Hacı Bayram-ı Velî’nin Sultan II. Murad’a “İstanbul’un Fethini Şu Çocukla (Fatih Sultan Mehmet) Bizim Köse (Akşemseddin) Görürler” Dediği İddiası Gerçek Dışı
Akşemseddin’in hocası mutasavvıf ve şair Hacı Bayram-ı Velî’nin (1352-1430) İstanbul Fatihi Sultan II. Mehmet’in (1432-1481) babası Sultan II. Murat’a (1404-1451) “İstanbul’un fethi bizim köse ile şu beşikteki bebeğe nasip olacak” ya da başka bir rivayete göre “İstanbul’un fethini şu çocukla (II. Mehmet) bizim köse (Akşemsettin) görür” dediği iddiası rivayet edilse de, Hacı Bayram-ı Velî Fatih Sultan Mehmet doğmadan 2 yıl önce vefat etmiştir. Ayrıca, Hacı Bayram’ın Edirne’ye Akşemsettin ile birlikte gittiğine dair teyit edici bir bilgi de yoktur. Dolayısıyla, Hacı Bayram-ı Velî’nin böyle bir sözü söyleme ihtimali bulunmamaktadır.
Rivayete göre Sultan II. Murad Hacı Bayram-ı Velî’ye “Şeyhim, İstanbul’un fethi bize nasip olur mu?” diye sorar. Kısa bir tefekkürden sonra Hacı Bayram Velî “Hayır Sultanım. İstanbul’un alınışını ne sen görürsün ne de ben” der ve Şehzade Mehmet’i göstererek ve Akşemseddin’i kastederek “Ama şu yiğit ile bizim köse (Akşemseddin) görseler gerek” demiş…
İstanbul’un manevi fatihi olarak görülen Akşemseddin, Hacı Bayram-ı Velî’nin talebesidir. İstanbul’un fatihi 2. Mehmed’in babası olan 6. Osmanlı Padişahı Sultan 2. Murad’ın da Hacı Bayram’la kendisini başkent Edirne’ye davet ettiği zaman görüştüğü bilinmektedir. Ancak, Hacı Bayram-ı Velî’nin İstanbul’un fethini müjdeleyerek fethi Şehzade 2. Mehmet ve Akşemseddin’in göreceğini söylediği iddiası asılsızdır.
Bayramiyye tarikatının kurucusu olan ve Ankara’daki Hacı Bayrâm-ı Velî Külliyesi’nin kurucusu olan Hacı Bayram’ın Sultan 2. Murat’a bu yönde bir söz söylemesi mümkün değildir. Çünkü, Hacı Bayram vefat ettiğinde 2. Mehmet, yani Fâtih Sultan Mehmet henüz doğmamıştı (İsmail Hami Danişmend (1947). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I-IV, İstanbul, I, sf. 212). Halil İnalcık’ın aktardığına göre ise Fatih Sultan Mehmet, Hacı Bayram’ın vefat ettiği yıl doğmuştur (Halil İnalcık (1954). Fatih Devri Üzerine Tetkikler ve Vesikalar I, Ankara, sf. 55-56.).
Ayrıca, Hacı Bayram-ı Velî ile 2. Murat arasında geçtiği iddia edilen bu konuşmanın ravisinin kim olduğu meçhuldur. Döneminin herhangi bir kaynağında yer almayan bu iddianın kim tarafından aktarıldığı bilinmemektedir.
İlaveten, bu menakıbın nerede gerçekleştiği de meçhuldür. Fatih Sultan Mehmet’in çocukluğu döneminde Osmanlı Devleti’nin başkenti Edirne idi. Hacı Bayram-ı Velî’nin Edirne’yi Akşemsettin ile birlikte ziyaret ettiğine dair bilgi içeren sağlam bir kaynak bulunmamaktadır. Akşemseddin’in menâkıbını (Menâkıb-ı Akşemseddin) kaleme alan Enîsî, Akşemsettin’in Hacı Bayram ile Edirne’ye gittiğinden söz etmemektedir. Dolayısıyla Hacı Bayram-ı Veli’nin bu sözü Akşemsettin ve Fatih’in varlığında 2. Murat’a söyleme ihtimali bulunmamaktadır.
Hacı Bayram-ı Velî’ye ilişkin doğru olmayan bir diğer menkıbe de Hacı Bayram’ın Akşemseddin’i İstanbul’un fethine girişen askerlerin mâneviyatını / moralini / motivasyonunu yükseltmek için gönderdiğidir. Hacı Bayram-ı Velî, İstanbul’un fethinden 23 yıl önce vefat etmiştir.
Hacı Bayram-ı Velî’nin İstanbul’un Fethinin Fatih Sultan Mehmet ve Akşemseddin’e Nasip Olacağını Söylediğini İddia Ederek Hataya Düşen Yazarlar
Ogunhaber.com‘daki “Padişahlık nedir ki, Şah ona derim ki Ulubatlı gibi ola!..” başlıklı 28 Mayıs 2018 tarihli yazısıyla Orhan Osmanoğlu (ataları hakkında yanlış bilgi paylaşmış):
"Sultan Murad Han Hacıbayram Veli hazretlerinin Şehzade Fatih ile ilgili işaretlerini ciddiye alır ve Fatih'in eğitimine daha bir özen gösterir."
Onaltiyildiz.com‘daki “Fatih’in Sırrı Hilal’in Şövalyeleri” başlıklı 24 Haziran 2018 tarihli yazısında Baran Aydın, 1430 yılında vefat eden Hacı Bayram-ı Veli’nin talimatıyla II. Murad’ın 1432 yılında doğan Fatih için tahtı bıraktığını iddia etmiş:
"Bilinenin aksine II Murad, kendi isteği ile değil; Hacı Bayram-ı Veli’nin dileği ile tahtan çekilmişti."
Yeni Akit Gazetesi‘ndeki “Hacı Bayram ve Sultan II. Murad” başlıklı 2 Ocak 2016 tarihli yazısıyla Yavuz Bahadıroğlu:
"(...) parıltılı gözleriyle küçük Mehmed’i sarmalayıp gülümseyerek konuştu: “Mahzun olmayınız Hünkârım, Kostantiniyye’yi senin Mehmed’le benim Köse fethedecekler.”"
Yeniçağ Gazetesi‘ndeki “Ankara’nın başkent oluşu Allah’ın muradıydı!” başlıklı 5 Haziran 2008 tarihli yazısıyla Hasan Demir:
"Hacı Bayram-ı Velî, İstanbul fatihi olmayı arzulayan Sultan II. Murat Han’a, bu nîmetin öğrencileri olan Ak Şemseddin ile Fatih Sultan Mehmed’e nasip olacağını söylemiş"
Star Gazetesi‘ndeki “Sakin bir Şehrin ölümsüz duası” başlıklı 2 Eylül 2018 tarihli yazısıyla Alper Tekbaş:
"II. Murat İstanbul’u almak emelimdir değince Hacı Bayram-ı Veli Fatih’le Akşemseddin’i göstererek “ fetih bu çocukla bizim köseye nasip olacaktır” der."
Türkiye Gazetesi‘ndeki “Fethi, şu çocuk ile bizim Köse görürler” başlıklı 21 Mayıs 2017 tarihli yazısıyla Salim Köklü:
"(...) Hacı Bayram-ı Velî “Allahü teâlâ, ömrünüzü ve devletinizi ziyâde etsin. Yalnız, İstanbul’un alındığını ne sen, ne de ben görebileceğiz” dedi. Sonra, bir köşede oynayan Şehzâde Mehmed (Fâtih) ile hizmet için kapı eşiğinde bekleyen Akşemseddîn’i göstererek “Ama şu çocukla, bizim Köse görürler” buyurur."
Gazeteilksayfa.com’daki “Gönül Köprüleri” başlıklı 2 Eylül 2016 tarihli yazısıyla Hüseyin Taklacı:
"Hacı Bayram Veli, Sultan Murat Han'a; “Padişahım bu fethi ne sen görebilirsin ne de ben görebilirim, şu köse sakallı müridimiz Akşemseddin ile şu beşikte yatan oğlunuz Mehmed görebilir" dedi."
Yüzakı Dergisi’ndeki “Akşemseddin Hazretleri -1-” başlıklı 3 Ağustos 2014 tarihli yazısıyla Can Alpgüvenç:
"“–Beyim; bu şehri sen almayacaksın, onu ben de görmeyeceğim. Onu şu beşikteki şehzade ile bizim köse alacak, fetih onlara müyesser olacak.” diyerek Akşemseddîn’i işaret etmişti."
Marasgundem.com.tr’deki “Pir Hacı Bayram Veli Ve Sütçü İmam’ın Ortak Yönü” başlıklı 27 Ağustos 2018 tarihli yazısıyla Ömer Işık:
""Sultânım! Bu şehrin alınışını görmek ne size, ne de bize nasîb olacak. İstanbul'u almak, şu beşikte yatan Muhammed'e (Fâtih Sultan Mehmed Han) ve onun hocası, bizim Köse Akşemseddîn'e nasîb olsa gerektir." müjdesini verdi."
1 Yorum
Bu iddianın sahibi İsmet Bozdağ, Saray Notları 3 adlı kitabın 61. Sayfası. Kitapla ilgili eleştirileri Hakan Erdem’in Tarih-lenk kitabında bulabilirsiniz. Ayrıca bu kitapta 2. Abdülhamit’in Belçikalı bir karısı olduğu, Fatih’in Bizans imparatoru Konstantin’in yeğenine aşık olduğu, 2. Murad’ın Fransız karısı olduğu, Abdülhamid’in şu kayağı yaparken yaralandığı gibi fantastik uydurmalar da vardır. Nitekim bu esere kaynaklıkb ettiği iddia edilen İsmet Bozdağ’ın eşi Hanzade Sultan’ın gerçekten Osmanlı ailesinden geldiği bile şüphelidir.