“Gezdim Diyarı Garbı Kâşaneler Gördüm. Gezdim Diyarı İslam-ı Viraneler Gördüm.” Beytinin Sahibi

“Gezdim Diyarı Garbı Kâşaneler Gördüm. Gezdim Diyarı İslam-ı Viraneler Gördüm.” Beytinin Sahibi Mehmet Âkif Ersoy Değil Ziya Paşa’dır

Ali Sirmen, Cumhuriyet’teki “Neden hiç sormazlar?” başlıklı 8 Şubat 2022 tarihli yazısında “Gezdim diyarı garbı kâşaneler gördüm. Gezdim diyarı İslam-ı viraneler gördüm.” beytini yanlışlıkla Mehmet Âkif Ersoy’a atfetmiş:

İtikadının sağlamlığından kimsenin kuşkusu bulunmayan Mehmet Akif şöyle der:

 

“Gezdim diyarı garbı kâşaneler gördüm.

Gezdim diyarı İslam-ı viraneler gördüm.”

(Tahrif edilmiş) Aktarımın aksine söz konusu beyit Ziya Paşa’nın (1825 – 1880) gazelinden alıntıdır…

Gazel’in tamamı şu şekilde (Ziya Paşa, Hayatı, Sanatı, Eseri. Varlık Yayınları. Türk Klasikleri: 25. Hazırlayan: Şükrü Kurgan. İkinci Basılış. 1963. İstanbul. Sf: 82):

“Diyar-ı küfrü gezdim beldeler kâşaneler gördüm
Dolaştım mülk-i islamı bütün viraneler gördüm

 

Bulundum ben dahi dar-üş-şifa-yı Bab-ı Âli’de
Felatun’u beğenmez anda çok divaneler gördüm

 

Huzur-ı gûşe-yi meyhaneyi ben görmedim gitti
Ne meclisler ne sahbâlar ne işrethaneler gördüm

 

Cihan namındaki bir maktel-i âma yolum düştü
Hükümet derler anda bir nice salhaneler gördüm

 

Ziya değmez humarı keyfine meyhane-i dehrin
Bu işretgehte ben çok durmadım ammâ neler gördüm”

 

(Cenevre- Şâban 1287/1870)

Gazelin günümüz Türkçesiyle aktarımı şu şekilde yapılabilir:

“Müslüman olmayan ülkeleri gezdim, şehirler, gösterişli yapılar gördüm,

İslam ülkelerini dolaştım, hep harabeler gördüm.

 

Ben Babıali’nin iyileştiren kapısında da bulundum.

Orada Eflâtun’u beğenmeyen bir çok kendini bilmezler gördüm.

 

Dünya adındaki toplu ölümlerin yapıldığı yere yolum düştü.

Hükümet derler, orada nice kesim yerleri gördüm.

 

Ben meyhane köşesindeki huzuru görmedim gitti.

Ne toplantılar, ne içkiler, ne içkili yerler gördüm.

 

Ziya, bu dünya denilen meyhanenin sarhoşluğunun başağrısı verdiği keyfe değmez.

Bu meyhanede ben çok durmadım ama neler gördüm.”