Finlandiya’da özel eğitimin kaldırıldığı veya yasaklandığı iddiası doğru değil
Öğrenciler için temel eğitimin ücretsiz sunulduğu ülkede özel okullar hâlâ mevcut. Finlandiya’da 1968 yılında gerçekleştirilen reform, eğitime erişimi eşit kılsa da özel eğitim kurumlarını ortadan kaldırmadı.
Birçok ülkedeki sisteme nazaran daha fazla teneffüs, daha kısa okul saatleri, daha az ödev gibi özellikleriyle dikkat çeken Finlandiya’da uygulanan eğitim sisteminin başarısının sırrı hakkında farklı birçok nitelik sıralanıyor. Finlandiya’da özel okulun bulunmadığı yönündeki aktarım da Fin eğitim sisteminin başarısını sağlayan etkenlerden biri olarak sıralanıyor.
Finlandiya’da özel okul diye bir kavram yok… Tüm okullar devlete ait…Böylece daha geniş imkanı olanlar, çocukları daha iyi şartlarda okusun diye yatırım yapınca, tüm öğrenciler yararlanıyor. Ülkemizde ise, parası olmayan sokakta kalıyor; eğitimde eşitlik ise sadece sözde…
“Öğretmen olmak isteyenler yüksek lisans mezunu olmadan öğretmen olamıyor. Finlandiya’da herhangi bir özel okul bulunmuyor”
Sosyal medyada ve internet forumlarında bu yöndeki paylaşımlarda “ülkelerinde özel okul bulunmama sebebi sorulan Fin eğitim bakanının ‘eğitimin ticaret olmadığı ve herkese eşit olarak verilmesi gerektiği’ yanıtını verdiği iddiasına yer veriliyor.
Gazeteci, Finlandiya Eğitim Bakanı’na sorar;
‘Ülkenizde neden özel okul yok?’
Finlandiya Eğitim Bakanı Krista Kiuru cevap verir;
‘Eğitim ticaret değildir, herkese eşit olarak verilmeli’
Fotoğrafta görülen kadın Krista Kiuru değil, 2015-2017 yılları arasında Eğitim ve Kültür Bakanı olarak görev yapan Fin siyasetçi Sanni Grahn-Laasonen. Günümüzde Finlandiya Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı pozisyonunda bulunan Krista Katriina Kiuru, 2013-2014 yıllarında Eğitim ve İletişim Bakanı koltuğunda da oturmuştu (Benzer şekilde Finlandiya Başbakanı Sanna Marin’in resmi de eğitim bakanına atfedilerek benzer paylaşımlarda kullanılmıştı).
(Her ne kadar yukarıda alıntılanan sözleri sarf ettiğine dair bir kaynak aktarımı tespit edemesek de) Finlandiya’nın eski Eğitim Bakanı Krista Kiuru, The Atlantic‘e verdiği röportajda ülkelerinde eşitliğe dayalı bir eğitim sistemi oluşturulduğunu şu sözlerle belirtmişti:
“Eskiden gerçekten eşit olmayan bir sistemimiz vardı. Ailemin hiçbir zaman gerçek bir eğitim alma ve yüksek öğrenim görme olanağı olmadı. 1960’larda herkese ücretsiz ve kaliteli bir eğitim vermeye karar verdik. Üniversiteler bile ücretsiz. Eşit, herkesi desteklediğimiz ve kimsenin becerilerini boşa harcamayacağımız anlamına gelir. Çocuklarımızın neye benzeyeceğini bilmiyoruz – birinci sınıf öğrencilerinden birinin ünlü bir besteci mi yoksa bir diğerinin ünlü bir bilim adamı mı olacağını bilemeyiz. Bir kişinin cinsiyeti, geçmişi veya sosyal refah durumu ne olursa olsun, herkes becerilerinden en iyi şekilde yararlanmak için eşit şansa sahip olmalıdır. Bu önemli çünkü Finlandiya’daki tüm insan sermayesinin potansiyelini yükseltiyoruz. Petrol, mineraller veya başka herhangi bir doğal kaynağımız olmasa bile, insan sermayesinin de değerli bir kaynak olduğunu düşünüyoruz.”
“Herkesin potansiyelini geliştirebileceğimizden emin olmak için eşitliğe dayalı bir okul sistemi oluşturduk. Şimdi ne kadar iyi çalıştığını görebiliyoruz. Geçen yıl OECD, okuryazarlık, matematik ve teknolojide problem çözme becerilerini test eden PIAAC (Uluslararası Yetişkin Yeterliliklerini Değerlendirme Programı) adlı bir ankette 16-65 yaş arasındaki yetişkinlerin beceri seviyelerini ölçen 24 ülkeden yetişkinleri test etti. zengin ortamlar Finlandiya tüm ölçümlerde en üstte veya ona yakın puan aldı. Ama yaş grupları arasında farklılıklar vardı.. Test, reformlardan sonra zorunlu temel okula gitme şansı bulan tüm genç Finlerin son derece yüksek bilgiye sahip olduğunu gösterdi; daha yaşlı olanlar ve reformlardan önce eğitim görmüş olanlar ortalama bir bilgi birikimine sahipti. Dolayısıyla eğitim sistemimiz, son derece iyi becerilere ve güçlü bilgi birikimine sahip insanlar yaratıyor – eğitime yatırım yaparak yaratılan bir teknik bilgi. Küçük sınıflarımız var ve herkes aynı sınıfa yerleştirildi, ancak mücadele eden öğrencileri diğerlerinden daha fazla destekliyoruz, çünkü bu bireylerin daha fazla yardıma ihtiyacı var. Bu, herkesin becerilerini ve potansiyelini kullanabileceğimizden/geliştirebileceğimizden emin olmamıza yardımcı olur.”
“Biz de öğrencilerimize güveniyoruz. Tabii ki onlara sınavlar ve testler veriyoruz, böylece nasıl ilerlediklerini biliyoruz ama onları ulusal düzeyde test etmiyoruz. Okullarımıza inanıyoruz çünkü tüm okulları eşit görüyoruz. Finlandiya’da okul değişikliği (school shop) yapmıyoruz ve iyi bir okula gitmek için hangi bölgede yaşayacağımızı düşünmemize gerek yok.”
Finlandiya’da özel okul diye bir kavram olmadığı ve tüm okullar devlete ait olduğu iddiası tam olarak gerçeği yansıtmıyor.
Fin eğitim sistemi, eşit eğitimi geleceğe yapılabilecek en iyi yatırım olarak görmektedir. Ayrıcalıklı ya da farklılaştırılmış eğitim programını izlemeyen Fin eğitim sisteminde özel okul sayısı bir hayli az. Ancak bu durum, Finlandiya’da hiç özel okul olmadığı anlamına gelmiyor.
Finlandiya’da “özel okul” kavramı mevcut. Ancak, işleyişi ülkemizden farklı.
Finlandiya’da devletin finanse ettiği özel okullar bulunuyor.
1968 yılında kabul edilen Temel Eğitim Kanunu (Basic Education Act) akabinde 1970’li yıllara değin eğitim sisteminde önemli ağırlığa sahip özel okullar daha sonraki yıllarda kamu kontrolü altına alınmış.
Finlandiya’da üniversite sürecine kadar olan eğitim kurumları kamu tarafından finansal destek sağlanıyor (Kamu finansmanı ile sübvansiyon sağlanan özel okulların öğrencilerden ilave öğrenim ücreti talep edebildiği aktarılmaktadır).
Finlandiya’da devlet destekli özel okullar ve kamuya ait okullar aynı ortak mevzuata tabi.
Söz konusu “özel” okullar, Finlandiya’da yürürlükteki müfredata din eğitimi, belirli pedagojik teknikler veya İngilizce gibi yabancı bir dilde öğretim gibi belirli grupların ilgisini çekebilecek unsurları ekleyebilecekleri ölçüde “özel”.
Finlandiya’daki özel okulların çoğunun dinî eğitim veren ya da Waldorf / Steiner sistemin izleyen kurumlar olduğu belirtilmektedir.
Fin Kültürü ve Ahlâk Bilgisi adlı Youtube kanalında yayınlanan “Bedava yemekler, ödevsiz okullar ve diğer Finlandiya efsaneleri” başlıklı video da ilginizi çekebilir:
