“Emeksiz Zengin Olanın / Kitapsız Bilgin Olanın / Sermayesi Din Olanın / Rehberi Şeytan Olmuştur.” Dizelerinin Yunus Emre’ye Ait Olduğu İddiası

Yunus Emre’ye Ait Sanılan “Emeksiz Zengin Olanın/ Kitapsız Bilgin Olanın/ Sermayesi Din Olanın/ Rehberi Şeytan Olmuştur” Dizeleri Ataol Behramoğlu’na Ait

Bugün, sosyal medya platformlarında Yunus Emre’ye ait olduğu iddiasıyla paylaşılan “Emeksiz zengin olanın/ Kitapsız bilgin olanın/ Sermayesi din olanın/ Rehberi şeytan olmuştur” dizelerini konu edineceğiz.

Yanlış aktarıma dair birkaç örneğe göz atalım:

“Emeksiz zengin olanın, kitapsız bilgin olanın, sermayesi din olanın; rehberi şeytan olmuştur.”

– Yunus Emre – pic.twitter.com/5OkH4fPqAq

— Konuşan Kitap (@konusan_kiitap) May 3, 2023

Emeksiz zengin olanın, kitapsız bilgin olanın, sermayesi din olanın; Rehberi şeytan olmuştur.

Yunus Emre pic.twitter.com/z4ahL5kb42

— Kadim Nasihatler (@KadimNasihatler) February 24, 2024

Emeksiz zengin olanın,
kitapsız bilgin olanın,
sermayesi din olanın;
rehberi “şeytan” olmuştur.

– Yunus Emre#yks2020#yazık#sandıktagörüşürüz

— Solcu Gazete (@solcugazete) May 4, 2020

2012 yılından bu yana dolaşımda olan iddia, eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu tarafından da X/ Twitter hesabından paylaşılmıştı:

Emeksiz zengin olanın, kitapsız bilgin olanın, sermayesi din olanın, rehberi şeytan olmuştur..
Yunus EMRE

— Murat Tunçer (@murattuncertnc) May 1, 2012

Çeşitli platformlarda karşımıza çıkan iddialar, dizelerin Yunus Emre’ye ait olduğunu ileri sürse de bahse konu şiir Yunus Emre’ye ait değil.

Abdülbâki Gölpınarlı tarafından hazırlanan “Yunus Emre – Hayatı ve Bütün Şiirleri” isimli yapıtı taradık ancak dizelere dair bir bulguya rastlamadık.

“Emeksiz zengin olanın/ Kitapsız bilgin olanın/ Sermayesi din olanın/ Rehberi şeytan olmuştur” dizeleri, toplumcu anlayışla şekillenen 60 Kuşağı’nın öncü şairlerinden Ataol Behramoğlu’na ait.

Dizelerin yer aldığı “Yunus Gibi” isimli şiirin tamamı şu şekilde:

Yunus Gibi

 

“Kıran vurdu memleketi

Zalimler hakan olmuştur

Yedikleri yoksul eti

İçtikleri kan olmuştur

 

Kula kulluk etmeyenin

Vicdanını satmayanın

Haram lokma yutmayanın

Mekânı zindan olmuştur

 

Yalan dolan yazıp çizen

Kudretliye övgü düzen

Dün dinsizim diye gezen

Bugün Müslüman olmuştur.

 

Emeksiz zengin olanın

Kitapsız bilgin olanın

Sermayesi din olanın

Rehberi şeytan olmuştur

 

Haramisi, soyguncusu

Uğursuzu, vurguncusu

Cellat ruhlusu, soysuzu

Bakan, sadrazam olmuştur

 

Korkan varsa konuşmaya

Anlam yükleyip susmaya

Gerek kalmadı korkmaya

Çünkü korkulan olmuştur

 

Sesime kulak ver gülüm

Tutsaklığa yeğdir ölüm

Nerde varsa böyle zulüm

Çaresi isyan olmuştur”

 

(Ataol Behramoğlu, Yarım Yüzyıldan Şiirler, İstanbul: Tekin Yayınevi, 2016, s.192)

“Yunus Gibi” şiirini, Ataol Behramoğlu’nun seçme şiirlerinden oluşan “Yarım Yüzyıldan Şiirler” isimli yapıtında bulmak mümkün.

İlgili şiire, Behramoğlu’nun Cumhuriyet gazetesindeki 7 Nisan 2012 tarihli yazısında da rastlıyoruz.

Ataol Behramoğlu, 16 Ocak 2016’da konuk olduğu Hulki Cevizoğlu ile Ceviz Kabuğu programında “Yunus Gibi” şiirini okumuş ve bu şiiri Yunus Emre’nin “Gitti beyler mürveti binmişler birer atı/ Yediği yoksul eti içtiği kan olısar” dizelerinden hareketle kurduğunu ifade ederek dizelerin Yunus Emre’yle de anıldığından bahsetmişti.

Yunus Emre’nin; yaşadığı çağı, bilhassa da çağının âlimlerini, dervişlerini hicvettiği ve Ataol Behramoğlu’nun mezkur şiirine ilham olan dizelerini, bağlamıyla beraber aktararak yazımızı sonlandıralım:

“Beyler azdı yolundan bilmez yoksul hâlinden

Çıktı rahmet gönlünden nefs gölüne dalmıştır

 

Yunus sözü âlimden zinhâr olma zâlimden

Korkadurun ölümden cümle doğan ölmüştür

 

İşitin hey ulular âhır zaman olısar

Sağ Müslüman seyrektir ol da güman olısar

 

Dânişmend okur tutmaz derviş yolun gözetmez

Bu halk öğüt işitmez sağır hemen olısar

 

Gitti beyler mürveti binmişler birer atı

Yediği yoksul eti içtiği kan olısar

 

Yâ’nî er koptu erden elin çekmez murdardan

Deccal kopısar yerden onlar uyan olısar

 

Birbirine yan yana ettiğim kalır sana

Yarın mahşer gününde cümle ayan olısar

 

Ey Yunus imdi senin aşk ile geçsin günün

Sevdiğin kişi senin canına can olısar”*

 

(Abdülbâki Gölpınarlı, Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006, s.360)

* Güman: şüphe, olısar: daimiliği imlemekle beraber geleceğe yönelik de kullanılan eylem, sağ: sağlam, danişmend: bilgin, murdar: pis, mürvet: yiğitlik.

“Emeksiz Zengin Olanın / Kitapsız Bilgin Olanın / Sermayesi Din Olanın / Rehberi Şeytan Olmuştur” Dizelerinin Yunus Emre’ye Ait Olduğunu Sanan Yazarlar

• Cemal Ersen – Milliyet – “Parayı veren, düdüğü çalar!” – 16 Temmuz 2022
• Ünal Çetin – Aykırı – “Laiklik değil, iktidar elden gidiyor!” – 3 Eylül 2021
• Ali Yılmaz – Antalyabugun.com – “İçi Boş Siyaset Karın Doyurmaz” – 9 Mayıs 2023
• M. Tanzer Ünal – Kocaeli Gazetesi – “Maske Üretimi Kolaylaştırılmalı” – 5 Nisan 2020
• Turgut Çamer – Çanakkale Olay – “Uyanın Artık” – 26 Mart 2014
• İbrahim Gerede – Son Haber – “Yunus Emre’ye Sevgilerle” – 17 Mayıs 2022
• Sakin Koşar – Muğla Devrim – “Senin ‘Miras’ Dediğin Nedir Ki Abidin?” – 11 Nisan 2022
• Faik Mekik – Bölge Haber – “Cumhuriyet ve Atatürk Düşmanı Tarikat/Cemaatlerin Sabıka Dosyası Kabarık -1-” – 22 Eylül 2020
• Dursun Seyis – Hakimiyet – “Bugün Y. Emre’nin bir sözü ile başlayalım” – 13 Ekim 2021
• Ayten Soysal – Haber2000.com – “Emeksiz zengin olanın, Kitapsız bilgin olanın, Sermayesi din olanın; Rehberi şeytan olmuştur” – 3 Ağustos 2023
• Recep Yılmaz – Güneydoğu Ekspres – “İlkesiz Siyaset” – 21 Aralık 2020
• Ali İhsan Gülcü – Milat – “Zübük siyasetçiler” – 9 Mart 2024
• Mehmet Kasap – Gazete Rize – “İslam birliği ve barış gücü ivedilikle kurulmalıdır. ” -3 Kasım 2023
• Gürkut Acar – Akdeniz Gerçek – “Cihat” – 24 Temmuz 2017
• Nuri Arslan – Ağrı Memleket – “İhanet Şebekesi” – 11 Temmuz 2020
• Ramazan Çakır – Kırşehir Çiğdem – “Yunus Emre” – 26 Ağustos 2022
• Mustafa Küpçü – Kocaeli Gazetesi – “Ham ervah…” – 6 Mart 2016
• Uğur Tarıman – Körfezde Olay – “Edremit Kurtarıcısını Bekliyor” – 21 Şubat 2024
• Bedrettin Keleştemur – Elazığ Hakimiyet Haber – ” Yunus Okulunda…” – 4 Haziran 2021
• Selçuk Koçaklı – Tempo Gazetesi – ” Ne istiyorsunuz Vali Ahmet Çınar’dan yiyiciler!.. “- 26 Temmuz 2018
• Hüseyin Sevinç – Anlamlı ve Felsefi Özlü Sözler: Özlü Sözler, Öğretici ve Bilge Sözler
• Nevin Bolat – Sevginin Yüzüdür  Yeryüzü: Rehber Kitap