UNESCO’nun Yaşlılığı Konfor Alanının Dışına Çıkamama, Yeni Şeyler Öğrenememe, Şaşırmama, Çoğu Şeyi Bildiğini Düşünme, Merak Etme, Keşfetmeme, Geçmişte Ve Anılarda Yaşama Ve Sürekli Eskiyi Tekrar Etme Olarak Tanımladığı İddiası Doğru Değil
Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO) tarafından yaşlılığın konfor alanının dışına çıkamama, yeni şeyler öğrenememe, şaşırmama, çoğu şeyi bildiğini düşünme, merak etme, keşfetmeme, geçmişte ve anılarda yaşama ve sürekli eskiyi tekrar etme gibi kriterlerle tanımlandığı iddiası gerçeği yansıtmıyor.
UNESCO’ya ait yayınlarda ya da internet sitesinde anılan özelliklere sahip kişilerin yaşlı olarak değerlendirildiği aktarılmıyor.
Sanılanın aksine, BM’nin, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) ya da UNESCO’nun yaşlılık için üzerinde uzlaştığı bir yaş eşiği ya da özellik kriter seti bulunmuyor. Ancak, istatistik amaçlı çalışmalarda 60 ya da 65 yaşlar yaygın şekilde kriter olarak kullanılmaktadır.
Kronolojik yaşa, yani doğumdan itibaren geçen yıllara dayanan geleneksel nüfus yaşlanması göstergelerinde uluslararası kuruluşlar genellikle 65 yaşı baz almaktadır. Yaşlı bağımlılık oranı (old-age dependency ratio), 65 yaş üstü nüfusun 15-64 yaş arasındaki nüfusa oranını, yani çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını göstermektedir. BM, yaşlı bağımlılık oranı verilerinde 65’i yaşlılık eşiği olarak kullanmaktadır. OECD yaşlı nüfusa ilişkin çalışmalarında 65 yaş ve üzerini “yaşlı” olarak değerlendirmektedir.
DSÖ’nün 1999 yılında Sahraaltı Afrika odaklı başlattığı “Minimum Data Set” (MDS) (“Asgarî Veri Seti”) adlı proje kapsamında 2000 yılı Ocak ayında Zimbabwe’nin başkenti Harare’de gerçekleşen çalıştayda 60 yaş, yaşlılık tanımı için kriter olarak belirlenmişti (Bu durum 35/129 sayılı 11 Aralık 1980 tarihli “Yaşlıların ve Yaşlanmışların Problemleri” (“Problems of the Elderly and the Aged“) başlıklı Birleşmiş Milletler Genel Kurul kararına yansımıştı). Ancak, 2001 yılı Haziran ayında Tanzanya’nın Darüsselam kentinde düzenlenen MDS Toplantısında ise bu yaş sınırının kullanılmasının özellikle Sahra altı olmak üzere gelişmekte olan ülkelerde yaşlıların gerçek durumunu yansıtmadığı değerlendirilmişti. 2001 Darüsselam MDS Toplantısı’nda yaşlılığın yaygın olarak kullanılan farklı tanımları olmakla birlikte, bir kişinin yaşlandığı yaş konusunda genel bir anlaşma olmadığı kanaatiyle Sahraaltı Afrika için toplanacak verilerde yaşlı nüfusa dair temsilin 50 yaş üstü ile sağlanabileceği kararlaştırılmıştı.
60 yaşın üzerindekileri “yaşlı” olarak niteleyen BM, ilerleyen süreçle birlikte yaşlanmayı sadece sayısal bir olgu yerine, insanların topluluklarında aldığı rollere ilişkin gelenek, uygulama ve algılara dayalı bir sosyal yapı olarak değerlendirmeye başlamıştır (UNHCR (2018). UNHCR Policy on Age, Gender and Diversity).
Ölüm riskleri, sağlık durumu, hastalık türleri ve düzeyleri, aktiviteleri, üretkenlikleri ve diğer sosyoekonomik özellikleri önemli ölçüde değişen nüfus için yaşlanma değerlendirmesine dair daha nüanslı bir bakış açısı sunmak için alternatif kavramların geliştirilmesine çalışılmıştır.
