihli yazısında Fatih Altaylı da aynı hatalı bilgiyi paylaşmış:

 "Kendisine ayrılan alan olarak da dünyanın en büyük havalimanı arazisine sahip. 3. Havalimanı 2 faz halinde inşa ediliyor. ... Dünyanın en büyük, Türkiye’nin gururu bir havalimanına geldiğimi düşünerek yaklaştığım zaman çamurlu, tozlu bir araziden geçerek terminale geleceğim."

Diğer yazarlar ise şöyle sıralanıyor:

Yeniçağ Gazetesi’nden Orhan Uğuroğlu’nun “Atatürk adı için iyi yasa teklifi” başlıklı 31 Ekim 2018 tarihli yazısından:

 "Dağ fare doğurdu, dünyanın en büyük havaalanını yaptık ama ona bir ad veremedik."

Bursa Hakimiyet yazarı Namık Göz’ün 4 Mayıs 2018 tarihli “Dünyanın en büyüğü Bursa’ya iki saat” başlıklı yazısından:

"İstanbul'da yapımı devam eden dünyanın en büyük havaalanı inşaatından söz ediyorum."

Sabah Gazetesi‘nden Şeref Oğuz’un “Şehirler savaşında Türkiye’nin şansı” başlıklı 14 Mart 2018 tarihli yazısından:

"Kalyon Holding Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Kalyoncu, Gaziantep'ten başlayıp dünyanın en büyük havaalanı projesine, İstanbul'a geliyor ve sadece yerli değil küresel yatırımcılarla birlikte büyümekten söz ediyor."

Sözcü Gazetesi’Nden Çiğdem Toker’in “3. havalimanında kritik bir soru” başlıklı 27 Eylül 2018 tarihli yazısından:

"Atalarımızın 10 ay gittikleri yere bugün biz 10 saatte uçabiliyoruz. Dünyanın en büyük havaalanı, en güçlü hava yolu bunun için gerekli."

İbrahim Karagül’ün Yenişafak Gazetesi‘ndeki “29 Ekim: 3. Havaalanı’ndayız: O gün Osmanlı’yı dağıtanlar bugün Türkiye’ye saldırıyor. Erdoğan ”Fırat’ın Doğusu” diyor, içeride birileri panikliyor. Tunceli’de donarak şehit olanla Medine’de şehit olan aynı asker.” başlıklı 29 Ekim 2018 tarihli yazısından:

"Bugün yine İstanbul’da dünyanın en büyük havaalanının açılışını yapacağız. İstanbul havaalanına karar verdik, yaptık, bütün dünyanın devleri karşımıza çıktı."

İlaveten: Engin Ardıç, Sabah Gazetesi’ndeki 27 Aralık 2015 tarihindeki “Asıl sen hapı yuttun” başlıklı yazısında dünyanın en büyük havalimanını yanlış aktarmıştı:

"Havalimanlarının üçüncüsü ve en büyüğü yapılıyor. İlk bölümü 2018'de açılacak. 10 bin işçi çalışıyor (yani ekmek yiyor), bu sayı yazın 30 bine çıkacak. 2 bin kamyon toprak taşıyor. En büyük derken, Yeşilköy'den büyük demedik, dünyanın en büyük havaalanı olan Pekin'in üç katından daha büyük!"