“Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler” Beytinin Anonim Olduğu İddiası Doğru Değil
“Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler” beyti anonim değildir. Bahse konu beyit, Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Marifetnâme adlı eserinde yer alan Tefviznâme adlı şiirde yer almaktadır.
Hakk’a tevekkül, teslim, sabır, rıza, şükür gibi didaktik söylemlere eşlik eden kilit bir söz:
“Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler”
Çoğu kişi bu sözü anonim sanıp ortalıkta paylaşıyor. Ancak, durum pek de öyle değil.
Bahse konu beyit, Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Marifetnâme adlı eserinde yer alan Tefviznâme adlı şiirde yer almaktadır. Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın bu şiirindeki 31 adet 5 dizelik kıtaların her birinin son 2 beytini “Mevlâ Görelim Neyler / Neylerse Güzel Eyler” dizeleri oluşturur.
Tefviznâme’nin en ünlü kısmı da ilk kıtasıdır:
Hak şerleri hayr eyler
Zan etme ki ğayr eyler
Ârif ânı seyr eyler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler
Müellifi belli iken bu söze anonim muamelesi yapmak, söz/şiir sahibine atıf yapmadan kullanmak, hatalı bir davranıştır.
Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Tefviznâmesi
Hak şerleri hayr eyler
Zan etme ki ğayr eyler
Ârif ânı seyr eyler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Sen Hakka tevekkül kıl
Tefvîz it ve râhat bul
Sabr eyle ve râzı ol
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Kalbin Âna berk eyle
Tedbîrini terk eyle
Takdîrini derk eyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Hallâk-ı Rahîm Oldur
Rezzâk-ı Kerîm Oldur
Fa’âl-i Hakîm Oldur
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Bil kâdî-i hâcâtı
Kıl Âna münâcâtı
Terk eyle murâdâtı
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Bir işi murâd etme
Olduysa inâd etme
Haktandır o red etme
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Hakkîn olıcak işler
Boşdur gam u teşvişler
Ol hikmetini işler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Hep işleri fâikdır
Birbirine lâyıkdır
Neylerse muvâfıkdır
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Dilden gamı dûr eyle
Rabbinle huzûr eyle
Tefvîz-i ümûr eyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Sen adli zulüm sanma
Teslim ol oda yanma
Sabr et sakın usanma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Deme şu niçin şöyle
Yerincedir ol öyle
Bak sonuna sabr eyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Hiç kimseye hor bakma
İncitme gönül yıkma
Sen nefsine yan çıkma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Mü’min işi reng olmaz
Âkıl huyu ceng olmaz
Ârif dili teng olmaz
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Hoş sabr-ı cemîlimdir
Takdîr-i kefîlimdir
Allah kim vekîlimdir
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Her dilde Ânın adı
Her canda Ânın yâdı
Her kuladır imdâdı
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Nâçâr kalıcak yerde
Nâgâh açar ol perde
Dermân eder ol derde
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Her kuluna her ânda
Geh kahr u geh ihsânda
Her ânda O bir şânda
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Geh mu’tî u geh mânî’
Geh dârr u gehî nâfî’
Geh hâfid u geh râfî’
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Geh bay ider geh miskin
Geh hurrem ü geh ğamgîn
Geh şûh u gehî sengîn
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Geh ‘abdin ider ârif
Geh eymen u geh hâif
Her kalbi odır sârif
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Geh kalbini boş eyler
Geh hulkını hoş eyler
Geh ‘ışkına dûş eyler
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Az ye az uyu az iç
Ten mezbelesinden geç
Dil gülşenine gel göç
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Bu nâs ile yorulma
Nefsinle dahî kalma
Kalbinden ırağ olma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Geçmişle geri kalma
Müstakbele hem dalma
Hâl ile dahî olma
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Her dem Ânı zikr eyle
Zeyrekliği koy şöyle
Hayrân-ı Hak ol söyle
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Gel hayrete dal bir yol
Kendin unut Ânı bul
Koy gafleti hâzır ol
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Her sözde nasîhat var
Her nesnede zînet var
Her işte ganîmet var
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Hep remz ü işârettir
Hep ğamz ü beşâretdir
Hep ayn-ı inâyetdir
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Her söyleyeni dinle
Ol söyleteni anla
Hoş eyle kabul canla
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Bil elsine-i halkı
Aklâm-ı Hak ey Hakkî
Öğren edeb ü hulkı
Mevlâ görelim neyler
Neylerse güzel eyler…Vallâhi güzel etmiş,
Billâhi güzel etmiş,
Tallâhi güzel etmiş,
Allah görelim netmiş,
Netmişse güzel etmiş…
“Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler” Beytini Anonim Sanan Yazarlar
Sadece “Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler” kısmını Erzurumlu İbrahim Hakkı’ya atıf yapmadan kullananları yazmaya çalışsak 1 aylık mesai harcamamız gerekecek gibi görünüyor. Çünkü o kadar fazla sayıda kişi alıntı yapmış. Bu nedenle sadece şiirin yukarıdaki ilk beşliğini alıntısız şekilde paylaşma hatasına düşenleri aktaralım:
- Vatan Gazetesi’ndeki “Putperestliği din gösterme çabaları” başlıklı 9 Haziran 2008 tarihli yazısıyla Süleyman Ateş (Ateş daha önceki birçok yazısında Erzurumlu İbrahim Hakkı’ya atıf yapmışken, bu yazısında atlamış).
- Güneş Gazetesi’ndeki 15 Mayıs 2016 tarihli “Bugün 15 Mayıs!” başlıklı yazısıyla Ahmet Yenilmez.
- Zaman Gazetesi’ndeki “Kur’an, her zaman taptazedir” başlıklı 19 Temmuz 2015 tarihli yazısıyla Abdullah Aymaz.
- Türkiye Gazetesi’ndeki “Hak şerleri hayreyler...” başlıklı 16 Haziran 2009 tarihli yazısıyla Abdüllatif Uyan.
- Netgaste’den “Niyet ettim teslim olmaya” başlıklı 23 Eylül 2017 tarihli yazısıyla Tülay Demircan Koyuncu.
- Yeni Konya’dan “Merhaba” başlıklı 13 Şubat 2014 tarihli yazısıyla Volkan Erikçi.
- Haber Ordu’dan “Siyasette Ordu Rüzgarı” başlıklı 27 Ocak 2016 tarihli yazısıyla Ömer Faruk Günay.
- Haber Vaktim’den “Kıtmir”in Son Tangosu 2” başlıklı 27 Temmuz 2016 tarihli yazısıyla Cemal Nar.
- Yeni Meram’dan “Mevla Görelim Neyler” başlıklı 18 Temmuz 2017’deki yazısıyla Rıdvan Bülbül.