“Kendimi Bir Nokta Olarak Gördüğümde, Bir Bakmışım Ki Anlamlı Bir Cümlenin Sonundayım.” Sözünün Yunus Emre’ye Ait Olduğu İddiası Doğru Değil
Bilgi kirliliğinin edebiyattaki iz düşümlerine eğilmeye devam ediyoruz. Bugün ele alacağımız söz, bu kez kıymetli ozanlarımızdan Yunus Emre’ye (1238 – 1328) atfediliyor:
“Kendimi bir nokta olarak gördüğümde, bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım.”
Yunus Emre’ye ait olduğu iddiasıyla yaygınlık gösteren ifadenin popülaritesinin sanal mecrayla sınırlanmayıp reel hayatta, farklı biçimlerde de tezahür ettiğine LCW isimli mağazada çekilen bu fotoğrafla şahit oluyoruz:
Görsel: Halil Solak
Görsel: Halil Solak
Marka, “Halkın Şairi Yunus Emre Koleksiyonu” şeklinde satışa sunduğu tişörtlere “Kendimi bir nokta olarak gördüğümde, bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım” sözünü taşıyarak, ifadeyi Yunus Emre’ye ithaf etmiş.
Uydurma sözlerin çeşitli metalara sirayet etmesi esasen yeni bir problem değil; benzer durumlara daha önce de şahit olmuştuk.
Bunlardan biri, Lugat365 isimli oluşumun Oğuz Atay’a izafe ettiği Facebook vecizelerinden devşirme diyalog-söz. Tutunamayanlar’da yer almamasına rağmen aşağıdaki paylaşım, Lugat365’in hazırladığı ajandada Oğuz Atay imzasıyla yer almıştı:
“-Gözden ırak, gönülden de ırak olur mu efendimiz?
-Hayır Olric. Yüreğinde bir yer açıp oraya oturttuğun her kimse, seninle birlikte gider her yere.”
Gözden uzak olsak da,gönülde bir kere yer verilmişse, ayrı gayrı olmaz….. Bazı kelimeler çok güzel #lugat365 pic.twitter.com/UO64IXxfaO
— Lara Özer #egt (@laraozer) May 24, 2016
Kayda değer bir başka örnek, yine incelemeye konu olan iddiayla alakalı ancak bu kez obje farklı: viski takımı. “Kendimi bir nokta olarak gördüğümde, bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım.” sözünün nerOdesign tarafından Yunus Emre’ye izafe edildiğini görüyoruz.
Viski takımının cam yüzeyine asitle aşındırılarak işlenen söz, Yunus Emre’ye ithaf edilerek satışa sunulmuş:
“Nokta Viski Takımı
Cam viski takımının üzerinde Yunus Emre’ye ait olan ‘Kendimi bir nokta olarak gördüğümde, bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım.’ cümlesi asitle aşındırılarak el işçiliğinde yazılmıştır.Tamamen el imalatı ile üretilmiştir. Özel tasarım üründür.Sipariş üzerine üretimi yapılmaktadır.”
İfadenin çeşitli sosyal medya platformlarında da Yunus Emre imzasıyla
paylaşıldığını görüyoruz. Birkaçına göz atalım:
Kendimi bir nokta olarak gördüğümde,
Bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım…Yunus Emre (k.s.)
— Yunus Emre (K.S.) (@askinsesi1238) September 15, 2016
Kendimi bir nokta olarak gördüğümde…#YunusEmre #ucuzemek #oradabirokulvar pic.twitter.com/751YglB1WK
— Hakikat Öncüsü (@hakikatoncusu) May 2, 2020
Sözün sanal mecralardaki ilk izine bir internet günlüğünde rastlıyoruz. Mayıs, 2009 tarihli paylaşım şu şekilde:
Bahse konu olan sözün Yunus Emre’ye ait olduğunu iddia eden bu yazıya, bir forum sitesinin 2011 tarihli gönderisinde de tesadüf ediyoruz.
İddia, sosyal medya platformlarının çeşitlenmesine ve etkileşimin artmasına paralel olarak zamanla daha da yaygınlaşmış görünüyor.
İfadeyi “rivayet” tarzı cümlelerle süsleyen kullanıcılar da mevcut:
Hiçlik nedir diye sorulduğunda Yunus Emre'ye "Kendimi bir nokta olarak gördüğümde.
Bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım "demiş…— Eylüll (@aslan25183587) May 9, 2020
İddiaları aksine “Kendimi bir nokta olarak gördüğümde, bir bakmışım ki anlamlı bir cümlenin sonundayım.” şeklindeki söz Yunus Emre’ye ait değil.
Ozanın tüm şiirlerinin derlendiği, Abdülbâki Gölpınarlı tarafından hazırlanan İş Bankası Kültür Yayınları baskılı “Yunus Emre – Yaşamı ve Bütün Şiirleri” isimli kitabı taradık ancak ifadeye dair hiçbir ize ulaşamadık.
Duru Türkçesiyle ön plana çıkan Yunus Emre’nin, Türkçenin tarihsel gelişim evreleri düşünüldüğünde bir geçiş dönemi şairi olduğunu hatırlatmak yerinde olacaktır. Eserlerinde hem Eski Türkçeden hem Eski Anadolu Türkçesinden izler bulunan şairin, Arapça ve Farsça sözcüklere de yer verdiğini biliyoruz.
Ozanın tüm şiirlerini derleyen Abdülbaki Gölpınarlı, mezkur kitabın ön sözünde Yunus Emre’nin dili için şunları söylüyor:
“Yunus, Farsçadan Türkçeye geçiş devrinin bir şairidir; Osmanlıca dediğimiz ‘üç dilden mürekkep’ lisan henüz tam olarak kurulmamıştır. Bu bakımdan Sultan Veled’de olduğu gibi Yunus’ta da Türkçe, Arapça, Farsça sözler yerine göre, hatta bazı kere vezin yüzünden üç dilde de kullanılmıştır. Sözgelimi ‘Allah-Tanrı ve Çalap, cennet-uçmak, cehennem-tamu, aşk-sevgi, günah-suç ve cürüm, günahkâr, mücrim-yazıklı, eksikli, kâr-assı, mest-esrik, şarap-süci, şirk-ikilik, Azrail-Canalıcı’ sözlerini onda kolayca ve kucak kucağa bulur ve bu örnekleri sahifelerce çoğaltabiliriz.”
(Abdülbaki Gölpınarlı, Yunus Emre – Hayatı ve Bütün Şiirleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, s.24)
Günümüz Türkçesiyle/ Türkiye Türkçesiyle kaleme alındığı görülen sözün sahibi henüz tespit edilebilmiş değil.
“Kendimi Bir Nokta Olarak Gördüğümde, Bir Bakmışım Ki Anlamlı Bir Cümlenin Sonundayım.” Sözünün Yunus Emre’ye Ait Olduğunu Zanneden Yazarlar
- Murat Kuter – Bursahakimiyet.com.tr – “Mustafa Kara ve Büyükler” – 26 Nisan 2021
- Cezmi Ancil – gazetehamburg.com – “Hayatımızın Kelimeleri” – 14 Şubat 2021
- Merve Nur Uçar – Kilithaber.com – “‘Secde’ Yalnızlığın Tek Dayanağıdır” – 25 Haziran 2021
* Tespiti için Halil Solak’a teşekkürlerimizle.