Dünya Sağlık Örgütü’nün 66-79 Arasını Orta Yaş Kabul Ettiği İddiası Doğru Değil
Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ / WHO) “yaş dilimi” listesini düzenlediği ve yaş gruplarını yeniden belirlediği iddia edilmişti. İddiaya göre, 0-17 yaş “ergen” kabul edilirken, 65 yaşına kadar olanların “genç”, 65-80 arası yaşındakilerin “yaşlı”, 80-99 arasının ise “uzun ömürlü” sayılacaktı.
Bu iddiayı aktaran metin, görsel ve örnek paylaşımlar şu şekilde:
Dünya Sağlık Örgütü Yeni Yaş Dilimlerini Açıkladı Yaşlı nüfusunun artması ile ömür süresinin uzamasına yönelik araştırmalara paralel olarak Dünya Sağlık Örgütü de yaş dilimlerini yeniledi.
0-17 yaş arası: ERGEN
18-65 yaş arası :GENÇ
66-79 yaş arası :ORTA YAŞ
80-99 yaş arası :YAŞLI
Dünya sağlık örgütü “who” son verilerine göre yaş dilimleri;
0-17 ergen
17-45 genç
45-65 orta yaş
65-80 yaşlı
80-99 uzun ömürlü
Ancak, iddia doğru değil. DSÖ’nün bu yönde bir açıklaması bulunmuyor. İddianın kaynağı Brilo.net adlı sitede yayımlanan “65 yaş hâlâ genç” (“65 Years old is still young!“) başlıklı 20 Ocak 2016 tarihli yazı. Ve Brilo.net’in aktarımı ise DSÖ’nün açıklamasına dayanmıyor.
Warren C. Sanderson ve Sergei Scherbov’un “İnsan Yaşam Beklentisindeki Daha Hızlı Artışlar Nüfus Yaşlanmasının Yavaşlamasına Neden Olabilir” (“Faster Increases in Human Life Expectancy Could Lead to Slower Population Aging“) başlıklı makalesi de İngiliz basını tarafından benzer şekilde yanlış yorumlanmış ve orta yaşın 60 ile başladığı öne sürülmüştü.
DSÖ’nün 66-79 Arasını Orta Yaş Kabul Ettiğini Sananlar
Milliyet’in eski köşe yazarlarından Berna Laçin 22 Mart 2020 tarihli paylaşımında bu iddiaya yer vermiştir:
“Yoooo Dünya Sağlık Örgütü öyle kabul etmiyo , 3 sene önce güncelledi hatta 64 yaşı genç sayıyor . Orta yaş 65’te başlıyor”
Fatma Barbarosoğlu da 20 Eylül 2017 tarihli paylaşımında “Altmış yaş dünya sağlık örgütü tarafından orta yaş kabul ediliyor artık.” ifadeleriyle bu hatalı bilgiyi paylaşanlardan olmuştu.
Gelelim, bu yanlış iddianın ülkemizde yayılmasına ve yerleşmesine vesile olan isime…
Osman Müftüoğlu, Hürriyet Gazetesinde 7 Ağustos 2017 günü yayınlanan “66-79 artık orta yaş” başlıklı yazısında biyolojik yaşı 60’larda seyreden kadim bir dostundan aldığı “whatsapp mesajı” içeriğine yer verirken farkında olmadan ve gerekli teyidi yapmadan büyük bir hataya imza atmıştı:
"Eleştiri dozunu arttırıp dalga geçenler, “Doktoru Demirel’e gaz veriyor (!)” diyenler bile oldu. Eleştirilerin nedeni röportajda kullandığım bir cümle idi: “Tıp gelişti, yaşam süresi arttı, 70 yaş artık orta yaş sayılmaya başlamalı.” Geçtiğimiz hafta 70 yaş barajını güle oynaya geçen, yaşam tarzında yaptığı iyileştirmelerle de biyolojik yaşı 60’larda seyreden kadim bir dosttan bir “whatsapp mesajı” geldi. Mesajda Dünya Sağlık Örgütü’nün yeni “yaş dilimi listesi” vardı. Listede “66-79 yaş” arası “orta yaş” olarak tanımlanmıştı. O listeyi yandaki kutuda bulacaksınız. Ben kendi payıma yetmiş yaşın, biraz gecikerek de olsa WHO tarafından da orta yaş sayılmaya başlamasından ve yeni listedeki sınıflanmadan müthiş keyif aldım."
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) bu yönde bir raporu yok malesef. PROF. DR. Müftüoğlu, Whatsapp trollemesinin kurbanı olmuştu. WHO’nun PROF. DR. Müftüoğlu’nun belirttiği yönde herhangi bir yaş sınıflandırması bulunmamaktadır.
PROF. DR. Müftüoğlu, 23 Ekim 2017 günü yayınlanan “Beyinde 8’lik deprem” başlıklı yazısında bu hatasının yaklaşık 2,5 ay sonra farkına varıp doğru bilgiyi okurlarıyla paylaşmıştı:
"- Ağustos ayında yayınladığım “Yetmiş Yaş Orta Yaş Sayılabilir mi?” başlıklı yazımda “bir arkadaşımın yolladığı WhatsApp mesajına” dayanarak Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) “yaş dilimi” listesini yenilediğini belirtip bu bilginin benim yıllardır ısrarla üzerinde durduğum “orta yaş yetmiş yaş” fikrimi teyit ettiğini yazdım. Daha sonra bilginin doğru olup olmadığı yönünde okur temsilcimiz Faruk Bildirici’ye ulaşan mesajlar nedeniyle konuyu yeniden araştırdık. Bildirici, Dünya Sağlık Örgütü’nün Türkiye temsilciliğini de devreye sokarak o bilgiyi teyit etmeye çalıştı. Neticede kaynak olarak gösterilen “brilo.net” sitesinde yayınlanan o haberin doğru olmadığını öğrendik. Düzeltir, özür dileriz. Bir küçük not daha: Ama ben “yaş kayması” meselesinde ısrarlıyım. Ve hâlâ “yetmiş yaş orta yaş” fikrinin savunucusuyum."
Geç olsun güç olmasın demek istesek de atı alan çoktan Üsküdar’ı geçmişken böylesi düzeltmeler pek de etkili olmaz gibi görünüyor.
Ertuğrul Özkök de herhangi bir araştırma yapmadan PROF. Müftüoğlu’nun yazısını “gerçek” kabul edip hatta üzerine ilave bilgiler bezeyip Hürriyet Gazetesi‘nde “Hocam, artık 70’inde bir orta yaş erkeğiyim, kaç yaşında gibi yapayım?” başlığıyla 12 Ağustos 2017 günü okurlarına aktarmıştı:
"Her şey geçen hafta Dünya Sağlık Örgütü’nün yeni yaş dilimlerini açıklamasıyla patladı. Eskiden ‘yaşlı’ olarak kabul edilen 65 ile 80 arasındaki insanlar artık ‘orta yaş kuşağı’ sayılıyordu. Böylece bir gecede gençleşip ‘orta yaşta’ bir erkek haline gelmiştim."
Dünya Sağlık Örgütü Ertuğrul Özkök bu yazıyı yazmadan 1 hafta önce böyle bir açıklama yapmadı. Zaten Müftüoğlu bir açıklamadan değil rapordan bahsediyordu. Hani şu Whatsapp’ta paylaşılan rapor. O olmayan raporun hangi tarihte yayınlandığıyla ilgili bir bilgi de yoktu ortalıkta ama Özkök raporu 1 hafta önce Whatsapp’tan yayınlatıvermiş görünüyor. Ne diyelim, araştırmacı gazeteciliğin böylesi…
Sağlık alanında kamuoyuyla önemli bilgiler paylaşan Sevgili Profesörümüz de whatsapp mesajlarına kanıp aldığı bilgiyi teyit etmeden okuyucularıyla paylaşıyorsa, gerçek ötesi çağda bilgi kirliliği ile mücadelede işimiz çok zor demektir.
