Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Madeni Parasının Üzerinde “Saban Kılıçtan Üstündür” Yazdığı İddiası Doğru Değil
Paylaşılan Madeni Para Bir Hatıra Parasıdır, Öncesinde Çıkarılan Madeni Ufaklık Paralar Mevcut
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk madeni parasının üzerinde “saban kılıçtan üstündür” yazdığı iddiasıyla sosyal medyada paylaşılan bir görsel dikkatimizi çekti.
Bu iddiayı içeren bazı paylaşımlar şu şekilde:
“Türkiye Cumhuriyetinin ilk parası 2.5 lira. Paranın üzerindeki yazıya dikkat: “Saban kılıçtan üstündür””
“Cumhuriyet’in ilk parası 2.5 kuruşun üzerindeki yazıya dikkat: ’Saban Kılıçtan Üstündür’”
Ancak, iddia edilenin aksine paylaşılan görsel Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk madeni parasına değil; 1970-1979 yılları arasında çıkarılan bir hatıra paraya ait.
Bilindiği üzere, “1264 Sayılı Madeni Ufaklık ve Hatıra Para Bastırılması Hakkında Kanun” hükümleri uyarınca madeni para ve hatıra para basımı Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılmaktadır.
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılan hatıra paralara ilişkin sayfayı incelediğimizde “saban kılıçtan üstündür” yazılı hatıra paraların 1970-1979 yılları arasında çıkarıldığı anlaşılmaktadır.
Stokların tükenmiş olması nedeniyle satıştan kaldırılan madeni paralar listesinde “saban kılıçtan üstündür” yazılı 2,5 kuruş, 5 kuruş, 10 kuruş, 50 kuruş, 1 lira, 5 lira, 150 lira şeklinde çıkarılan madeni hatıra paralar şu şekilde sıralanmaktadır:
F.A.O. 2.5 TL. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 2 ½ Lira | 1970 | 139.180 |
.F.A.O.10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1971 | 630.000 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1972 | 500.000 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1973 | 10.000 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1974 | 605.000 |
F.A.O. 10 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 10 Kuruş | 1975 | 517.000 |
F.A.O. 5 Lira “Saban Kılıçtan Üstündür” | 5 Lira | 1978 | 10.000 |
F.A.O.150 Lira “Saban Kılıçtan Üstündür” | 150 Lira | 1978 | 12.500 |
F.A.O. 50 Krş. “Saban Kılıçtan Üstündür” | 50 Kuruş | 1979 | 10.000 |
F.A.O. 1 Lira “Saban Kılıçtan Üstündür” | 1 Lira | 1979 | 10.000 |
“Saban kılıçtan üstündür” yazılı madeni paralara ilişkin Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından paylaşılan görseller ve hatıra paraların özellikleri ise şu şekilde:
Bahse konu hatıra para öncesinde Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından çıkarılan birçok madeni para bulunmaktadır.
Dolaşıma sunulan madeni para listesi şu şekilde (Kaynak: Tedavüle Verilen Madeni Ufaklık Para Miktarları):
Cinsi | Çap | Kalınlık (mm) | Ağırlık | Alaşım (%) | Kenar Özelliği | Tedavüle Veriliş Tarihleri | Tedavülden Çekiliş Tarihleri |
10 KURUŞ | 27,2 | 1,85 | 7,5 | Cu 91-Al 9 | Tırtıllı | 1920 | 1938 |
100 Para | 18,8 | 1,13 | 2 | Cu 91-Al 9 | Tırtıllı | 1924 | 1939 |
5 KURUŞ | 22,5 | 1,46 | 4 | Cu 91-A 19 | Tırtıllı | 1924 | 1939 |
25 KURUŞ | 29,5 | 1,76 | 1 | Ni 99,5-Diğer 0,5 | Tırtıllı | 1924 | 1938 |
100 KURUŞ | 29 | 1,86 | 1,2 | Ag 83-Cu 14,5-Ni 2,5 | Tırtıllı | 1934 | 1942 |
1 KURUŞ | 18,5 | 1,13 | 2,5 | Cu 75-Ni 25 | Düz | 1935 | 1950 |
5 KURUŞ | 21,5 | 1,32 | 4 | Cu 75-Ni 25 | Tırtıllı-Yazılı | 1935 | 1952 |
10 KURUŞ | 25,5 | 1,4 | 6 | Cu 75- Ni 25 | Tırtıllı | 1935 | 1951 |
25 KURUŞ | 19 | 1,1 | 3 | Ag 83-Cu 14,5-Ni9-A 16 | Tırtıllı-Yazılı | 1935 | 1949 |
50 KURUŞ | 24,6 | 1,48 | 6 | Ag 83-Cu 14,5 Ni 2,5 | Tırtıllı-Yazılı | 1935 | 1949 |
1 LİRA | 29,5 | 1,93 | 12 | Au 830 | Yazılı | 1937 | |
10 PARA | 17 | 1,22 | 2 | Cu 85 – Al 10 – Diğer 5 | Düz | 1940 | 1950 |
25 KURUŞ | 19,5 | 1,4 | 3 | Cu 80- Zn5-Ni 9-A 16 | Tırtıllı-Yazılı | 1944 | 1949 |
½ KURUŞ | 16 | 1,15 | 1,7 | Cu 70-Zn 30 | Düz | 1947 | 1965 |
1 KURUŞ | 18 | 1,15 | 2,25 | Cu 70-Zn30 | Düz | 1947 | 1965 |
50 KURUŞ | 20 | 1,35 | 4 | Ag 60-Cu 40 | Tırtıllı-Yazılı | 1947 | 1960 |
1 LİRA | 25 | 1,5 | 7,5 | Ag 60-Cu 40 | Tırtıllı | 1947 | 1960 |
2 ½ KURUŞ | 21 | 1,15 | 3,15 | Cu70-Zn 30 | Düz | 1948 | 1965 |
25 KURUŞ | 22,6 | 1,33 | 4,5 | Cu 70-Zn 30 | Yazılı | 1948 | 1968 |
10 KURUŞ | 18,1 | 1,3 | 2,5 | Cu 70-Zn 30 | Yazılı | 1949 | 1968 |
5 KURUŞ | 16 | 1,24 | 2,25 | Cu 70-Zn30 | Yazılı | 1950 | 1968 |
1 LİRA | 27 | 1,45 | 7,5 | Cu 70-Ni 30 | Tırtıllı | 1957 | 1965 |
5 KURUŞ | 17 | 1,26 | 2,5 | Cu 95-Sn4-Zn 1 | Düz | 1958 | 1969 |
10 KURUŞ | 21 | 1,26 | 4 | Cu 95-Sn 4-Zn 1 | Düz | 1958 | 1969 |
25 KURUŞ | 22,6 | 1,57 | 5 | Acmonital-52 | Tırtıllı-Yazılı | 1959 | 1989 |
1 LİRA | 27 | 1,76 | 8 | Acmonital-52 | Tırtıllı | 1959 | 1982 |
2 ½ LİRA | 30 | 2,19 | 12 | Acmonital-52 | Yazılı | 1960 | 1989 |
1 KURUŞ | 14 | 0,78 | 1 | Cu 70-Zn30 | Düz | 1961 | 1965 |
1 KURUŞ | 14 | 0,78 | 1 | Cu 95-Sn4-Zn1 | Düz | 1963 | 1969 |
25 KURUŞ | 22,6 | 1,27 | 4 | Acmonital-52 | Tırtıllı-Yazılı | 1966 | 1989 |
1 LİRA | 27 | 1,57 | 7 | Acmonital-52 | Yazılı | 1968 | 1982 |
1KURUŞ | 14 | 0,76 | 1 | Cu 97-Zn2,5-Sn 0,5 | Düz | 1969 | 1976 |
10 KURUŞ | 21 | 1,15 | 3,5 | Cu 97-Zn 2,5-Sn 0,5 | Düz | 1969 | 1976 |
10 KURUŞ | 21 | 0,85 | 2,5 | Cu 97-Zn 2,5-Sn 0,5 | Düz | 1969 | 1976 |
10 KURUŞ | 21 | 1,5 | 1,35 | Al 99,5-Fe 0,4-Diğer 0,1 | Düz | 1969 | 1989 |
2 ½ LİRA | 30 | 1,64 | 9 | Acmonital-52 | Yazılı | 1969 | 1989 |
5 KURUŞ | 17 | 1,2 | 2 | Cu 97-Zn 2,5-Sn 0,5 | Düz | 1970 | 1976 |
50 KURUŞ | 25 | 1,55 | 6 | Acmonital-52 | Tırtıllı | 1971 | 1989 |
5 KURUŞ | 17 | 0,7 | 1,35 | Cu 97-Zn 2,5-Sn 0,5 | Düz | 1974 | 1976 |
5 LİRA | 32,5 | 1,75 | 11 | Acmonital-52 | Tırtıllı | 1974 | 1982 |
1 KURUŞ | 14 | 1 | 0,4 | Al 99.5-Fe 0,40-Diğer 0,1 | Düz | 1975 | 1989 |
5 KURUŞ | 17 | 1,5 | 0,9 | Al 99,5-Fe 0,4-Diğer0.1 | Düz | 1975 | 1989 |
1 LİRA | 17 | 1,8 | 1,1 | Etial-30 | Düz | 1981 | 1990 |
5 LİRA | 21 | 1,8 | 1,7 | Etial –30 | Tırtıllı | 1981 | 1990 |
10 LİRA | 25 | 1,8 | 2,4 | Etial-30 | Tırtıllı | 1981 | 1990 |
5 LİRA | 21 | 2 | 1,7 | Etial –30 | Tırtıllı | 1984 | 1989 |
20 LİRA | 22,9 | 1,8 | 7 | Cu 75-Ni 16-Zn 8-Mn 1 | Düz | 1984 | 1990 |
50 LİRA | 26,7 | 1,8 | 9 | Cu 75-Ni 16-Zn8-Mn 1 | Tırtıllı | 1984 | 1995 |
100 LİRA | 29,6 | 1,8 | 11 | Cu 75-Ni 16 Zn 8-Mn1 | Tırtıllı | 1984 | 1995 |
25 LİRA | 26,9 | 2,2 | 2,8 | Etial-30 | Tırtıllı | 1985 | 1990 |
50 LİRA | 18,8 | 1,4 | 3,3 | Cu 70-Zn 30 | Tırtıllı | 1988 | 1995 |
100 LİRA | 20,8 | 1,4 | 4,1 | Cu 70-Zn 30 | Tırtıllı | 1988 | 1995 |
500 LİRA | 23,8 | 1,6 | 6,1 | Cu 70-Zn 30 | Tırtıllı | 1988 | 1998 |
1.000 LİRA | 25,5 | 1,8 | 8,1 | Cu 69,5-Zn 18-Ni 12-Mn 0,5 | Tırtıllı | 1990 | 1998 |
2.500 LİRA | 27,3 | 1,8 | 9,3 | Cu 69,5-Zn 18-Ni 12-Mn 0,5 | Yazılı | 1991 | 1998 |
5.000 LİRA | 28,8 | 2,1 | 10,3 | Cu 69,5-Zn 18-Ni 12-Mn 0,5 | Yazılı | 1992 | 1.02.2001 |
10.000 LİRA | 23,5 | 2,9 | 9,75 | Cu 69,5-Zn 18-Ni 12-Mn 0,5 | Yazılı-Tırtıllı | 1994 | 15.12.2001 |
1.000 LİRA | 17 | 1,8 | 3 | Cu 90_zn 10 | Tırtıllı | 1995 | 1998 |
5.000 LİRA | 19,5 | 2,6 | 6 | Cu 70-Zn 30 | Tırtıllı | 1995 | 1.02.2001 |
25.000 LİRA | 26 | 2,7 | 11 | Cu 69,5-Zn 18 Ni 12- Mn 0,5 | Yazılı | 1995 | 23.02.2004 |
50.000 LİRA | 28 | 2,5 | 11,7 | Cu 69,5-Zn 18 – Ni 12 Mn 0,5 | Yazılı | 1996 | 31.12.2005 |
10.000 LİRA | 23,5 | 2,1 | 6,75 | Cu 69,5- Zn 18-Ni 12- Mn 0,5 | Yazılı | 1997 | 15.12.2001 |
5.000 LİRA | 19,5 | 1,6 | 3,5 | Cu 70-Zn 30 | Tırtıllı | 1998 | 1.02.2001 |
100.000 LİRA | 25 | 2,05 | 7,5 | Cu 82,5 Ni10 Zn-7,5 | Tırtıllı | 1999 | 31.12.2005 |
25.000 LİRA | 17 | 1,65 | 2,7 | Cu 70-Zn 30 | Düz | 2001 | 23.02.2004 |
50.000 LİRA | 17,8 | 1,7 | 3,2 | Cu 65-Ni18- Zn 17 | Düz | 2001 | 31.12.2005 |
100.000 LİRA | 21 | 1,85 | 4,6 | Cu 65-Ni18- Zn 17 | Düz | 2001 | 31.12.2005 |
250.000 LİRA | 23,5 | 2 | 6,4 | Cu 65-Ni 18- Zn 17 | Yazılı | 2002 | 31.12.2005 |
25.000 LİRA | 17 | 1,65 | 2,7 | Cu70, 30 Zn | Düz | 2003 | 23.02.2004 |
50.000 LİRA | 17,8 | 1,65 | 3,2 | Cu 65-Ni18- Zn 17 | Düz | 2003 | 31.12.2005 |
100.000 LİRA | 21 | 1,75 | 4,6 | Cu 65-Ni18- Zn 17 | Düz | 2003 | 31.12.2005 |
250.000 LİRA | 23,5 | 2 | 6,4 | Cu 65-Ni18- Zn 17 | Yazılı | 2003 | 31.12.2005 |
1 YENİ KURUŞ | 17 | 1,65 | 2,7 | Cu 70-Zn 30 | Düz | 2005 | 1.01.2010 |
5 YENİ KURUŞ | 17 | 1,7 | 2,95 | Cu 65-Ni 18- Zn 17 | Düz | 2005 | 1.01.2010 |
10 YENİ KURUŞ | 19,3 | 1,7 | 3,85 | Cu 65-Ni 18- Zn 17 | Düz | 2005 | 1.01.2010 |
25 YENİ KURUŞ | 21,5 | 1,9 | 5,3 | Cu 65-Ni 18- Zn 17 | Tırtıllı | 2005 | 1.01.2010 |
50 YENİ KURUŞ | 23,9 | 1,95 | 6,9 | Cu81-Ni4-Zn15 Cu75-Ni15-Zn10 | İri Şeklinde Tırtıl | 2005 | 1.01.2010 |
1 YENİ TÜRK LİRASI | 26,2 | 1,95 | 8,3 | Cu75-Ni15-Zn10 Cu81-Ni4-Zn15 | Aralıklı Tırtıl | 2005 | 1.01.2010 |
1 KURUŞ | 16,5 | 1,35 | 2,2 | Cu90-Zn10 | Düz | 2009 | – |
5 KURUŞ | 17,5 | 1,65 | 2,9 | Cu65-Ni6-Zn29 | Düz | 2009 | – |
10 KURUŞ | 18,5 | 1,65 | 3,15 | Cu65-Ni6-Zn29 | Düz | 2009 | – |
25 KURUŞ | 20,5 | 1,65 | 4 | Cu60-Ni14-Zn26 | Tırtıllı | 2009 | – |
50 KURUŞ | 23,9 | 1,9 | 6,8 | Cu75-Ni15-Zn10 Cu81-Ni4-Zn15 | İri Şeklinde Tırtıl | 2009 | – |
1 LİRA | 26,2 | 1,9 | 8,2 | Cu81-Ni4-Zn15 Cu75-Ni15-Zn10 | Yazılı | 2009 | – |