Varlık Fonu’nun Halkbank ve Vakıfbank’taki Pay Oranının Azaldığı İddiası

Türkiye Varlık Fonu’nun Halkbank ve Vakıfbank’taki Hisse Oranının Sırasıyla Yüzde 87,70’den 75,29’a ve Yüzde 64,80’den 35,99’a İndiği İddiası Doğru Değil

Son günlerde sosyal medya platformlarında yapılan bir paylaşım, Türkiye Varlık Fonunun (TVF) Halkbank ve Vakıfbank’ın hisselerinin bir kısmının kaybolduğu / düştüğü / satıldığı algısına yol açtı.

Bu iddia, geçtiğimiz aylarda döviz kurlarındaki sert yükseliş nedeniyle hükümetin OHAL kararı alabileceği iddiasıyla gündeme gelen Prof. Dr. İzzet Özgenç’in sosyal medya paylaşımıyla Halkbank’ın yüzde 12,41, Vakıfbank’ın ise yüzde 28,81 oranındaki hisselerinin akıbeti hakkında bilgi talebinin ardından basında ve sosyal medyada yer aldı.

İzzet Özgenç’in “Sayın Cumhurbaşkanı’ndan bilgi talebidir…” notuyla Twitter hesabından paylaştığı metin şu şekildeydi:

“Sayın Cumhurbaşkanım, malumlarınız olduğu üzere Halkbank’ın Hazine’ye ait olan yüzde 87,70 oranındaki hisseleri, Bakanlar Kurulu’nun 24 Ocak 2017 tarihli ve 2017/9756 sayılı kararı ile fona devredilmiş iken 2020 yılı sonu itibariyle bu oran yüzde 75,29’a inmiştir.

 

Keza Vakıfbank’ın fona devredilen hisse oranı yüzde 64,80 iken 2020 yılı sonu itibariyle bu oran yüzde 35,99’a inmiştir. Bu durum karşısında Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi’nin Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini deruhte etmeniz hasebiyle yüzde 12,41 oranındaki Halkbank hisseleri yüzde 28,81 oranındaki Vakıfbank hisselerinin akıbeti hakkında kamunun bilgilendirilmesini sağlarsanız çok makbule geçecektir.”

Ancak, İzzet Özgenç’in alıntıladığı kamu bankalarındaki pay sahiplik oranları hatalıydı (Aşağıda bu verilerin neden hatalı olduğu detaylandırıldı).

Bu paylaşımının ardından Özgenç, “HALKBANK VE VAKIFBANK’la ilgili bilgi düzeltmesidir. Yanlış anlaşılmaya sebebiyet verdiğim için özür dilerim.” notuyla aşağıdaki açıklamayı paylaşmıştı:

“Halkbank’la ilgili olarak: Söz konusu Bankanın özelleştirme programındaki %51,11 oranındaki hisseleri, Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun 3.2.2017 tarihli ve 2017/1 sayılı Kararı ile Fona devredilmiştir. 2020 yılında yapılan sermaye artışı ile Türkiye Varlık Fonunun sahip olduğu oran % 75,29’a çıkmıştır.

 

Vakıfbank’la İlgili Olarak: Söz konusu Bankanın Fona devrinin hemen akabinde 2020 yılında yapılan sermaye artışı ile Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ’nin 2020 yılı sonu itibarıyla sahip olduğu hisse oranı %35,99’dur.”

Özgenç, kamunun Halkbank ve Vakıfbank’taki hisse oranındaki değişimin sermaye artışı ile ilgili olduğunu idrak ettiğini bir sonraki paylaşımında sinyallemişti:

“Sermayesinin çoğunluğu kamuya ait olan HALKBANK ve VAKIFBANK hisselerindeki oran farklılığı sermaye artışından kaynaklanmış ise şayet, bu bankalardaki kamu payının azalmasına sebebiyet veren sermaye artışının ne suretle gerçekleştirildiğinin açıklanması gerekir.”

Saadet Partisi Konya Milletvekili Abdulkadir Karaduman da Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’a yönelik bilgi talebinde (İzzet Özgenç’in yanlış aktardığı verileri kullanarak) bu iddiaya değinmişti:

“Aşağıdaki sorularımın Cumhurbaşkanı Yardımcısı Sayın Fuat Oktay tarafından Anayasanın 98’inci ve İçtüzüğün 96 ve 99’uncu maddeleri gereğince yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim. 29.03.2022

 

Halkbank’ın Hazine’ye ait olan yüzde 87,70 oranındaki hisseleri, Bakanlar Kurulu’nun 24 Ocak 2017 tarihli ve 2017/9756 sayılı karar ile fona devredildikten sonra 2020 yılı sonu itibariyle bu oran yüzde 75,29’a inmiştir. Keza Vakıfbank’ın fona devredilen hisse oranı yüzde 64,80 iken 2020 yılı sonu itibariyle bu oran yüzde 35,99’a inmiştir. Bu durum karşısında Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi’nin Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini deruhte etmeniz hasebiyle; kayıp olan yüzde 12,41 oranındaki Halkbank hisseleri ve yüzde 28,81 oranındaki Vakıfbank hisselerinin akıbeti hakkında kamunun bilgilendirilmesini sağlamanız beklenmektedir.

 

Bu bağlamda;

1. Sermaye oranlarındaki bu değişimi nasıl açıklıyorsunuz? Son 5 yılda bu bankaların hisselerin bir kısmının dışarıya satışı olmuş mudur?
2. Halihazırda Halkbank ve Vakıfbank’taki kamu hisselerinin oranı kaçtır? Fona devredildikten sonra hisse oranlarındaki düşüşün sebebi nedir?
3. Sermayesinin çoğunluğu kamuya ait olan Halkbank ve Vakıfbank hisselerindeki oran farklılığı sermaye artışından kaynaklanmış ise şayet, bu bankalardaki kamu payının azalmasına sebebiyet veren sermaye artışı ne suretle gerçekleşmiştir?”

İzzet Özgenç ve Abdulkadir Karaduman’ın aktardığı Halkbank ve Vakıfbank’taki pay oranları hatalı. Kamunun Halkbank ve Vakıfbank’taki payı sanıldığı gibi buharlaşmadı. Kamuoyuna haber verilmeksizin Halkbank’ın ve Vakıfbank’ın hisseleri satılmış değil. 2020 ve 2022 yıllarında gerçekleştirilen sermaye artışları ve Hazine ve Maliye Bakanlığı ile TVF toplamını yansıtan kamu pay sahipliği dikkate alınmadığı için bu hatalı yorumda bulunulmuş. Hazine’den TVF’ye 2017 yılında yapılan Halkbank’ın %51,11’lik hisse devri, 2020 yılındaki sermaye enjeksiyonuyla %75,29’a, 2022 yılındaki sermaye enjeksiyonuyla %87,7’ye yükselmişti. Benzer şekilde, 2019’da Hazine’ye % 58,81’lik hissesi devredilen Vakıfbank’taki TVF’nin payı 2020 yılındaki sermaye enjeksiyonuyla % 35,99’a, 2022 yılındaki sermaye enjeksiyonuyla da % 64,84’e yükselmişti. Son sermaye artışıyla Vakıfbank’taki kamu payı 85,41 seviyesine ulaşmıştır. 

Detaylandıralım…

Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun (ÖYK) 05.02.2007 tarihli ve 2007/8 sayılı kararı ile Hazineye ait hisseleri özelleştirme kapsam ve programına alınmış olan Türkiye Halk Bankası A.Ş.’nin %51,11 oranındaki hissesi ÖYK’nın 03/02/2017 tarihli ve 2017/1 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programından çıkartılmış ve TVF’ye devredilmişti (T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Sermayeli Kuruluş ve İşletmeler Genel Müdürlüğü (2020). 2020 Kamu İşletmeleri Raporu. Sf: 107).

24 Aralık 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 696 Sayılı KHK ile 6219 sayılı Türkiye Vakıflar Bankası Türk Anonim Ortaklığı Kanunu hükümleri çerçevesinde yayımlanan 03 Aralık 2019 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün idare ve temsil ettiği %43’ü (A) Grubu ve %15,51’i (B) Grubu olmak üzere toplam %58,51’lik hisseye ilişkin beher hisse değeri belirlenmişti. Hisse devir işlemlerine ilişkin süreç 11 Aralık 2019 tarihi itibari ile tamamlanarak, Vakıflar Bankası’nın %58,51’lik hissesi Hazine’ye devredilmişti (2020 Kamu İşletmeleri Raporu. Sf: 109).

Covid-19 sürecinde kamu bankalarının desteklenmesi amacıyla 2020 yılı Mayıs ayında T.C. Ziraat Bankası AŞ, Türkiye Halk Bankası AŞ ve Türkiye Vakıflar Bankası TAO’nun çekirdek sermayeleri 21 milyar TL artırılmıştı. Söz konusu sermaye desteğinin finansmanı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ikrazen ihraç edilen devlet iç borçlanma senetlerinin piyasa rayicinden bankalara satışından elde edilecek nakitle karşılanmıştı.

20 Mayıs 2020 tarihinde halka arz edilmeksizin tahsisli satış yöntemi ile yapılan sermaye artırımı sonucunda Halk Bankası’nın çıkarılmış sermayesi 1.250.000.000 TL’den 2.473.776.223,8 TL’ye yükseltilmişti. Vakıflar Bankası için de 20 Mayıs 2020 tarihi itibarıyla yeni pay ihraç edilerek tamamının halka arz edilmeksizin tahsisli satış yöntemiyle ve 7.000.000.000 TL toplam satış hasılatı elde edilecek şekilde TVF’ye satılmıştı. Bu sermaye enjeksiyonları sonucunda TVF’nin Türkiye Halk Bankası AŞ’deki ortaklık payı % 75,29 ve Türkiye Vakıflar Bankası TAO’daki payı ise % 35,99 olmuştu (Daha önce Hazine’nin Vakıfbank’taki pay oranı (yukarıda aktarıldığı üzere) % 58,51’di. Hazine’den Vakıfbank’a dair bir hisse devri almayan TVF’nin daha önce Vakıfbank’ta bir payı yokken -diğer hissedarların katıl(a)madığı- işbu sermaye artışı ile payı % 35,99’a yükselmişti. Kamunun Vakıfbank’taki toplam payı ise % 73,44’e artmıştı).

2020 yılındaki bu sermaye artışı öncesinde TVF’nin Vakıfbank’taki pay oranı 0 iken, işlem sonrası % 35,99’a yükselmişti (TVF Faaliyet Raporu 2020. Sf: 26). 2020 yılı sonu itibarıyla Vakıflar Bankası sermayesinin %37,45’i Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, %35,99’u TVF’ye, %10,31’i Vakıfbank Mem. ve Hizm. Em. ve Sağ. Yard. San. Vakfı’na, %0,11’i diğer vakıflar ve kişilere ait iken %16,14’ü halka açıktı (2020 Kamu İşletmeleri Raporu. Sf: 109). Yani, Hazine ve TVF toplamını (% 37,45 + % 35,99) yansıtan kamunun Vakıfbank’taki toplam pay oranı % 73,44’e yükselmişti.

TVF tarafından 2022 yılı Mart ayı başında T.C. Ziraat Bankası A.Ş, Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. ve Türkiye Halk Bankası A.Ş.’ye çekirdek sermaye desteği; Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası A.Ş., Ziraat Katılım Bankası A.Ş. ve Türkiye Emlak Katılım Bankası A.Ş.’ye ise sermaye benzeri kredi verilmişti. TVF ve TVF Piyasa İstikrar ve Denge Alt Fonu (PİDF) tarafından kamu bankalarına sağlanan bu sermaye enjeksiyonunun toplam tutarı 51,5 milyar TL düzeyindeydi. Bahse konu sermaye artışı, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ikrazen ihraç edilen devlet iç borçlanma senetlerinin bankalara satışından elde edilen nakitle finanse edilmişti (PİDF, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ihraç edilen ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senetlerini kamu bankalarına satarak nakit kaynak oluşturmuştur).

Bu sermaye artırımı ile TVF’nin Halk Bankası ve Vakıflar Bankası’ndaki payı artmıştı. Halk Bank tarafınca ihraç edilen 2.495.344.506,518 TL nominal değerdeki paylar, 1,00 TL nominal değerli paylar için 5,37 TL fiyat üzerinden toplam satış hasılatı 13.400.000.000-TL olacak şekilde tahsisli satış yöntemi ile 09.03.2022 tarihinde Borsa pay piyasasında toptan satış işlemi yolu ile TVF’ye satılmıştı. Vakıflar Bankası tarafınca ihraç edilen 3.205.741.626,794TL nominal değerdeki paylar, 1 TL nominal değerli pay için 4,18 TL fiyat üzerinden toplam satış hasılatı 13.400.000.000-TL olacak şekilde tahsisli satış yöntemi ile 09.03.2022 tarihinde Borsa pay piyasasında toptan satış işlemi yolu ile TVF’ye satılmıştı. 13,4 milyar TL’lik sermaye desteğiyle birlikte TVF’nin Türkiye Halk Bankası A.Ş.’deki ortaklık payı %75,3’ten %87,7’ye; Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O’daki ortaklık payı ise %35,9’dan %64,8’e yükselmişti (T.C. Ziraat Bankası AŞ hisselerinin tamamı hâlihazırda TVF bünyesinde bulunmaktadır).

Vakıfbank’ın güncel ortaklık yapısına göz atıldığında, A, B, C ve D grup hisselerin toplam % 20,57’sinin Hazine ve Maliye Bakanlığına, % 5,66’sının Vakıfbank Mem. ve Hizm. Em. ve Sağ. Yard. San. Vakfı’na, %0,06’sının diğer vakıflar ve kişilere, % 64,84’ünün TVF’ye ait olduğu, %8,87’sinin ise halka açık olduğu anlaşılmaktadır. Yani, Vakıfbank’taki kamunun payı son sermaye artışıyla 85,41 seviyesine ulaşmıştır.