Gaziantep Arkeoloji Müzesi’nde Sergilenen Roma Döneminden Kalan Palmira Mezar Stelinin Sol Gözündeki Dolgu, Müze Tarafından Gerçekleştirilen Restorasyon Esnasında Yapılmamış
Gaziantep Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen Roma dönemi Palmira mezar stelinin sol gözüne yapılan ekleme sosyal medyada büyük tepkiyle karşılanmıştı. Bahse konu esere ait görsel “Roma dönemi heykeline protez göz“, “sanki ustanın elinde harç kalmış, onu da şu deliğe tıkayalım demiş“, “sanatsal bir ucube“, “diş protezcisi mi atadınız” gibi ifadelerle yoğun eleştiriyle paylaşılmıştı. Son yıllarda yapılan skandal ölçüde başarısız restorasyon çalışmalarının da etkisiyle eserin sergide olmasından hareketle müze restoratörlerinin çalışması esnasında söz konusu eklemenin yapıldığı ve eserin bu hale getirildiği sanılmıştı.
Görsel: gaziantep27.net
Büstün sol gözüne oldukça amatör biçimde sonradan yapılan ekleme nedeniyle Gaziantep Arkeoloji Müzesi restorasyon ekibini hedef alan paylaşım örneği şöyle sunulabilir:
“Gaziantep arkeoloji müzesinde, Roma döneminden kalma bir kadın büstünün eksik olan sol gözüne yapılan restorasyon”
Mezar steli niteliğindeki heykelin yüzünün parçalanan sol tarafına alçı ya da beyaz çimento benzeri bir maddeyle yapılan ekleme müze ekibinin restorasyon çalışmasının ürünü değil.
Gaziantep Arkeoloji Müzesi yetkilileri, mezar stelinin 1980’li yıllarda satın alma yöntemiyle müzeye geldiğini, Zeugma Antik Kenti’nden çıktığı belirtilen eserin, kaçakçılar tarafından daha yüksek fiyata satılması için ekleme yapılmış olarak müzeye teslim edildiğini, müze restoratörlerinin eser çok kırılgan olduğu için zarar görmesinden korktuklarından dolgu malzemeyi alamadıklarını, uzun yıllardır depoda olan eserin birkaç ay önce sergiye çıkarıldığını ifade etmişti.
Heykelin müzeye böyle getirildiğini, restoratörlerin eserin zarar göreceği endişesi nedeniyle taşa müdahale etmediğini belirten Gaziantep Valiliği, konuyla ilgili şu açıklamayı yapmıştı:
“Eser 1980 yılından önce müzeye bu haliyle getirilmiş ve satın alma yoluyla müzeye kazandırılmış, şu anda Arkeoloji Müzesi Roma salonunda sergileniyor. Restoretörler eser daha çok zarar görür diye müdahale etmemiştir”
Heykeli Gaziantep Arkeoloji Müzesi’nde görüntüleyen Ökkeş Özekşi, “Kadın Büstü, Kireç Taşı Roma dönemi”etiketiyle sergilenen heykel hakkında Gaziantep27.net’te yayımlanan “Bu saçmalıklar neden hep Gaziantep’te oluyor” başlıklı içerikte şu yorumda bulunmuştu:
“Doğrusu ihtimal vermiyordum, giderken inşallah bizde değildir bu büst demiştim. Ama gidip kendi gözlerimle gördüm. Resmen şaka gibi. Bu bir vatandaştan satın alınmış ve öylece sergilenmiş. Tarihi eser niteliği taşıması için bu tür eserleri böyle eklemeler yapılması doğru bulmuyorum. Kaldı ki bunu inceleyen bir kurul var ona göre vatandaşa ücret verilmiş. Tarihi eser niteliği bence ortadan kaldırılmış.”
Batman Üniversitesi Sanat Tarihi bölümünden Öğretim Üyesi Dr. Hüseyin Akıllı, Gaziantep Müzesi’nde sergilenen esere sonradan ekleme parçanın rahatlıkla alınabileceği, eserin bu haliyle sergiye alınmaması gerektiği görüşünü şöyle aktarmıştı:
“Maalesef müzelerimizde bu tarz eserler oldukça fazla. İkinci Dünya Savaşı sonrası dünyanın terk ettiği heykel restorasyonlar bizde hala devam ediyor. 50 yıl geride kalmış bir uygulama bu. Duvara arkasında demir çubuk takılarak sabitlemek, dıştan kenet takmak, eksik kol bacağı demir çubukla tamamlamak, heykelin eksik kısımlarını tamamlamak… Heykele asla başka malzemeyle tamamlama yapılamaz.”
“Gidin Artemis heykeli arkasına demir çubuk takılarak duvara sabitlendiğini görürsünüz. Antalya Müzesi, Efes Müzesi’nde bu tür uygulamalar hâlâ yapılıyor. Bu eserin üzerindeki tamamlama da eski bir usul. Bu temizlenmeli ve öyle sergiye çıkarılmalıydı. Müzenin ihmali var. Sonradan ekleme parça rahatlıkla heykelden alınabilir. Bu haliyle sergiye akmamalıydı.”
Gaziantep Arkeoloji Müzesi Müdürü Özgür Çomak Arkeoloji Haber’e yaptığı açıklamada “Uzman restoratörler eşliğinde Genel Müdürlüğümüzün bilgisi dahilinde çok eski zamandan kalan bu uygulama 2020 yılında kaldırıldı” ifadelerini kullanmış.
Palmira mezar stelinin sol gözündeki dolgunun kaldırılmış hâli şu şekilde:
Kaynak: Murat Başlar
Terör örgütü DEAŞ tarafından havaya uçurulan Suriye’deki Palmira Antik Kenti’nde zarar gören büst formundaki heykellerin yok edilen parçalarının 3 boyutlu yazıcı ile tamamlandığı aktarılmıştı.
Daha önce, Berlin’de bulunan Bergama Zeus Tapınağı’nın Türkiye’de kalan parçası olduğu iddia edilen ağzına çeşme takılan heykel görselinin aslında İtalya’nın Pompei kentinden olduğunu aktarmıştık.
