“Belki Üstümüzden Bir Kuş Geçer” Adlı Şarkıdaki “Hiçbir Yüz Güzel Değil Senin Yüzünden” Dizesi 2 Anlama Sahip
Şarkının Söz Yazarı Kutlu Özmakinacı’nın Aktarımıyla:
(i) Yakın Anlam: Şarkının Nesnesi Olan Kişinin ‘En Güzel Yüze Sahip Olduğu’
(ii) Uzak Anlam: ‘Ona Delicesine Aşık Olduğunuz İçin, Ondan Başka Kimseyi Bulamadığınız’
Yüksek Sadakat grubunun 2006 yılı başında yayınlanan ilk albümlerindeki “Belki Üstümüzden Bir Kuş Geçer” adlı şarkının belki de en vurucu bölümü olan “hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden” sözünün hangi anlamı içerdiği, yıllardır dile getirilen bir soru.
Şarkı sözündeki çift anlama dair kafa bulanıklığını Ekşi Sözlük girdileri ve yoğun etkileşim alan paylaşım ile örnekleyecek olursak:
“Belki Üstümüzden Bir Kuş Geçer şarkısında ‘Hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden’ kısmındaki ‘senin yüzünden’ var ya o because of you mu yoksa more than your face mi?”
“Hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden” mısrasının sevilen kişi nedeniyle başka simaların güzel bulunmaması mı, yoksa hiçbir yüzün sevileninkinden daha güzel olmadığı mı anlamını haiz olduğu yönündeki sorular, bizzat grup üyeleri ve şarkının söz yazarı tarafından yanıtlanmıştı.
Öncelikle şarkı sözlerini ve yorumunu hatırlatalım:
“Gül renginde gün doğarken
Boğazdan gemiler usulca geçerken
Gel çıkalım bu şehirden
Ağaçlar, gökyüzü ve toprak uyurken
Dolaşalım kumsallarda
Çılgın kalabalık artık uzaklarda
Yorulursan yaslan bana
Sarılıp uyuyalım gün batımında
Belki üstümüzden bir kuş geçer
Kanadından bir tüy düşer
İner döne döne gökyüzünden
Hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden
Haydi kalk gidelim bu şehirden
Gün doğarken ya da güneş batarken
Belki kuşlar geçer üstümüzden
Kanatları senin ellerinden
Ellerinden”
Yüksek Sadakat’in Instagram hesabından bu konuyla ilgili yöneltilen soruya verdiği yanıtı içeren paylaşım, sosyal medyada kayda değer etkileşim almıştı.
Söz konusu yanıt metni şu şekildeydi:
“Burada edebiyatta ‘tevriye’ adını verdiğimiz söz sanatı var. Tevriye, aynı söz dizimi içinde ilki yakın, ikincisi uzak çift anlamlı bir ifade yakalamak olarak özetlenebilir. Yakın anlam, şarkının nesnesi olan kişinin ‘en güzel yüze sahip olduğu’, uzak anlamı ise ‘ona delicesine aşık olduğunuz için, ondan başka kimseyi bulamadığınızdır’.”
İşbu ekran görseli, Yüksek Sadakat’in Twitter hesabında “Cevap bekleyen bir soru çözüme ulaştı 🙂” notuyla paylaşıldı.
Cevap bekleyen bir soru çözüme ulaştı 🙂 pic.twitter.com/SLoo76idg3
— Yüksek Sadakat (@Yuksek_Sadakat) May 16, 2022
“Belki Üstümüzden Bir Kuş Geçer” adlı şarkının sözlerini Kutlu Özmakinacı kaleme almıştı.
MESAM kaydı
Yukarıda görülen Instagram yanıtını kendisinin attığını tarafımıza belirten Kutlu Özmakinacı, “Belki Üstümüzden Bir Kuş Geçer şarkısında ‘Hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden’ kısmındaki ‘senin yüzünden’ var ya o because of you mu yoksa more than your face mi?” notunu içeren paylaşım görselini alıntılayarak şu yorumda bulunmuştu:
“Arkadaşlar son günlerde konu yine hortladı 😂 Bana sorulan her soruya tek tek cvp vermek adetim… Ancak yemek yiyemez, su içemez hale geldim. Bu vesileyle konuyu son kez geniş bir şekilde aydınlatıyorum. Bu açıklamayı okuyanlar, okumayanlara anlatsınlar lütfen: Burada edebiyatta ‘tevriye’ adını verdiğimiz söz sanatı var. Tevriye, aynı söz dizimi içinde ilki yakın, ikincisi uzak çift anlamlı bir ifade yakalamak olarak özetlenebilir. Söz konusu ’Hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden’ mısrasına gelirsek… Yakın anlam, şarkının nesnesi olan kişinin ‘en güzel yüze sahip olduğu’, uzak anlamı ise ‘ona delicesine aşık olduğunuz için, ondan başka kimseyi güzel bulamadığınızdır’. 😊
Edebiyatımızdaki en ünlü tevriye örneği, Nefi’nin
‘Tahir Efendi bana kelb demiş
İltifâtı bu sözde zâhirdir
Mâlikîdir mezhebim zîrâ
İ’tîkâdımca kelb tâhirdir’
dörtlüğüdür. Osmanlıca’ya yabancı olan genç arkadaşlar için açalım ki, bu efsane dörtlüğün güzelliği anlaşılsın: Önce günümüz Türkçesi ile çevirisi: Tahir efendi bana köpek demiş / Bununla beni övdüğü açıktır / Çünkü ben Maliki mezhebindenim / İnancıma (Maliki mezhebine) göre köpek temizdir… Bu inanılmaz ıq’daki tevriye ile Nefi, kendisine köpek diyen Tahir efendi’ye hakaretini iade ederken, yani ona ‘köpek’ derken, ona aynı anda teşekkür ediyor. Bunu ‘temiz’ anlamına gelen ‘Tahir’ kelimesini kullanarak yapıyor. Özetle: Şah mat ✌️ Dörtlükte geçen ve sizlere yabancı olan diğer kelimeleri internetten araştırarak kolayca bulabilirsiniz. Son söz ve kıssa: Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu? 😎🤘”
Daha önce Cemil Demirbakan’ın konuyla ilgili “her iki anlamda kullanıldığı” yanıtını sunduğu biliniyor.
Görsel: Twitter / bragacamposs
Şarkıda, “iki anlama gelecek bir sözün uzak anlamını kastetme yoluyla yapılan söz sanatı” anlamına gelen tevriye söz sanatı icra edilmiş… “Hangi anlamı” içerdiği sorgulanan sözde “her iki anlam da” vurgulanmış…
Görsel: Sıla Selçuk
