Görseldeki madeni para 1927 yılında Filistin devleti tarafından basılmış değil
Görseldeki madenî para, Filistin adına egemen bir ulus tarafından değil, İngiliz manda yönetimi tarafından basılmış. İngilizce, İbranice ve Arapça ifadeler taşıyan madenî paranın üzerinde İbranice “İsrail ülkesi” anlamına gelen א”י’ kısaltması yer alıyor. 1927’den 1947’ye kadar dolaşımda olan madenî para Filistin devletinin egemenlik alameti değildi.
Sosyal medya platformlarında, üzerinde Arapça, İbranice ve İngilizce ifadeler taşıyan 1927 tarihli bir madenî para görseli, İsrail devleti kurulmadan önce Filistin devletinin var olduğu iddiasıyla paylaşıldı.
1948 yılında kurulan İsrail devletinden daha eski olduğu iddiasıyla “devletinizden eski” (“older than your state”) gibi sloganlarla paylaşılan üzerinde “Palestine” yazılı madenî paraya ait görsel şu şekilde:
Söz konusu görseli “İsrail diye bir devlet yokken basılan Filistin madenî parasına” ait olduğu iddiasıyla kullanan paylaşım örnekleri:
Halim Gençoğlu (@halimgencoglu): “İsrail diye bir devlet yokken basılan bir Filistin madeni parası. #freepalastine #Palestinelivesmatter”
mustafarmagan (@mustafarmagan): “Filistin devleti parası (1927 tarihli). Ve eski başbakan Şimon Perez’in Filistin devletine giriş belgesi. Demek ki neymiş Filistin devletmiş. #zionistterror”
Filistin devleti parası (1927 tarihli).
Ve eski başbakan Şimon Perez’in Filistin devletine giriş belgesi.
Üzerinde “Filistin İsrail Ülkesi” yazan madenî paranın “Filistin” devleti tarafından basılıp tedavüle sokulduğu ileri sürülmüş.
Görseldeki madeni para 1927 yılında Filistin devleti tarafından basılmış değil.
Görseldeki 2 millik madenî para, Britanya Filistin Mandası tarafından basılmış.
Bir Filistin poundunun binde birini temsil eden bronz madeni para (mil / mill) değerindeki madenî para üzerindeki İbranice Filistin sözcüğünden sonra gelen (א”י) kısaltması “İsrail Ülkesi” anlamına gelmektedir.
İngiliz tarafından manda ile yönetilen Filistin’de kullanılan para birimi, Filistin’de 1927 yılında bağımsız bir devletin kurulduğunu işaret etmiyor.
1927 yılında Filistin diye bir devlet yoktu, İngiliz Filistin Mandası vardı. Madenî para üzerindeki “Filistin” ifadesi bağımsız bir devleti değil, İngilizlerin bölgeye verdiği ismi niteliyor. 1927 yılında bir İsrail devleti de yoktu. İsrail Devleti’nin kuruluşu Birleşmiş Milletlerce belirlenen paylaşım planı uyarınca 14 Mayıs 1948 tarihinde ilan edildi.
Birleşik Krallık’ın Filistin’deki Osmanlı hakimiyetine son vermesinin ardından bölgede “Birleşik Krallık Filistin Mandası” kuruldu. Filistin Mandası 1922 yılında Milletler Cemiyeti tarafından resmen onaylandı (“Filistinli Arapların Topraklarını İsrail Yahudilerine Sattığı İddiası” başlıklı yazımızda Filistin’in I. Dünya Savaşı sonrasındaki tarihini özetlemiş ve Filistin Mandası’nın kuruluşuna değinmiştik).
Filistin’deki Osmanlı Devleti hakimiyetine son vermesiyle İtilaf Devletleri tarafından kararlaştırılan ve Milletler Cemiyeti tarafından 1922 yılı Haziran ayında resmen onaylanarak kurulan manda yönetimi, 1926 yılında para sistemi kurulması çalışmalarına başladı.
1926 yılında Koloniler için Dışişleri Bakanı tarafından Filistin mandasında yerel para birimini uygulamaya koymak için Filistin Para Kurulu oluşturuldu.
İngiliz Sömürgelerden sorumlu dışişleri bakanının kararıyla kurulan yeni birim Londra merkezli faaliyet gösterdi ve Filistin’de mukim bir döviz görevlisini içerdi.
Filistin Para Kurulu, manda bölgesinde kullanılacak yeni para biriminin Filistin poundu olarak adlandırılmasını, İngiliz sterliniyle 1:1 oranında değerlenmesine ve 1.000 mil’e bölünmesine karar verdi.
Balfour Deklarasyonu‘nun 10. yıl dönümünün arifesinde 1 Kasım 1927 tarihinden itibaren
Filistin’deki İngiliz Mandası tarafından “mil” (“mill”) adı verilen bir madeni para basılarak sirkülasyona sokuldu (Mısır poundu ve İngiliz altınının da resmî para (yasal ödeme aracı) kabul edildi.
Filistin mandasında kullanılan madenî paralar Londra’da Kraliyet Darphanesi (Royal Mint / Tower Hill) tarafından ihtiyaç duyuldukça basıldı.
1927 yılında 1, 2, 5, 10, 20, 50 ve 100 mil değerinde madeni paralar basılarak piyasaya sürüldü.
Filistin poundunun (lirasının) binde birine tekabûl eden bu madeni para, Filistin’de manda yönetiminin kurulmasının akabinde 1927 yılında basılmasının ardından 1950’li yılların başına kadar kullanıldı.
Paranın yazı kısmında Arapça (فلسطين) ve İngilizce (Palestine) ve İbranice (פלשתנה) “Filistin” kelimesinin ardından İbranice “İsrail ülkesi” (ארץ ישראל) anlamına gelen “Eretz Yisrael”in kısaltması olan (aleph ve yud harflerinden oluşan) “א״י” ifadesine parantez içinde yer verildi.
Madenî paraların üzerindeki İbranice yazının yanına parantez içinde iki İbranice harf daha eklenmesi ile 1917 yılında İngiliz hükümetinin Filistin’de bir Yahudi devletinin kurulmasına desteğini açıklayan Balfour Deklarasyonu‘na uyulması amaçlandı.
Filistinli Araplar manda yönetiminin çıkardığı madenî paranın üzerinde “İsrail ülkesi” ifadesine yer verilmesini protesto etti.
“It so happened that the new Palestinian currency was released, which was a great ordeal. The Palestinian currency which was coined especially for Palestine, and issued both in banknotes and coins, had the phrase “the land of Israel” written on it in Hebrew. Despite this hint, we accepted it, and the Arabs of Palestine dealt in it in what was almost an acknowledgment that Palestine was the land of Israel.”
“Öyle oldu ki, yeni Filistin para birimi piyasaya sürüldü ve bu büyük bir çileydi. Filistin için özel olarak basılan ve hem banknot hem de madeni para olarak basılan Filistin para biriminin üzerinde İbranice “İsrail toprağı” ibaresi yer alıyordu. Bu imaya rağmen biz bunu kabul ettik ve Filistinli Araplar, Filistin’in İsrail toprağı olduğunun neredeyse kabulü anlamına gelen bir tavırla bu konuyu ele aldılar.”
İsrail’in bağımsızlığını ilân etmesinin ardından Filistin poundu Batı Şeria’da ve Gazze Şeridi’nde sırasıyla 1950 ve 1951 yıllarına kadar dolaşımda kaldı.
