Mehmet Akif’in Bir Şiirde II. Abdulhamid İçin “Zalim”, “Ödlek” ve “Kızıl Kafir” Dediği İddiası Yanlış Anlamanın Ürünüdür
Mehmet Akif Ersoy’un II. Abdulhamid için “zalim”, “ödlek” ve “kızıl kâfir” gibi söylemlerde bulunduğu iddiası, yanlış anlamanın ürünüdür. Mehmet Akif Ersoy her ne kadar II. Abdulhamid’in izlediği siyasete karşı olsa da, şiirin genelinden de anlaşılabileceği üzere, şiir içindeki bu kelimeleri II. Abdulhamid için kullanmaz. Tam aksine, 2. Abdulhamid’in etrafını saran dalkavukların ağzından aktarır bu ifadeleri ve padişahı bu dalkavuklara karşın uyarır.
Mehmet Akif Ersoy’un Safahat adlı eserinde yer alan “Âsım” adlı şiirdeki “zalim”, “ödlek” ve “kızıl kâfir” gibi ifadelerin bizatihi Âkif’in ağzından II. Abdulhamit için sarf edildiğini sananlar mevcut. Halbuki Mehmet Âkif şiir içindeki bu kelimeleri II. Abdulhamid için kullanmaz.
Bahse konu ifadeler Mehmet Akif Ersoy’un Safahat adlı eserinin Altıncı Kitabı Âsım’da Âsım Şiirinde geçer.
Aşağıda ilgili aktarılan şiirin genelinden anlaşılabileceği üzere, Mehmet Akif Ersoy her ne kadar II. Abdulhamid’in izlediği siyasete karşı olsa da, şiir içinde bu kelimeleri II. Abdulhamid için kullanmaz. Tam aksine, II. Abdulhamid’in etrafını saran dalkavukların ağzından aktarır bu ifadeleri ve padişahı bu dalkavuklara karşın uyarır.
Şiirde dalkavukların ağzından aktardığı bölümler tırnak içindedir. Safahat’ın İnkılap ve Aka Yayınevinde 1958 yılında çıkarılan sürümünde şiirin ilgili bölümü, dalkavukların dilinden aktarılıyor gibi italik yazılıdır.
Âsım Şiiri‘nin ilgili bölümü şöyledir:
Dalkavuklar yeni bir maske takarlar da hemen,
Kuşatırlar yine etrâfını:
“Sübhân’allâh!
Bu ne fıtrat, bu ne vicdân-ı meâlî-âgâh!
Zât-ı ulyâları Hakk’ın bize in’âmısınız,
Kimsiniz, söyleyiniz, Hazret-i Mûsâ mısınız
Hele Fir’avn’ın elinden yakamız kurtuldu;
Hele mahvolmadan evvel sizi millet buldu.
Âh efendim, o herif yok mu, kızıl kâfirdi;
Çünkü bir şey tanımaz, her ne desen münkirdi.
Ne edeb der, ne hayâ der, ne fâzîlet, ne vakar;
Geyirir leş gibi, mu’tâdı değil istiğfar.
Aksırır sonra, fütûr etmeyerek, burnumuza…
Yutarız, çare ne, mümkün mü ilişmek domuza
Savurur balgamı ta alnımızın ortasına,
Tükürürmüş gibi taşlıktaki tükrük tasına!
Hezeyan, sorsanız, Allah; hezeyan, Peygamber;
Din, vatan, âile, millet gibi yüksek hisler,
Ahmak aldatmak için söylenilir şeylermiş…
Bu hurâfâtı hakîkat diye kim dinlermiş
Âkil oymuş ki: Hayâtın bütün ezvâkından,
Durmayıp hırsını tatmîne edermiş îman.
Âhiret fikri yularmış, yakışırmış eşeğe;
Hiç kanar mıymış adam böyle beyinsizce şeye
Hele ahlâka sarılmak ne demekmiş hâlâ
Çekilir miymiş, efendim, gece gündüz bu belâ
Zevki hakmış adamın, başkası hep bâtılmış…
Çok tuhafmış bunu insanlar için anlamayış!
Âh, efendim, daha söylenmeyecek işler var…
Çünkü nâmûsa musallattı o azgın canavar.
– İyi amma niye sarmıştınız etrâfını hep
– Hakk-ı devletleri var, arz edelim neydi sebep:
Tepeden tırnağa her gün donanıp sırsıklam,
Hani, yuttuksa o tükrükleri, faslam faslam,
Vatan uğrunda efendim, vatan uğrunda bütün.
Biz o zilletlere katlanmamış olsaydık dün,
Memleket yoktu bugün, yoktu, iyâzen-billâh…
Öyle üç balgam için millete kıymak da günah.
Herif ancak bizi bir parçacık olsun saydı;
Başıboş kalmaya gelmezdi, eğer kalsaydı,
Mülkü satmıştı ya düşmanlara, ondan da geçin,
Yıkmadık âile koymazdı Hudâ hakkı için.
Bulunur pek çok adam cenge koşup can verecek;
Harbin en müşkili haysiyyeti kurbân etmek.
Bu fedâîliği bir biz göze aldırmıştık.
Ama Hâlik biliyor, bilmesin isterse balık.
Ey veliyyü’n-niam, artık size bizler köleyiz;
Yalınız emrediniz siz, yalınız emrediniz.”
Mehmet Akif’in Sultan Abdulhamid İçin Dizelerini Yanlış Anlayan Yazarlar
Soner Yalçın, Sözcü Gazetesinde 23 Eylül 2016 günü yayınlanan “Mücahit Arslan konuşsa keşke” başlıklı yazısında Mehmet Akif Ersoy’un Safahat’ında geçen bir şiirdeki ifadeleri, bizatihi kendi ağzından II. Abdulhamit için sarf ettiğini sanmış. Ancak durum pek öyle değil:
"Bugün… Bu köşede… Mehmet Akif Ersoy'un şiirlerinde “zalim”, “gölgesinden korkan ödlek”, “kızıl kafir” dediği II. Abdülhamit'i yazacaktım…"
* Tespiti için Ömer Ayçiçek‘e teşekkürü borç biliriz.