97 CHP Milletvekilinin Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın İdamı İçin “Evet” Oyu Verdiği İddiası Doğru Değil
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamı için “evet” oyu veren 97 CHP milletvekilinin olduğu iddiası doğru değil. 97 CHP’li vekilin idamlar için “evet” oyu verdiği iddiası aslında Meclis aritmetiğinin yanlış yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. 144 CHP’li milletvekilinin yer aldığı Meclis’te, idam tasarısına ilişkin 47 CHP’li vekil hayır oyu, 28 vekil evet oyu kullandı, 67 CHP’li vekil oylamaya katılmadı. 2 CHP’li vekil çekimser kaldı. Ancak, 47 vekilin karşı çıkmasına rağmen, geriye kalan 97 vekilin (oylamaya katılmayarak, çekimser kalarak ya da evet oyu kullanarak) “hayır” oyu vermemiş olmasından hareketle CHP’li vekillerin 97’sinin idamı desteklediği gibi yanlış bir iddia ortaya çıkmış görünüyor.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın 6 Mayıs 1972’de gerçekleşen idamına dair kanun tasarısının Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki (TBMM) oylamasına dair bir bilgi kirliliği mevcut. Bahse konu oylamada Cumhuriyet Halk Partisi’nden (CHP) milletvekillerinin kullandığı oylara ilişkin yanlış iddialar paylaşılagelmektedir.
Evvelâ işin doğrusunu özetleyelim, 97 CHP’li vekilin idamlar için “evet” oyu verdiği iddia edilirken, bu durum aslında Meclis aritmetiğinin yanlış yorumlanmasından kaynaklanmaktadır. 144 CHP’li milletvekilinin yer aldığı Meclis’te, idam tasarısına ilişkin 47 CHP’li vekil “hayır” oyu kullanır, 67 CHP’li vekil oylamaya katılmaz, 28 vekil “evet” oyu verir, 2 CHP’li vekil çekimser kalır. Ancak, 47 vekilin karşı çıkmasına rağmen, geriye kalan 97 vekilin (oylamaya katılmayarak, çekimser kalarak ya da evet oyu kullanarak) “hayır” oyu vermemiş olmasından hareketle CHP’li vekillerin 97’sinin idamı desteklediği gibi yanlış bir iddia ortaya çıkar. Hatta bazıları, CHP’li vekillerin % 97’sinin “evet” oyu kullandığına varacak kadar yanlış iddiaları ortalığa saçar.
Şimdi ise oylamaya ilişkin detayları aktaralım:
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamına ilişkin 24 Nisan 1972’de TBMM’de bir oturum gerçekleştirilir. Mecliste gerçekleşen 77. birleşimde, Anayasayı zorla değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya ve TBMM’yi zorla devirmeye teşebbüs suçlarından ölüm cezası hükümlü olan anılan 3 kişinin ölüm cezasına çarptırılmaları hakkında Başbakanlık tezkeresi ve Adalet Komisyonu raporu ele alınır. Akabinde TBMM Genel Kurulu’nda Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm cezalarının yerine getirilmesine dair kanun tasarısı oylanır. Yapılan oylamanın sonucunda, idam cezasının infazını öngören kanun kabul edilir.
450 üyeli mecliste, oylamaya 323 vekilin katılırken, 118 vekil oylamaya katılmamıştır. 9 da açık üyelik bulunmaktadır (323+118+9=450).
323 vekilin katıldığı oylamada, 273 “evet” oyu kullanılırken, 48 kişi karşı oy kullanır. 2 kişi çekimser kalır (273+48+2=323).
Dönemin Meclisinde 144 CHP’li vekil yer alırken, oylamaya 77 CHP’li vekil katılır. 47 CHP’li vekil “hayır” oyu kullanırken, 28 CHP’li vekil idam için “evet” oyu verir. 2 CHP’li vekil çekimser kalır. 67 CHP’li vekil ise görüşmelere katılmaz (47+28+2+67=144). Yani, CHP’li vekillerin % 19,4’ü evet oyu verir. Oylamaya katılan CHP’li vekillerin ise % 24,1’i “evet” oyu kullanmıştır. İddia edildiği gibi destekleyici çoğunluk gerçekleşmemiştir. Yazının başında da aktarıldığı üzere, konuya ilişkin yanlış anlaşılma, 144 CHP’li vekilin 97’sinin oylamada bizzat hayır oyu kullanmamış olmasından türemiştir.
Necmettin Erbakan, Osman Bölükbaşı, Doğu Perinçek’in babası Sadık Perinçek, Anayasa Mahkemesi eski üyesi Osman Paksüt’ün babası Emin Paksüt, eski DİSK Başkanı Abdullah Baştürk, Mustafa Timisi ve Hüdai Oral’ın yapılan oylamaya katılmadığı;
İsmet İnönü, Bülent Ecevit, Mehmet Ali Aybar, Necdet Uğur, Kamil Kırıkoğlu, Nermin Neftçi ve Celal Kargılı’nın hayır oyu kullandığı;
Alparslan Türkeş, Süleyman Demirel, İsmet Sezgin, Nahit Menteşe, Sadettin Bilgiç, Ali İhsan Göğüş, AK Parti Milletvekili Galip Ensarioğlu’nun amcası Abdüllatif Ensarioğlu, Turhan Feyzioğlu, Kemal Satır, İsmail Arar, Demokratik Toplum Kongresi eski Eşbaşkanı Ahmet Türk’ün ağabeyi Abdürrahim Türk, CHP Milletvekili Faik Öztrak’ın babası Orhan Öztrak, Devlet Tiyatroları Genel Müdürü Lemi Bilgin ve Gazeteciler Cemiyeti (Ankara) Başkanı Nazmi Bilgin’in babaları Turhan Bilgin ve Ferruh Bozbeyli’nin evet oyu kullandığı görülmektedir.
İdamları daha sonra Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay da onaylamıştır. İdamların gerçekleştiği tarihte Nihat Erim Başbakandı.
Bahse konu kanun tasarısının kabulü öncesinde Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamına ilişkin kanun kabulüne dair TBMM’de bir oylama daha yapılmıştı. 10 Mart 1972 günü TBMM’de gerçekleşen 58. Birleşim’de, anılan 3 kişinin idamına ilişkin kanun tasarısı hakkında oylama yapılmış ve kabul edildi.
Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Hüseyin İnan’ın ölüm Cezalarının Yerine Getirilmesine Dair Kanun
Kanun No : 1576 Kabul tarihi: 17/3/1972
Madde 1 — Askerî Yargıtay 2 nci Dairesinin 10/1/1972 tarih ve 1971/457 -1972/1 esas, 1972/1 karar sayılı ilâmı ile kesmleşen, Askerî Yargıtay Başsavcılığının 3/2/1972 tarih ve 1972/187-98 sayılı karariyle tashihi karar talebi reddedilen, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1. No. lu Askerî Mahkemesinin 9/10/1971 tarih, 1971/13 esas, 1971/23 karar sayılı hükmü ile T. C. K. nun 146/1 maddesi uyarınca ölüm cezasına mahkûm edilmiş bulunan, Sicilli nüfusta Erzurum Ilıca Nahiyesi özlük Köyü, hane 27, cilt 5 ve sayfa 129 da kayıtlı Cemil oğlu Mukaddes’ten doğma 1947 doğumlu Deniz Gezmiş ile Yozgat İline bağlı Çekerek ilçesi Kuşsaray Köyü, hane 21, cilt 13/2 sayfa 88/114 te kayıtlı Beşir oğlu Mediha’dan doğma 1947 doğumlu Yusuf Aralan ve Kayseri Sarız İlçesi Bahçeli Mahallesi, hane 31, cilt 2, sayfa 45 te kayıtlı Hıdır oğlu Selver’den doğma 1949 doğumlu Hüseyin İnan hakkındaki işbu ölüm cezalan yerine getirilir.
Madde 2 — Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 3 — Bu kanunu Adalet Bakam yürütür.
23/3/1972
8 açık üyeliğin bulunduğu toplam 450 vekillik Mecliste 318 vekil oylamaya katılmış, 245 vekil kabul yönünde oy verirken, 63 vekil red yönünde oy vermiş, 10 vekil çekimser kalmıştır. 124 vekil oylamaya katılmamıştır. 3. Dönem, 23. Cilt, 3. Toplantı kaydıyla Meclis tutanaklarına yansıyan bu oylamada yine CHP’li vekillerin büyük çoğunluğu “hayır” oyu kullanmıştır. 24 Nisan 1972’deki oylamayla arasındaki önemli fark, Alparslan Türkeş’in, Yüksel Menderes’in ve eski Diyanet İşleri Başkanı DP Antalya milletvekili İbrahim Elmalı’nın oylamaya katılmamış olmasıdır. (Hasta raporlu) Necmettin Erbakan ve Osman Bölükbaşı bu oylamaya da katılmamıştı.
24 Nisan 1972 tarihinde gerçekleşen oylamanın sonucuna dair meclis tutanağı
CHP’li vekillerin Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamına büyük destek verdiği iddia edilse de, durumun aslında böyle olmadığının “oylama sonuçları”ndan başka bir işareti de 10 Mart 1972 günü kabul edilen kanun tasarısının iptali için CHP tarafından Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunulmasıdır. Anayasa Mahkemesi, CHP’nin talebi üzerine idam kararını onaylayan kanun usûl ve şekil yönünden iptaline ilişkin 6 Nisan 1972 günü karar verdi. 24 Temmuz 1972 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin kararının ardından 3 kişinin idamına ilişkin yeni kanun tasarısı 24 Nisan 1972’de tekrar Meclis’te ele alınarak kabul edilmiştir. Ancak CHP bu defa bu kanunu iptali için Anayasa Mahkemesi’ne taşımamıştır.
İLAVE: Süleyman Demirel’in Meclis’te elini kaldırarak oy verdiği görülen fotoğraf, Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın idamıyla ilgili değil.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın İdamı İçin CHP’li Milletvekillerinin Verdiği Oy Hakkında Yanlış Bilgi Paylaşan Köşe Yazarları
Meclis tutanakları ile oylamalarda verilen oylar kayıt altında iken yine de gerekli doğrulamayı yapmadan yanlış bilgiye sarılanları paylaşalım:
Ersoy Dede, Yeni Akit Gazetesi‘ndeki “CHP’nin Deniz Gezmiş sabıkası” başlıklı 06 Mayıs 2014 tarihli yazısında yüzlerce CHP’li vekilin evet oyu verdiğini iddia ederek hataya düşmüş; halbuki, sadece 28 vekil evet oyu kullanmıştı:
“Meclis’teki oylama sırasında CHP’nin 144 milletvekili vardı.. Ve yüzlerce CHP’li milletvekili, idamlar için “evet” oyu verdi..”
Vedat Sağlam, Diriliş Postası‘ndaki “Tarih okumaları…” başlıklı 20 Mayıs 2017 günkü yazısında oylamaya ilişkin yanlış ezbere yer vererek tarihi ne kadar iyi okuduğunu gözler önüne sermiş:
"Hatırlayın, meclisteki oylamada Deniz Gezmiş ve arkadaşları 144 CHP milletvekilinden 97’sinin oylarıyla kabul edilmedi mi?"
AK Parti İstanbul Milletvekili Bülent Turan da “Meclis’teki idam oylamasında 144 CHP milletvekilinden 97’si ‘evet’ demiş” diyerek hataya düşmüştü.
