Bazı basın organlarının ve sosyal medya kullanıcılarının “uzaya çıkan Kürt kökenli ilk astronot” olarak nitelediği Jasmin Moghbeli kendini İranlı olarak tanımlıyor
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), 26 Ağustos 2023 günü SpaceX ortaklığıyla Dragon uzay aracıyla uzay istasyonuna dört astronot gönderdiğini, bu uzay görevini Jasmin Moghbeli’nin komuta ettiğini duyurdu.
Kökeni İran’ın Mahabad kentine dayanan Jasmin Moghbeli, NASA-SpaceX ortak uzay uçuşunu komuta etmesiyle birlikte haber sitelerinde ve sosyal medya platformlarında “uzaya çıkan Kürt kökenli ilk astronot” ya da “Mahabadlı Kürt kadın astronot” gibi ifadelerle tanıtıldı.
Bu yöndeki aktarım örnekleri:
Kürt Tarihi ve Kültürü (@BitlisName):
“Uzaya çıkan ilk Kürt astronot: Jasmin Moghbeli NASA-SpaceX ortak uzay uçuşunu komuta ediyor. Jasmin Moghbeli Mahabadlı Kürt kadın astronot, NASA-SpaceX ortak uzay uçuşuna komuta ediyor. Yasmin Moqbili bu yolculuğu ile “Uzaya Giden İlk Kürt” ünvanına sahip oldu. 26 Ağustos’ta Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), SpaceX ortaklığıyla Dragon uzay aracıyla uzay istasyonuna dört astronot gönderdiğini duyurdu. Uzaya gönderilen 4 kişilik ekibe Rojhılat’ın Mahabad kentine kayıtlı 40 yaşındaki Kürt kadın astronot Jasmin Moghbeli (Yasmin Moqbili) komuta ediyor.”
Uzaya çıkan ilk Kürt astronot: Jasmin Moghbeli NASA-SpaceX ortak uzay uçuşunu komuta ediyor.
Jasmin Moghbeli Mahabadlı Kürt kadın astronot, NASA-SpaceX ortak uzay uçuşuna komuta ediyor. Yasmin Moqbili bu yolculuğu ile “Uzaya Giden İlk Kürt” ünvanına sahip oldu.
“Uzaya çıkan Kürt kökenli ilk astronot Jasmin Moghbeli, Uluslarası Uzay İstasyonu’na ulaştı. Ailesi Mahabadlı olan ancak Almanya’da doğan Jasmin Moghbeli Mahabadlı adlı kadın astronot, NASA-SpaceX ortak uzay uçuşunu komuta ediyor. Moghbeli’nin ailesi, İslam Devrimi sonrası İran’dan Almanya’ya kaçmış. Batı Almanya’da doğan Moghbeli daha sonra ailesi ile birlikte Amerika’ya göç etmiş.”
“Doğu Kürdistan’ın Mahabad kentinden Jasmin Moghbeli isimli Kürt kadın astronotun, NASA-SpaceX ortak uzay uçuşuna komuta ettiği bildirildi. Yasmin Moqbili uzaya giden ilk Kürt olarak ismini şimdiden tarihe not düştü.”
Örneğin Serbestiyet Rudaw’ı kaynak gösterdiği haberinde “Jasmin Moghbeli, uzaya çıkan ilk Kürt astronot oldu Ailesi Mahabadlı olan ancak Almanya’da doğan Jasmin Moghbeli Mahabadlı adlı kadın astronot, NASA-SpaceX ortak uzay uçuşuna komuta ediyor.” ifadelerini kullandı. Rudaw ise Jasmin Moghbeli’nin son uzay görevi ile ilgili haberinde Kürt olduğuna dair bir iddiada bulunmayıp “Uzaya gönderilen 4 kişilik ekibe aslen Rojhılat’ın (Doğu Kürdistan) Mahabad kentinden bir ailenin çocuğu olan 40 yaşındaki kadın astronot Jasmin Moghbeli (Yasmin Moqbili) komuta ediyor.” cümlesine yer verdi.
Jasmin Moghbeli Kimdir?
Jasmin Moghbeli, bir Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) astronotu ve Amerika Birleşik Devletleri Deniz Piyadeleri test pilotudur.
Evli ve iki çocuk annesi olan Moghbeli, 24 Haziran 1983’te Bad Nauheim, Almanya’da İranlı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.
İran’ın Mahabad (eski adıyla Piranşehr veya Savuçbulak) kentinde yaşayan ebeveynleri 1979 İran İslam Devrimi’nin ardından İran’dan kaçtı ve ABD’ye göç etti.
Moghbeli, New York’taki Baldwin Lisesi’nden mezun olduktan sonra Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) makine mühendisliği okudu. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nden (MIT) mezun olduktan sonra, Deniz Harp Okulu’na girdi ve 2007’de mezun oldu. Deniz Harp Okulu’ndan mezun olduktan sonra, ABD Deniz Kuvvetleri’nde helikopter pilotu olarak hizmet verdi. AH-1W Super Cobra helikopterinin pilotu oldu. Deniz Kuvvetleri’nde görev yaparken 2008-2014 yılları arasında Irak ve Afganistan’da çeşitli operasyonlara katıldı.
2014 yılında Deniz Test Pilotu Okulu’na katıldı. Deniz Test Pilotu Okulu’ndan mezun olduktan sonra, çeşitli test programlarında uçtu.
Başvuru yaptığı Astronot Adayı Programı’na 2017 yılında seçildi. NASA’nın 13 kişilik 22. Astronot Aday Sınıfı’nda uzay istasyonunda yaşam, uzay yürüyüşleri, uzay araştırmaları ve uzay aracı operasyonları gibi çeşitli konularda eğitim aldı.
Moghbeli, 18 Kasım 2022’de Uluslararası Uzay İstasyonu’na ulaşmak üzere fırlatılan SpaceX Crew-7’nin komutanlığı görevini üstlendi. Expedition 69 misyonuna katılan Moghbeli, Moghbeli, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda 169 gün kaldı ve 25 Temmuz 2023’te Dünya’ya döndü.
26 Ağustos 2023 günü NASA – SpaceX ortaklığıyla Uluslararası Uzay İstasyonu’na Dragon uzay aracıyla gönderilen 4 astronotluk ekibi komuta etti.
Moghbeli’nin aslen Rojhilat’ın (Doğu Kürdistan) Mahabad kentinden Kürt kökenli bir ailenin çocuğu olduğu iddiasını destekleyecek bir delil mevcut değil (Jasmin Moghbeli’nin İran’ın Kürt nüfus yoğun bölgesinden göç eden Kürt kökenlerini kabul etmeyen, Farslaşmış bir aileden geldiği iddiası için de bu durum geçerli).
İran’ın Batı Azerbaycan Eyaleti’ndeki Mahabad kendinde yaşayan ailesi Almanya’ya göç ettikten sonra bu ülkede doğan, günümüzde ABD’de yaşayan ve ABD vatandaşlığına sahip Jasmin Moghbeli’nin Kürt kökenine sahip olduğuna dair bir açıklaması bulunmuyor.
Moghbeli, Instagram hesabında 29 Aralık 2022 yaptığı paylaşımda İranlı / Farslı olmaktan gurur duyduğunu şu sözlerle duyurdu:
“But then, it’s also been heartbreaking to watch from afar as lives are being taken far too soon in Iran. Although I’ve never had the chance to spend even a single day in Iran, I have never been so hopeful and as proud to be Persian. Brave young Iranian women and men, some still children even, are risking their lives and their own futures so those who come after them can have a chance for freedom and opportunity they were never able to experience themselves. “
“Ancak İran’da canların çok erken alındığını uzaktan izlemek de yürek parçalayıcıydı. İran’da bir gün bile geçirme şansım olmamasına rağmen, İranlı olmaktan bu kadar umutlu ve gururlu olmamıştım. Cesur genç İranlı kadınlar ve erkekler, hatta bazıları hâlâ çocuk, kendilerinden sonra gelenlerin kendilerinin asla deneyimleyemeyeceği bir özgürlük ve fırsat şansına sahip olabilmesi için hayatlarını ve kendi geleceklerini riske atıyorlar.”
New Yorker’da 2 Temmuz 2017 tarihinde yayımlanan röportajında İran’a hiç gitmediği hâlde Farsça konuştuğunu, İranlı kökeniyle gurur duyduğunu, kendini atalarının topraklarıyla özdeşleştirdiğini söyledi.
Moghbeli’nin Nevruz’u sosyal medya hesaplarında Farsça “Tüm Fars milletinin bayramını kutluyorum” metniyle kutladığı görülüyor.
Jasmin Moghbeli, NASA tarafından 2017 Astronot Adayı Sınıfına katılmak üzere seçildi. Ağustos 2017’de göreve başladı ve ilk astronot adayı eğitimini tamamladıktan sonra artık bir görev görevine hak kazandı. New York yerlisi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde Bilgi Teknolojileri ile Havacılık ve Uzay Mühendisliği alanında Lisans Diploması ve Yüksek Lisans derecesi aldı. Deniz Yüksek Lisans Okulu’ndan Havacılık ve Uzay Mühendisliği alanında Mühendislik Bilimi derecesi. AH-1W Süper Kobra pilotu ve Deniz Piyadeleri test pilotu olan Moghbeli, 150’den fazla savaş görevine ve 25’ten fazla farklı uçakta 2.000 saatlik uçuş süresine sahiptir. Aynı zamanda Patuxent River, MD’deki ABD Donanma Test Pilot Okulu’nun seçkin bir mezunudur.
Kişisel Veriler:
Moghbeli, Almanya’nın Bad Nauheim kentinde doğdu ancak Baldwin, New York’u memleketi olarak görüyor. Ebeveynleri Fereshteh ve Kamy Moghbeli Florida’nın Delray Beach şehrinde yaşıyor. Ağabeyi Kaveh Moghbeli şu anda Philadelphia, Pensilvanya’da yaşıyor. Teksas, San Antonio’dan eski Sam Wald ile evli. Birlikte kürek çekmeyi, dans etmeyi, uçurtma uçurmayı ve kayağa binmeyi seviyorlar.
PeyamaKurd, iddia ile ilgili içeriğinde “Kürt medyasının amatörlüğü, Kürt kamuoyunu yanlış yönlendirdi!” ve “Kürt medyasının ‘bilgiyi kontrol etme boş vermişliği’ görülüyor” yorumunu paylaştı ve şu soruyu yöneltti:
Şimdi Kürt ve özellikle Kürdistan Bölgesi medyasına noktada sormak ve eleştirmek lazım:
“Jasmin Moghbeli’nin, kendisini Fars olarak kabul ettiği ve Farsça konuştuğu gün gibi ortadayken, söz konusu kadın astronotu ‘Kürt’ olarak medyaya sunmak nasıl bir medya amatörlüğü ve medya bilgisizliğidir?”
Azad Penaber‘in iddiaya dair paylaştığı özetle incelemeyi sonlandıralım:
“İlk Kürt Astronot Uzaya Çıkıyor (!)
Yeterince hevesinizi aldıysanız, dünden beri sevinçle ve şişirilerek paylaşılan yalan haberin aslını üzülerek yazmak zorundayım.
Jasmin Moghbeli, ilk Kürt astronot falan değil. Ayrıca Kürt de değil. Zaten kendi de hiç bir yerde Kürt olduğuna dair bir şey söylememiş.
Adının geçtiği binlerce haberi taradığımda da Kürt olduğuna dair hiçbir kayıt da yok. Çünkü Jasmin Moghbeli defalarca İran’lı bir Fars olduğunu yazmış ve söylemiş.
İsmini burada paylaşıp zor durumda bırakmak istemediğim bir kaç “Gazeteci ve yazar” arkadaşın kurgu haberi dışında bir kanıt da yok bu bilgiye dair.
Şimdi canımı sıkan esas konuya gelelim; Sahi bu Kürtler neden böyle!?
Kendini “resmi kimlik” üzerinden Türk veya Türkiye’li şeklinde tanıtan Kürtleri veyahut “Kürt kökenlileri” yerden yere vurup asimilasyona hizmet etmek ve devşirilmeyi kabul etmiş “sinmiş, ezik Kürt” olarak gören bazı kişiler,
Kendi ağzıyla İran’lı ve Fars olduğunu söyleyen bir kadını dünden beri süslü sözlerle “İlk Kürt Astronot” diye paylaşıyorlar.
Peki Neden?
5 dakikalık bir araştırmaya bakan bu bilginin doğrusunu yazmak yerine neden böyle bir şeye girişiyorsunuz? “Kürtlerin ezik egosunu okşamak için bir senaryo kurgulayıp bir günlüğüne de olsa yalandan Kürtleri mutlu edeyim” diye mi
Yoksa “Kürt astronot haberi iyi beğeni ve etkileşim alır. Bu haberi paylaşıp buradan hesabımı hızla büyütüp kişisel mesajlarımı ve çalışmalarımı da daha geniş kitlelere ulaştırabilirim” diye mi düşündünüz?
Şayet bir “gazeteci ve yazar” iseniz ikisi de ayıp, ikisi de ahlaki değil. Ha, tık avcısı bir sosyal medya fenomeni iseniz, like almak için her yol mübah. Sorun yok…
Jasmin Moghbeli Hanfendi kendi şahsi sayfasında yaptığı paylaşımda altını kırmızı ile çizdiğim yerde tam olarak şöyle diyor: “İran’da bir gün bile geçirme şansım olmamasına rağmen, FARS olmaktan hiç bu kadar umutlu ve gururlu olmamıştım.”
Pekâlâ hâlâ neyi diretiyoruz? Lütfen… Kimsenin ne kadar Kürt olduğunu sorgulamak ve tartışmak kesinlike ve kesinlikle kimsenin haddi ve hakkı değildir. Lakin dünden beri profilinde “Gazeteci, yazar” yazan arkadaşlar küçük bir araştırma yapmadan bu kadının Kürt olduğunu kendinden emin bir şekilde haber yapıp dolaşıma soktu.
Jasmin hanım Kürt olsaydı ve bunu çok küçük bir emare ile de olsa gösterseydi bunu gururla paylaşırdık. Lakin bunun aksini ifade etmesine rağmen sözümüna “Kürt gazeteci ve Yazarlar” bu ısrarı sürdürmesi Kürtleri ezik bir pozisyona sokmaktan başka bir şeye yaramıyor.
Kürtler başkasının başarısına çökecek, başkasının başarısı ile övünecek kadar aciz, ezik ve zayıf değildir. Kürtlerin toplumsal ve bireysel olarak kayda geçmiş ve geçmemiş, yüz binlerce başarısı var. Israrla Kürt olmayan birine Kürt demek Kürtleri dünyaya ezik bir topluluk olarak göstermekten başka bir şeye yaramaz.
Bu konudan bağımsız olarak, kadınları geri planda tutan iran molla rejimine rağmen Jasmin hanımın Amerika’da da olsa böyle bir başarı ile kayda geçmesi her halükarda gurur vericidir.
Lakin bunun Kürtlükle bir ilgisi ve alakası yoktur.”
İLAVE: Türkiye’nin uzaya ilk kez insan gönderme projesinin yer aldığı Axiom-3 misyonu kapsamında pilot Alper Gezeravcı’nın içinde bulunduğu Dragon uzay aracı 18 Ocak 2024 günü gecesi Florida’daki uzay merkezinden başarıyla fırlatılmasının ardından Uluslararası Uzay İstasyonu’na kenetlendi. Bu süreçte, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda Alper Gezeravcı’yı karşılayacak ekipte yer alan Jasmin Moghbeli yine “ilk Kürt astronot” olarak lanse edildi.
Fehim Işık (@Fehim_Isik): “Uzaya yol parasını vererek giden ilk Türk astronot Alper Gezeravcı’nın da aralarında bulunduğu ekibi, uzay istasyonunda Doğu Kürdistan Kürtlerinden astronot Yasmin Moghbelli komutasındaki ekip karşılayacak. Adamlar uzaya da gidiyor karşılarına yine Kürtler çıkıyor.”
ShortNews (@Newsshortt): “Uzayda Olan Kürt Astronot Yasmin Moghbeli, Türk Astronot Alper Gezeravcı’yı karşılayacak”
