Bir eski para koleksiyoncusu / satışçısı sosyal medya hesabında paylaşılan, bir yüzünde 2 bozkurt yer alan, 1934 tarihli 10 kuruşluk madeni paranın Darphane tarafından çıkarıldığı iddiası gerçeği yansıtmıyor.
10 kuruşluk bozkurtlu madeni para görselini kullanan sosyal medya paylaşımı:
vintagemoneyeskipara: “Gün yüzüne çıkmamış 1934 nadir 10 kuruşlar gorsel”
Bu gönderiyi Instagram’da gör
Paylaşılan bozkurtlu 1934 basım tarihli 10 kuruş Darphane tarafından tedavüle sokulmuş değil.
Darphane tarafından sirkülasyona sokulanlar arasında 1934 tarihli bozkurt simgesini taşıyan bir madeni (ya da hatıra) para bulunmuyor.
Cumhuriyetin ilânının ardından ilk madeni paralar 3 Ağustos 1924 tarihinde basıldı. Tedavüle çıkarılan ilk madeni paralar; 100 para, 5 kuruş, 10 kuruş olmak üzere 3 paradan oluşuyordu. Bu seriye 1925 yılında 25 kuruş eklendi. 1934 yılına gelindiğinde ise 100 kuruş ve 1 lira tedavüle sürüldü. 1 kuruş ve 50 kuruş, 1935 yılında tedavüle çıkarıldı.
Cumhuriyet tarihi boyunca tedavüle sokulan 10 kuruşlar şöyle:
10 KURUŞ | 27,20 | 1,85 | 7,50 | Cu 91-Al 9 | Tırtıllı | 1920 | 1938 |
10 KURUŞ | 25,50 | 1,40 | 6,00 | Cu 75- Ni 25 | Tırtıllı | 1935 | 1951 |
10 KURUŞ | 18,10 | 1,30 | 2,50 | Cu 70-Zn 30 | Yazılı | 1949 | 1968 |
10 KURUŞ | 21,00 | 1,26 | 4,00 | Cu 95-Sn 4-Zn 1 | Düz | 1958 | 1969 |
10 KURUŞ | 21,00 | 1,15 | 3,50 | Cu 97-Zn 2,5-Sn 0,5 | Düz | 1969 | 1976 |
10 KURUŞ | 21,00 | 0,85 | 2,50 | Cu 97-Zn 2,5-Sn 0,5 | Düz | 1969 | 1976 |
10 KURUŞ | 21,00 | 1,50 | 1,35 | Al 99,5-Fe 0,4-Diğer 0,1 | Düz | 1969 | 1989 |
* Cinsi – Çap Kalınlık (mm) – Ağırlık – Alaşım (%) – Kenar Özl. – Tedavüle Veriliş Tarihleri – Tedavülden Çekiliş Tarihleri
Cumhuriyetimizin kuruluşundan 1960 yılına değin, herhangi bir para çıkarılması söz konusu olmadı.
“27 Mayıs İnkılâbı dolayısiyle 100 milyon liralık madenî hâtıra para bastırılması hakkında Kanun” ile 27 Mayıs Darbesi akabinde gümüşten hatıra parası çıkarıldı.
1264 sayılı 28 Mayıs 1970 tarihli Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Bastırılması Hakkında Kanun, 6 Haziran 1970 tarih ve 13512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Böylelikle hatıra para çıkarılmasının hukuki ve yasal çerçevesinin oluştu.
Bahsi geçen Kanun’un çıkarılmasının ardından Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü ilk hatıra parayı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 50. Yılı anısına 1970 yılında çıkardı.
Darphane’nin internet sitesinde paylaşılan ilk hatıra paralar şu şekilde listelenebilir:
ÜRÜN ADI | NOMİNAL DEĞERİ | SATIŞA VERİLDİĞİ TARİH | YURTİÇİ SATIŞ ADEDİ |
---|---|---|---|
F.A.O. 2.5 TL. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 2 ½ Lira | 1970 | 139.180 |
Türkiye Büyük Millet Meclisi 50. Yılı | 25 Lira | 1970 | 23.420 |
.Malazgirt Zaferi’nin 900. Yılı – ALPARSLAN | 50 Lira | 1971 | 30.827 |
.F.A.O.10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1971 | 630.000 |
30 Ağustos Zaferi’nin 50. Yılı | 50 Lira | 1972 | 171.179 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1972 | 500.000 |
Türkiye Cumhuriyeti 50. Yıl | 50 Lira | 1973 | 68.730 |
Türkiye Cumhuriyeti 50. Yıl | 100 Lira | 1973 | 64.885 |
Türkiye Cumhuriyeti 50. Yıl | 500 Lira | 1973 | 29.464 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1973 | 10.000 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1974 | 605.000 |
F.A.O. 5 Krş. “Aile Planlaması” | 5 Kuruş | 1975 | 1.019.000 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1975 | 517.000 |
Tespit sahibi Cengiz Özakıncı şu yorumda bulundu:
“Dikkat: “Atatürk, yeri göğü bozkurt görselleriyle donatmıştı” propagandası bağlamında yeni yeni paylaşılmaya başlayan 1934 tarihli Bozkurt görselli 10 kuruş, sahtedir; darphane kayıtlarında yoktur.”
Dikkat: “Atatürk, yeri göğü bozkurt görselleriyle donatmıştı” propagandası bağlamında yeni yeni paylaşılmaya başlayan 1934 tarihli Bozkurt görselli 10 kuruş, sahtedir; darphane kayıtlarında yoktur. pic.twitter.com/sXUihKkdqs
— Cengiz Özakıncı (@cengizozakinci) October 20, 2023
Geçmişte, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk madeni parasının üzerinde “saban kılıçtan üstündür” yazdığı iddiasının gerçeği yansıtmadığını vurgulamış ve “Hatıra Paralar Hakkında Paylaşılan Hatalı Aktarımlar” ve “Kağıt ve Madenî Para Basım Yerleri” başlıklı içerikleri yayımlamıştık.