İstanbul Not Constantinople Adlı Şarkının İstanbul’un İsminin Konstantinopolis Olmadığı Vurgusu İçin Mustafa Kemal Atatürk Tarafından Hazırlatıldığı İddiası Doğru Değil
“Istanbul (Not Constantinople)” adlı parçanın Atatürk tarafından İstanbul’un isminin Konstantinopolis’ten çevrilmesinin duyurulması amacıyla hazırlatıldığı iddiasının hâlâ sosyal medyada paylaşıldığı görülüyor.
Osmanlı döneminde İstanbul’a, Kostantinopolis denilmeye devam ediliyordu ve batıdan gelen mektup/ evrakların üzerinde ‘Kostantinapol’ yazılıyordu ve de resmi yazışmalarda bu isim kullanılıyordu.
Atatürk, şehir adı İSTANBUL olarak yazılmayan mektup veya evrakları Avrupa’ya geri iade ettirdi. Bu durum Batı’yı rahatsız etti ama cumhuriyet yönetimi geri adım atmadı. Şehrin adının İSTANBUL olarak belletilmesi için Abd’de dönemin ünlü bir gurubuna pop müzik yaptırılmasını istedi..
İlk kez 1928’de Paul Whiteman ve onun orkestrası tarafından kayıta alınan şarkının orjinal adı; İSTANBUL NOT COSTANTİNAPOL!
Yani, “ İstanbul Kostantinapol değildir!” Masrafı Atatürk tarafından karşılandı. 1930’larda bu şarkı bütün dünyaya bütün dillerde duyurulmasına gayret edildi.
“İstanbul (Not Constantinople)” adlı parçanın Atatürk tarafından Konstantinopolis yerine İstanbul ismini oturtmak için 1928 yılında Paul Whiteman’a yazdırıldığı iddiası doğru değil.
Sözleri Jimmy Kennedy’ye, müziği Nat Simon’a ait olan, 1953 yapımı swing tarzı bir şarkı olan “Istanbul (Not Constantinople)” adlı parça ile Paul Whiteman ve Orkestrası tarafından 1928 yılı Mayıs ayında kaydedilen C.O.N.S.T.A.N.T.I.N.O.P.L.E adlı parça birbirine karıştırılmış. “İstanbul (Not Constantinople)” adlı şarkının Atatürk tarafından 1928 yılında Paul Whiteman’nın ‘Constantinople’ şarkısına karşı ısmarlandığı iddiası da öne sürülmüş. Ancak, her iki şarkı da Atatürk’ün isteği üzerine hazırlanmış değil.
Now it’s Istanbul, not Constantinople
Been a long time gone, Constantinople
Now it’s Turkish delight on a moonlit night
Every gal in Constantinople
Lives in Istanbul, not Constantinople
So if you’ve a date in Constantinople
She’ll be waiting in Istanbul
Even old New York was once New Amsterdam
Why they changed it I can’t say
People just liked it better that way
So take me back to Constantinople
No, you can’t go back to Constantinople
Now it’s Istanbul not Constantinople
Why did Constantinople get the works?
That’s nobody’s business but the Turks
Istanbul was Constantinople
Now it’s Istanbul, not Constantinople
Been a long time gone, Constantinople
Now it’s Turkish delight on a moonlit night
Every gal in Constantinople
Lives in Istanbul, not Constantinople
So if you’ve a date in Constantinople
She’ll be waiting in Istanbul
Even old New York was once New Amsterdam
Why they changed it I can’t say
People just liked it better that way
So take me back to Constantinople
No, you can’t go back to Constantinople
Now it’s Istanbul not Constantinople
Why did Constantinople get the works?
That’s nobody’s business but the Turks
Istanbul!
New York City’nin eski isminin New Amsterdam olmasına atıf yapan ve Konstantinopolis yerine İstanbul adlandırmasına odaklanan parçanın Türkçemize çevirisi şöyle sunulabilir:
İstanbul (Konstantinopolis Değil)
İstanbul Konstantinopolis’ti bir zamanlar
Şimdi orası “İstanbul”,Konstantinopolis değil
Gideli çok oldu Konstantinopolis
Artık Türk Lokumu, mehtaplı bir gecede
Konstantinopolis’teki bütün kızlar
Artık İstanbul’da yaşıyor, Konstantinopolis’te değil
Yani eğer Konstantinopolis’te bir randevun varsa
İstanbul’da bekliyor olacak seni
Eski New York bile, New Amsterdam’dı bir zamanlar
Neden değiştirdiler, söyleyemem
Sadece böylesini daha çok sevdiler
Peki beni geri götür Konstantinopolis’e
Hayır, geri gidemezsin Konstantinopolis’e
Gideli çok oldu Konstantinopolis
Konstantinopolis’in başına bunlar neden geldi?
Türklerden başka kimseyi ilgilendirmez bu
İstanbul, İstanbul
Eski New York bile, New Amsterdam’dı bir zamanlar
Neden değiştirdiler, söyleyemem
Sadece böylesini daha çok sevdiler
İstanbul Konstantinopolis’ti bir zamanlar
Şimdi orası “İstanbul”, Konstantinopolis değil
Gideli çok oldu Konstantinopolis
Konstantinopolis’in başına bunlar neden geldi?
Türklerden başka kimseyi ilgilendirmez bu
Peki beni geri götür Konstantinopolis’e
Hayır, geri gidemezsin Konstantinopolis’e
Gideli çok oldu Konstantinopolis
Konstantinopolis’in başına bunlar neden geldi?
Türklerden başka kimseyi ilgilendirmez bu
İstanbul!
“Mona Lisa Gülüşü” (“Mona Lisa Smile”) adlı filmin müzikleri arasında yer alan yorum da şu şekilde:
“Istanbul (Not Constantinople)“, ilk olarak 1953 yılında Kanadalı vokal dörtlüsü The Four Lads tarafından kaydedilmiş ve Columbia Records tarafından 40082 katalog numarasıyla yayınlanmış.
The Four Lads adlı 1950’ler, 1960’lar ve 1970’lerde birçok altın single ve albüm kazanan Kanadalı erkek şarkı dörtlüsü
Paul Whiteman ve Orkestrası tarafından 1928 yılı Mayıs ayında kaydedilen C.O.N.S.T.A.N.T.I.N.O.P.L.E adlı şarkıda İstanbul ismi geçmiyor.
C – O – N.
S – T – A – N – T – I – N.
O – P – L – E,
Constantinople.
Brrrrrrrrow,
Mr No-one No-one was the teacher in a
school giving a lesson one afternoon.
Little Tommy Tomkins was the dunce and what a fool,
Didn’t know which was the sun or moon.
Brrrrrrow,
Teacher said to Tommy Tomkins well,
See if you can sing this while you spell,
Constantinople,
C – O – N – S – T – A – N – T – I – N – O – P – L – E.
Constantinople,
It’s as easy to say as saying your A – B – C.
C – O – N – S – T – A – N – T – I – N – O – P – L – E,
Show your flock now try your luck and sing it loud with me,
Constantinople.
C – O – N – S – T – A – N – T – I – N – O – P – L – E.
C – O – N com – S – T – A – N – T – I – N tense – O – P – L – E
Ah hah hah hah, Harry, what is this city your talking about,
What is this city I’m talking about?
Yes?
Constantinople.
Ah how do you spell it?
How do I spell Constantinople?
Yes.
Huh, I guess I’m talking about Rome.
Ah what a lad your spelling’s bad, I’ll give you your alphabetty.
A – B – C – D – E – F – G.
H – I – J – K – L – M – N.
O – P – Q – R – S – T – U.
V – W – X – Y – Z,
Etcetera.
It should not be so hard to spell correctly,
Since I made you learn your alphabetty.
Constantinople.
Constantinople.
Constantinople,
C – O – N – S – T – A – N – T – I – N – O – P – L – E
İstanbul (Not Constantinople) adlı şarkının Paul Whiteman’ın 1928 tarihli C – O – N – S – T – A – N – T – I – N – O – P – L – E şarkısına cevaben yazıldığı ifade edilmektedir.
“Sosyal medyada bilerek veya bilmeyerek gerçek dışı çok bilgi yayılıyor. Sosyal medya bilgi çöplüğü gibi, dikkatli olunmalı.” uyarısında bulunan Sinan Meydan bu hatalı iddia ile ilgili “Ben 25 yıldır Atatürk’ü inceliyorum, hiçbir resmi belgede, güvenilir kaynakta ve anıda böyle bir bilgiye rastlamadım” yorumunda bulunmuştu.
Gün geçmiyor ki şurada yeni bir şehir efsanesi yaratılmasın. 1953 yapımı “İstanbul Not Constantinople” şarkısıyla Paul Whiteman’ın 1928 yılında yaptığı “C.O.N.S.T.A.N.T.I.N.O.P.L.E” şarkısı birbirinden farklı şarkılardır. Ancak, 1953 yapımı şarkı 1928 yapımı şarkıya gönderme yapar.
Bahsettigi ve “Atatürk, İstanbul adı yaygınlaşması için Paul Whiteman’a şarkı yaptırdı o şarkı da ‘İstanbul not Constantinople’ şarkısıdır.” dediği şarkı 1953 yılında, P. Whiteman’ın şarkısı ise 1928’de yapıldı. İkisini karıştırıp yeni bir şehir efsanesi üretilmiş.
“Constantinople” adının değiştirilmesi posta kanunu yüzünden oldu ve sadece İstanbul değil, Edirne (Hadrianapolis), Bursa (Brousse), Ankara (Angora), İzmir (Symrna) gibi yerleşik dilde kullanılan Türkçe okumuşları ile değiştirildi. Bunun nedeni postada birlik sağlamaktır.
“1928 Paul Whiteman’ın Constantinople şarkısı Atatürk tarafından yaptırılmadı; sözleri İstanbul’a Constantinople denilmesini savunur; 1953 Four Lads’ın şarkısı da Atatürk tarafından yaptırılmadı; sözleri Constantinople değil, İstanbul’dur; ve Whiteman’ın şarkısına benzemez.”
