Alper Gezeravcı’nın Uluslararası Uzay İstasyonu’nda Namaz Kıldığı Ana Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Montaj Görselin Orijinalinde Malezyalı Astronot Dr. Sheikh Muszaphar Shukori Yer Alıyor
Türkiye’nin uzaya ilk kez insan gönderme projesinin yer aldığı Axiom-3 misyonu kapsamında pilot Alper Gezeravcı’nın içinde bulunduğu Dragon uzay aracı 18 Ocak 2024 günü gecesi Florida’daki uzay merkezinden başarıyla fırlatılmasının ardından Uluslararası Uzay İstasyonu’na kenetlendi.
Bu süreçte, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda Alper Gezeravcı’nın namaz kılarken görüntülendiği sanılarak bir görsel servis edildi.
Montaj görseli gerçek sanan aktarımlardan örnekler:
Hilâl Nesin (@hilalnesin): “55 milyon dolar turist biletiyle uzaya giden AKtranot da biliyor İstikbal din ticaretindedir. Ne zaman namaz kılma fotoğrafı gelecek diye bekliyordum ki geldi. En baştakinden en sondakine bunların hepsi din tüccarı.”
Fahrettin Dağlı (@fahrettindagli): “50 milyon dolarlık PİAR çalışması devam ediyor. Aya ilk çıkan Armstrong’un meşhur ezan hikayesi ilk defa uzay istasyonunda namaz kılan Alper’le devam etsin! Nasıl olsa bu sahneye oy verecek milyonlar var. Burada çayın, simidin hesabını yapan milyonlar da göğe bakıp yer yüzüne inecek mehdi Alper’i beklesin.”
Düzce Damla – Hakan Arslan: “Alper Gezeravcı uzayda namaz kıldı Türkiye’nin ilk uzay yolcusu astronot Alper Gezeravcı son günlerin en çok konuşulan ve merak edilen isimlerinden biri oldu. Alper Gezeravcı’nın, sosyal medyada yüksek takipçili sayfalarda tık kazanması amacıyla son paylaşılan uzayda namaz kılıyor gönderisi gerçek mi montaj mı diye merak uyandırdı.”
Uzayda namaz kılarken görüntülenen kişi Alper Gezeravcı değil, Malezyalı astronot Dr. Sheikh Muszaphar Shukori.
Türksat’ın davetlisi olarak Ankara’ya gelen ve “Uzayda 11 Gün” konulu bir konferans veren Malezyalı astronot, 2006’da “Ankgasawan” adlı uzay uçuşu programına katıldığını, 10 Ekim 2007 tarihinde uzaya çıkan 9. Müslüman astronot olduğunu dile getirmiş.
Bahsi geçen konferansta uzayda namaz kılarken çekilmiş görüntülerini paylaşan Dr. Sheikh uzayda her 45 dakikada Güneş’in doğup battığını, Mekke’yi tam belirleyemedikleri için dünyaya yöneldiklerini söyleyip “Ulemadan fetva aldık. Bize, uzaya çıktığımız yerin vakitlerini esas almamızı söylediler.” demiş.
Uzaya çıktıktan sonra Kur’an’ı daha da sık okumaya başladığını belirten Malezyalı astronot “Ruhani olarak kendimi uzayda Allah’a daha yakın hissettim.” ifadelerini kullanmış.
Uluslararası Uzay İstasyonu’na giden Dr. Sheikh Muszaphar Shukori’nin uzayda nasıl namaz kılabileceği hususu 2007 yılında Malezya’da akademisyenlerin ve astronotların katıldığı bir konferansta ele alınmış. Malezya Uzay Ajansı (ANGKASA) ve Malezya İslam Dairesi tarafından 2007 yılı Nisan ayında düzenlenen ve “İslam ve Uzayda Yaşam” konusunun ele alındığı iki günlük konferans sonucunda uzaya giren astronotlar için Müslüman astronotların uzayda ibadetleri için bir rehberyayımlanmış.
Bahsi geçen rehberde bir Müslümanın Uluslararası Uzay İstasyonu’nda namaz kılması için yörüngede gün doğumu ve batımını takip etmesinin gerekmediği, bunun yerine Kazakistan’ın Baykonur saat dilimini izlemesi gerektiği aktarılmış. Yani, örneğin Baykonur’da akşam vakti olmasına rağmen ISS’de hâlâ Güneş görülüyorsa Müslüman astronotların akşam namazını o saatte kılmakla yükümlü olduğu belirtilmiş.
– Uluslararası Uzay İstasyonu’nda İbadet İçin Kılavuz’dan ilgili kısmın Türkçemize çevirisi –
TANIMLAR VE YORUM
A. İbadet – Bu kılavuzdaki ibadetler, istinca’ yolunu (yani idrar ve dışkılamadan sonra, avret yerlerindeki tüm necis-pisliklerden (kir/atık) yıkanmak veya temizlenmek), namaz vaktinin ve kıblenin yönünün belirlenmesini içermektedir. namaz kılarken bakılan yön), namaz kılmak, oruç tutmak, ölen kişinin bakımı ve diğer kişilerle ilgilenmek.
B. Uzay – Dünya atmosferinin ötesindeki uzayı ifade eder.
C. Al-Makasid Al-Syariah – İnsanların din, akıl, can, mal ve nesillerinin temizliğinin korunmasında İslam’da öncelik verilmesi.
D. Teyemmüm – İslam’da, temiz kum veya toz kullanılarak, ancak suyun hazır olmadığı durumlarda abdest yerine yapılabilecek kuru abdesti ifade eder.
E. Helal – Yasak olan haramın aksine, İslam hukukuna göre izin verilen her şeyi ifade eder.
F. Avret – İslam hukukuna göre temel edep gereği vücudun örtülmesi gereken kısmını ifade eder.
…
3. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda İbadet
ISS’de ibadet etmek şunları içerir:
3.1 İstinca (bulaşık yıkama) İstinca, tuvaletten sonra avret yerinin temizlenmesi demektir. İstinja’, ISS’de bulunan mendilleri/mendilleri kullanmaktır.
İstinca yapmanın kuralları:
i. Kutsal değil, saf malzeme kullanmak
ii. Sağlam bir malzeme kullanmak
iii. Kuru, kaygan olmayan bir malzeme kullanılması
iv. En az 3 adet mendil/mendil kullanmak
v. Necaset (pislik) kurumadan
vi. Necaset (pislik) yayılmadan önce
3.2 Kendini Temizlemek
i. Küçük kirliliklerden temizlik (abdest)Küçük pisliklerden temizlik teyemmüm veya kuru abdestle olur. Bu, her iki avucunuzu ISS’nin duvarı veya aynası gibi temiz bir yüzeye (tozsuz olsa bile) vurarak yapılabilir.
ii. Büyük kirliliklerden temizlikBüyük kirlilikten arındırma, 3.2 (i)’deki ile aynı şekildedir.
3.3 Kıble Yönünün BelirlenmesiKıble yönü mümkün olana göre belirlenir ve aşağıdaki gibi önceliklendirilir:
i. Kabe
ii. Kabe’nin projeksiyonu
iii. Dünya
iv. Her yerde
3.4 Namaz Vakitlerinin Belirlenmesi
Günlük beş namaz vakti, astronotun denize indirildiği limandaki (bu durumda Baykonur, Kazakistan) saat dilimine göre 24 saatlik bir süre içinde (1 Dünya gününe eşittir) tanımlanır.
3.5 Dua
i. Günlük namazlar Jamak (birleşik) ve Kasar (kısaltılmış) bölgelerinde, namazın kaza edilmesine gerek kalmadan kılınabiliyordu.
ii. Fiziksel duruşların (ayakta durma, rükû ve secde gibi) performansı, ISS’deki koşulları takip ederek aşağıdaki öncelikleri sağlamaktır:
a. Dik durmanın mümkün olmadığı durumlarda herhangi bir ayakta durma duruşu,
b. Oturma. Rükû, çeneyi dize veya secde yerine yaklaştırarak yapılır.vs.
c. Bedeni kıble yönüne bakacak şekilde sağ tarafa yatarak,
d. Düz uzanmak
e. Göz kapağının namazda duruş değişikliğinin göstergesi olarak kullanılması,
f. Duanın sırasını hayal etmek.
3.6 Oruç
i. Oruç
i. Dünya’daki UUİ veya Kaza’da (Ramazan ayında) tutulabilir.
ii. Astronotun fırlatıldığı yerin saat dilimine göre oruç vakti.
3.7 Ölen Kişinin Bakımı
i. Ölen kişinin normal cenaze işlemleri için Dünya’ya geri getirilmesi gerekiyor.
ii. Birincisinin mümkün olmadığı durumlarda; merhumun basit bir cenaze işlemiyle uzaya defnedilmesi gerekiyor.
“Astronot Alper Gezeravcı Uzayda Namaz Kılabilir Mi?” sorusu TV’de yayınlanan farklı programlarda gündeme gelmişti.
Diyanet İşleri Başkanlığı, uzayda namaz kılması için Alper Gezeravcı’nın Dünya’ya doğru yönelmesinin yeterli olacağını açıklamış.
Takvim’in yönelttiği uzayda namaz hakkındaki sorulara Diyanet’in verdiği yanıtlar şu şekilde:
SORU: Abdestini nasıl alacak? CEVAP: İslam’a göre namaz kılmadan önce abdest alınması farzdır. Gezeravcı’nın da namaz kılmadan önce abdest alması gerekiyor. Ancak suyun kısıtlı olması nedeniyle uzayda abdest teyemmüm yoluyla alınabilecek.
SORU: Namaz vakitlerini nasıl bilecek? CEVAP: Güneşin hareketlerine göre belirlenen namaz vakitlerini 45 dakikada bir güneşin doğduğu ve yine 45 dakikada bir güneşin battığı uzayda belirlemek mümkün değil. Güneşin hareketlerine göre Müslüman bir astronotun günde 80 kere namaz kılması gerekiyor. Gezeravcı, namazlarını ‘takdir’ ederek kılabilecek. Yani Gezeravcı, uzaydaki namaz vakitlerini, bir gününü 5’e bölerek kendisi belirleyecek.
İLAVE: Bu süreçte, yapay zekâ uygulamalarına hazırlatılan (kıble olarak Dünya’ya yönelmeyen Ay’da seccade üzerinde tahiyyatta oturan astronotun görüldüğü gibi) uzayda namaz konulu görseller sosyal medya platformlarında paylaşıldı.
