Doğrulama İncelemelerinde Kullanılabilecek Harita ve Uydu Görüntüsü Alternatifleri
Doğrulama / yanlışlama analizleri esnasında kimi zaman harita üzerinde tarama yapmak, konum belirlemek ve uydu görüntüsü incelemek gerekebiliyor. Bu nedenle, çevrim içi haritaların kullanımına hakimiyet önem arz ediyor. Bunun yanı sıra harita üzerinden inceleme yapmak hayatınızı birçok farklı şekilde kolaylaştırabilecek özellikler sunuyor.
Harita üzerinde inceleme denince akla gelen ilk seçenek genellikle Google Maps (Google Haritalar) oluyor.
Uygulama ya da tarayıcı üzerinde kullanılabilen Google Haritalar vasıtasıyla araştırdığınız konumu harita üzerinde bulmak, bir konum ya da koordinatı tespit etmek, sokak görünümü (street view) özelliği sayesinde zemin üzerinden görünümüne göz atmak, seçilen konumun 360 derecelik görüntüsüne bakmak, güzergâh oluşturmak, mesafe ölçmek gibi eylemleri gerçekleştirebilirsiniz.
Google Maps’in kullanımı hakkında acemiyseniz -altyazı seçeneğini açarak- aşağıdaki Youtube videoları ile fikir edinebilirsiniz.
Google Earth uygulaması üzerinden de yer küre üzerinde inceleme gerçekleştirebilirsiniz. 3 boyutlu görsel edinme ve geçmişe dönük inceleme ile lokasyonlarda meydana gelen değişiklikleri analiz etmek için Google Earth gayet kullanışlı bir uygulama. Google Earth’ün Explore New Satellite Imagery Tool özelliği ile son eklenen uydu görüntülerine göz atılabilir.
Harita görüntüsü için öncelikle başvurulan kaynak genellikle Google Maps oluyor. Ancak, Google Maps’in bazı ülke ve konumlarda önemli eksiklerinin bulunduğu biliniyor. Bu nedenle, alternatif seçeneklere dair malumat sahibi olmak önem arz ediyor.
Özellikle Türkiye’den harita konusunda Yandex Haritalar‘ın performansı güncellik açısından hâlihazırda daha iyi.
Değerlendirilebilecek diğer kaynak Wikimapia. Wikimapia, kategori bazlı konum araması yapmayı sağlıyor. Taradığınız bölümde park, hastane, okul, askerî, stadyum, otel, pazar, sanayi gibi kategorilerden tercihinize göre özel seçim mümkün.
Siyasî parti mitingleri ya da toplumsal eylemlerde bir alanda bulunan kişi sayısına dair iddiaları doğrulamak için MapChecking, coğrafi koordinatları dönüştürme için synnatschke.de, yer isimlerini taramak için GeoNames, benzer yer şekillerini içeren görselleri sorgulamak için GeoVisual Search, sanayi tesisleri için IndustryAbout kullanılabilir.
Sosyal Medya Platformlarında Konum Bilgisi ve Etiketleri
Sosyal medyada yapılan paylaşımlara konum bilgisi ve etiketi eklenebildiği hepimizin malûmu. Bu nedenle, özellikle kriz anlarında konum bazlı bir arama yaparken ilgili lokasyon hakkında bilgi toplamak adına bahse konu etiket ve konum bilgisi oldukça faydalı olabiliyor.
(Snapchat gönderileri için) map.snapchat, (VK gönderileri için) SnRadar, Panoramio, Yomapic, EchoSec vasıtasıyla sosyal medya paylaşımlarına dair ilgili bölgelere göz atılabilir.
“Geocode” ve “near” gibi Twitter arama operatörleri vasıtasıyla platformdaki paylaşımlar üzerinde konum bazlı arama yapılabilir:
yalan geocode:36.00,42.00,5km
36. enlem ve 42. boylamda 5 kilometrelik çapta atılan “yalan” kelimesini içeren tweetler
near:Ankara within:15km
Ankara merkezli 10 mil çapta (konum özelliğini açmış hesaplardan) atılan tweetler
yanlış near:Ankara within:15km
Ankara merkezli 10 mil çapta (konum özelliğini açmış hesaplardan) atılan “yanlış” kelimesini içeren tweetler
Kullanımlarını örnekleyecek olursak:
Giresun’daki sel afetine ilişkin Giresun’dan atılan sel içerikli videoları aramak için işimize yarayabilecek operatör kombinasyonu: near:Giresun sel filter:videos
Sosyal medya taramalarında paylaşım yapan kişilerin konum bilgisine izin vermiş olması gerekliliği göz önünde bulundurulmalı.
Google Earth Timelapse
Google Earth Engine tarafınca oluşturulan Google Earth Timelapse ile, uydu görüntüleri üzerinden 1984 yılından bu yana yer yüzünde zaman içerisinde yaşanan değişimi izlemek mümkün. 1984’ten bu yana her yıl kaydedilen uydu görüntülerini bir araya getiren Google Earth Timelapse ile bir bölgedeki zaman içerisindeki değişimi ortaya koymak mümkün.
Fikir edinmek adına Google Earth tarafından yayımlanan İstanbul’daki 1984-2018 yılları arasındaki 34 yıllık değişimi ortaya koyan Google Earth Timelapse çıktılarından oluşan videoya göz atabilirsiniz.
Harita ve uydu görüntüleri için başvurulabilecek kaynakları özetleyecek olursak:
Harita Kullanımından İstifade Edilen Örnek İncelemeler
Konum belirleme konusunda vaka analizi mahiyetinde Bellingcat‘in incelemelerine göz atmak ufuk açıcı olacaktır.
Malumatfurus.org’da da bazı iddialara ilişkin incelemelerde harita ve uydu görüntüsü kullanımına başvurmak gerekmişti. Bahse konu incelemelerden bazılarına aşağıdaki bağlantılar üzerinden erişip göz atabilirsiniz.
Bekir Coşkun’un Sözcü’deki “Mucit” başlıklı 10 Şubat 2017 tarihli köşe yazısında yer verdiği “Meclissiz kanun… Meclis açık, kanunlar 900 metre uzaktaki Saray’da yapılıyor…” ifadesi Google Haritalar aracılığıyla yanlışlanmıştı. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) ile Beştepe’deki Cumhurbaşkanlığı Külliyesi arasındaki mesafe Google Haritalar vasıtasıyla 4 kilometre olarak ölçülebiliyor.
