Günümüz Dünyasında Ülkelerin Hiçbirinin Bayrağında Mor Renk Kullanılmadığı İddiası Doğru Değil
Özellikle 19. yüzyılın ortasında sentetik mor boyanın geliştirilmesi akabinde ülke bayraklarında mor renge yer verilmesine rağmen hâlâ herhangi bir ülke bayrağında mor boyanın bulunmadığı sanılabiliyor.
BBC‘de yayımlanan “Neden dünyada hiçbir ülkenin bayrağında mor renk yok?” başlıklı yazıda bu iddiaya şöyle yer verilmişti:
“Dünyada toplam 195 ülke bulunuyor ve bu ülkelerin hiçbirisinin bayrağında mor renk kullanılmıyor. Peki neden? Aslında cevap basit. Mor, tarih boyunca en pahalı renk oldu ve sadece krallıkların ve imparatorlukların başındaki seçkin kitlelerin alabileceği bir lüks renk olarak kaldı.
Mor renk pigmentinin üretimi 18. yüzyıla kadar oldukça zahmetliydi. Mor rengin ilk kez bugünkü Suriye ve Lübnan’ın Akdeniz kıyı şeridinde yaşamış olan Fenikeliler tarafından kullanıldığı tahmin ediliyor. Sadece bu bölgeye özgü bir deniz salyangozundan elde edilen mor rengin üretimi yüzyıllarca diğer tüm renklerden daha zordu.
Özellikle bugün Lübnan sınırları içerisinde kalan Sur antik kentinde bulunan salyangozlardan bir gram mor boya elde edebilmek için on binlerce salyangoz gerekiyordu.
Morun ağırlığından daha fazla altına mâl olması, tarih boyunca bu rengin kraliyet ve imparatorluk rengi haline gelmesini de sağladı. Fenike ya da Sur moru olarak da bilinen rengin dayanıklı olması, kumaştan kolay kolay çıkmaması ve güneş ışığına maruz kaldıkça parlaklığının artması da bu rengin zengin çevreler tarafından arzulanmasını sağlamıştı.
Morun genel kullanıma girmesi ve herkesin elde edebileceği bir renk haline gelmesi ise 19. yüzyılda İngiliz kimyager William Henry Perkin’in şans eseri sentetik mor rengi keşfetmesiyle mümkün oldu.
Perkin, Londra’daki evine kurduğu laboratuvarda sıtma ilacı üzerinde çalışırken yanlışlıkla sentetik mor pigmenti geliştirdi.
Geliştirdiği yöntemi seri üretime dönüştürmeye karar veren Perkin, kendi fabrikasını kurdu ve mor renk üretimine başladı.
Perkin’in buluşuyla birlikte mor renk de yavaş yavaş statü sembolü olmaktan çıktı ve herkesin kullandığı bir renge dönüştü. Ancak dünyadaki ülkelerin bayraklarının büyük kısmı aynı kaldı.”
Bu aktarımın kökeninin Mental Floss’ta 29 Ekim 2017 tarihinde yayımlanan “Ülke bayraklarında asla mor renk görmemenizin sebebi” (“The Reason You Almost Never See Purple on National Flags“) başlıklı yazıya dayandığı anlaşılıyor.
İşbu aktarımdaki mor rengin tarih boyunca oluşturulmasındaki güçlük ve maliyet nedeniyle tercih edilmediği kısmı doğru; ancak, 21. yüzyılda herhangi bir ülkenin bayrağında mor renge yer vermediği kısmı gerçek dışı.
Pigmentlerinin üretiminin maliyetli ve zahmetli olmasının moru tarih boyunca en pahalı renk hâline getirdiği, bu nedenle sadece seçkin ve varlıklı kitlelerin kullandığı bir lüks renk olduğu biliniyor. Sentetik boyalardan önce kullanılan kök boyaların geliştirilmesi ve kullanımı da güçtü. Doğal boyalarla oluşturulması çok zor bir renk olan mor da bu nedenlerle ülke bayraklarında tercih edilmiyordu. Ancak bu durum, sentetik boyanın geliştirilmesi ve sentetik mor rengin 1856 yılında İngiliz kimyager William Henry Perkin tarafından şans eseri keşfedilmesinin akabinde değişti. Yakın dönemde bayraklarını tasarlayan ülkelerin bazıları için mor rengi tercih etmek bir sorun teşkil etmedi.
Sentetik mor renge erişimin kolaylaştığı modern dünyada bayrağında mor renge yer veren ülkeler mevcut (Mor renkli bayrağa sahip olan ülkelerin sayısının düşük olmasının sebebi tarihî akışla ilgili. Ülkelerin bayraklarının oluşum sürecinin sentetik mor rengin keşfedilmesinden önceye dayanması, mor renkli ülke bayrak sayısının az olmasının en temel sebebi).
Üzerinde mor renk taşıyan ülke bayraklarına göz atacak olursak…
Dominika’nın günümüzdeki hali ile resmi olarak 1988 yılından bu yana kullanılan yeşil zemin üzerine, sarı, siyah ve beyaz renklerinin yatay ve dikey olarak oluşturduğu haçtan müteşekkil bayrağının üzerinde mor bir Sisserou papağanı yer almaktadır.
Nikaragua bayrağındaki gökkuşağı motifindeki çizgilerin biri mor renktedir.
Bolivya Anayasası’na göre ülkenin 2 ortak resmi bayrağından biri olan Wiphala üzerinde mor bulunmaktadır.
1931 yılında kurulmasının ardından 1939 yılında Francisco Franco’nun başlattığı askeri ayaklanmayla yıkılana kadar varlığını sürdüren İkinci İspanya Cumhuriyeti bayrağı da mor renk içeriyordu.
Reddit‘ten bir kullanıcının derlemesinden mor renk barındıran ülke, bölge ve şehir bayrakları tek bir görselde şöyle alıntılanabilir:
