Fotoğrafın Atatürk’ü İsmet İnönü İle Birlikte Cephede Kar Üstünde Uyurken Gösterdiği İddiası Doğru Değil
Mustafa Kemal Atatürk’ü kar üzerinde uyurken / dinlenirken gösteren fotoğraflar 12 Şubat 1921 tarihinde Atatürk’ün yanında -İsmet İnönü değil- yaveri Muzaffer Kılıç ve şoförüyle -cephede değil- Ankara Dikmen sırtlarındaki gezisi esnasında çekilmiştir.
Kurtuluş Savaşı esnasında uyku uyumadan ve istirahat edilmeden memleketin müdafaa edildiği, cephede toprakta, karlar üzerinde istirahat edildiği vakidir. Ancak söz konusu fotoğrafın -iddia edilenin aksine- Çanakkale ya da Kurtuluş Savaşı’ndaki cephelerden birinde çekilmediği bilinmektedir.
Sosyal medyada Atatürk’ün cephede karlar üzerinde dinlendiği ya da uyuduğu ana ait olduğu iddiasıyla paylaşılan fotoğrafı bilmeyenler için öncelikle aktaralım…
Mustafa Kemal Atatürk’ün 12 Şubat 1921 Tarihinde Ankara Dikmen Sırtlarında Kar Üzerinde Dinlenirken Çekilmiş Fotoğrafı
Söz konusu fotoğrafın çekildiği tarih, 6-11 Ocak 1921 tarihleri arasında gerçekleşen 1. İnönü Muharebesi ile 23 Mart- 1 Nisan 1921 tarihleri arasında gerçekleşen 2. İnönü Muharebesi’nin arasına denk gelmektedir. Ancak, Atatürk’ün karlar üzerindeki fotoğrafının çekildiği gün konusunda uzlaşı bulunmamaktadır. Birçok kaynakta söz konusu fotoğrafın 12 Şubat 1921 tarihinde çekildiği belirtilmektedir. Genelkurmay Personel Başkanlığı Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayını olan “Fotoğraflarla Atatürk” (2015) adlı eserde fotoğrafın 15 Şubat 1921 tarihinde çekildiği belirtilmektedir. Bazı diğer kaynaklarda da Atatürk’ün Batı cephesinden Ankara’ya dönüşünün 15 Şubat 1921 tarihinde olduğunun belirtildiği görülmüştür (Utkan Kocatürk (1999). Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, sf. 245 & Gotthard Jaeschke (1989). Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, TTK).
Ancak, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 12 Şubat 1921 Cumartesi günü gerçekleştirilen 149. birleşimde yürütülen kapalı oturumun (gizli celse) Mustafa Kemal Atatürk’ün katılımıyla ve başkanlığında yürütülmüş olduğu, 12 Şubat günü Atatürk’ün Eskişehir’de olmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. Atatürk’ün Eskişehir dönüşü bu fotoğraflarının çekildiğinin aktarılması sebebiyle söz konusu fotoğrafların Ankara’nın Dikmen bölgesinde 12 Şubat günü çekilmesi daha olası görülmektedir.
10 Şubat 1921 tarihindeki 148. içtimaya katılan Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Atatürk, oturumun ikinci celsesinde Batı Cephesi’ne 10 Şubat akşamı hareket edeceğini şu sözlerle mebuslara duyurmuştur:
“Arkadaşlar; başka bir mani zuhur etmezse, müsaadenizle bu akşam Garp Cephesine hareket edeceğim. Bu münasebetle bir iki gün gaybubet edeceğim, arzı malûmat ederim (Allah selâmet versin sesleri).”
Büyük Millet Meclisi’nin olağan ve gizli oturum tutanakları incelendiğinde Atatürk’ün 10 Şubat günü akşamı Eskişehir’e hareket ettiği ve 12 Şubat günü geri döndüğü anlaşılmaktadır.
Atatürk kürkünün içine gömülerek sağ elini başının altına koyup uyuduğu ya da dinlendiği fotoğrafı çektirdiğinde cephede değildir. 10 Şubat 1921 tarihinde 1. İnönü Savaşı’ndan sonra vaziyeti yakından müşahede etmek için cepheyi ziyaret etmek maksadıyla Eskişehir’e doğru yola çıkan Atatürk, 12 Şubat günü Ankara’ya geri dönmüştür. Atatürk Dikmen’e gelmeden 1 gün önce Batı Cephesi’nde Eskişehir’de ordu teftişindedir. Yani bu ünlü fotoğraf, cephede değil cephe teftişinden dönüşünde çekilmiştir. Dikmen sırtlarında her hangi bir cephe yoktur. Ankara’daki Dikmen sırtlarında Ford marka açık arabayla çıkılan bir gezintide çekilen bu fotoğrafın cephede yorgun düşülen bir anda çekildiğinin sanılması yanlış yorumun ürünüdür.
12 Şubat 1921 tarihinde çekilen Mustafa Kemal Atatürk ve yaveri Muzaffer Kılıç’ın Ankara Dikmen sırtlarındaki fotoğrafları
Yeni Şafak Gazetesi yazarı Mustafa Armağan’ın tespitine göre söz konusu fotoğrafın en eski versiyonlarından biri “Gazi Başkumandan cephe gerisinde bir gezinti esnasında” notuyla 1931 yılında yayınlanan Tarih IV adlı ders kitabında yer alan 157 nolu resimdir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Ankara Dikmen Sırtlarında Dinlenirken Çekilmiş Fotoğrafının Üzerine Bayrak Örtülü Şekilde Düzenlenmiş Hâli
Mustafa Kemal Atatürk’ün karlar üzerindeki fotoğrafının arka planına Mustafakemalim.com şöyle değinmişti:
“Şimdi gelelim fotoğraflara: Takvimler 15 Şubat 1921’i gösteriyordur. 2. İnönü Savaşı öncesi, Mustafa Kemal cephe teftişlerini sıklaştırmıştır. Çünkü Yunan ordusu taarruz hazırlıkları içindedir. Mustafa Kemal, Ankara’da hem karargah hem de kaldığı yer olan Direksiyon Binası’ndan, cepheye her gün eski, lastiklerinin içi çuvallarla doldurulan külüstür bir Ford marka arabayla gidip gelmektedir. Hava soğuk, karlı; Dikmen sırtları engebeli, yolları bozuk, çukuru boldur.
Bu şartlar altında, üstelik o zamanın Anadolu’sunda her gün kilometrelerce yol gitmek nedir, tasavvur edebiliyor musunuz? Mustafa Kemal’in arabası sık sık bozulur veya her belirli mesafede bir bozulmasın diye dinlendirilir.
Yine öyle bir günde, Mustafa Kemal yanında yaveri Muzaffer Kılıç olduğu halde, arabası tamir edilene kadar Dikmen sırtlarının karlı örtüsüne kendini bırakıverir.
İşte fotoğrafların hikayesi budur!
İddia edildiği gibi; ne cephede uyuma, ne de ‘uyuyormuşum gibi çek’ havası vardır.”
Mustafa Kemal Atatürk’ün Kar Üstündeki Fotoğrafı Hakkında Yanlış Bilgi Paylaşan Yazarlar
“Aslında Mustafa Kemal ve İsmet İnönü’nün beraber gidip o fotoğrafı çektirmek poz verdikleri ortaya çıktı” notuyla bazı haber sitelerinde yayınlanan fotoğrafa dair haber metinlerinde atlanılan husus, fotoğrafta İsmet İnönü’nün olmadığı, İsmet İnönü sanılan şahsında aslında Atatürk’ün yaveri Muzaffer Kılıç olduğuydu.
Fırsattan istifade, kimliği belirsiz kişilerce yayınlanan neşriyatlarda Atatürk’ün kar üzerinde dinlendiği ana ait fotoğraf hakkında absürt iddialar aktarılmış (Google Kitaplar’a yüklenmiş “Deccal İslam Süfyan’ı Deccal Kemal” adlı kitabın yazarı olarak Özden Aydın adının belirtildiği görülse de, kitapta kullanılan dil ve unvanlardan bu ismin bir mahlas olduğu rahatça anlaşılmaktadır):
“Aslında Kamal’ın yaveri Muzaffer Kılıç ile beraber sahtekarlık yapmak maksadıyla Ankara’daki Dikmen’e gidip o fotoğrafı çektirmek için poz verdiler. Böylece ders kitaplarında ezberletilen ‘Cephede uykusuz kaldığı bir esnada karlar üzerinde uyuya dalmış’ şeklinde lanse edilen fotoğrafının aslında bir ‘poz’ olduğu hep gizlendi. Halbuki bu fotoğraflar Kamal’ın yaveri Muzaffer Kılıç ile beraber sahtekarlık yapmak maksadıyla Ankara’daki Dikmen’e gidip 12 Şubat 1921 günü çekilmişti.”
Yeni Şafak Gazetesi köşe yazarı Mustafa Armağan 5 Temmuz 2014’te attığı bir tweette Atatürk’ün poz verdiğini “Poz da verir, Anayasamız Kuran’dır da der. “@MehmetArdahan: @mustafarmagan Hocam Atatürk Savaşta Poz Vermiş” ifadeleriyle iddia etmişti.
Bazı şahıslar cephede çekilmiş diğer fotoğrafları göz ardı ederek bu fotoğrafı “Kemalistlerin Sahte Savaş Fotoğrafı” şeklinde nitelemektedir. Meclis Başkanının ve Kurtuluş Savaşı’nın Başkomutanının “Dikmene çıkıp resim çekelim gelecekte cephede karlar üstünde yatarak dinlenmişti sanarlar” demiş olabileceğini düşünebilecek zihniyette insanlar mevcut.
Öte yandan, Atatürk’ün kar üstünde dinlendiği ana ait fotoğrafının Çanakkale Savaşı esnasında çekildiğini iddia edenler dahi bulunmaktadır.