Tanrılar Çıldırmış Olmalı Film Serisinin Başrolünde Oynayan Nǃxau Adlı Afrikalı Yerlinin Ünlendikten Sonra Terk Ettiği Ülkesine Parası Tükendiği İçin Döndüğü, Ölüm Sebebinin Polis Tarafından Hâlâ Açıklanmadığı İddiaları Doğru Değil
Nǃxau’nun ölüm sebebinin tüberküloz olduğu ölüm belgesinde belirtilmiş
Tanrılar Çıldırmış Olmalı adlı film serisinde canlandırdığı karakterle, sinema tarihinin unutulmaz aktörlerinden biri olan, doğal oyunculuğu ve naif karakteriyle beğeni toplayan Afrikalı yerli Nǃxau (13 Aralık 1944 – 1 Temmuz 2003) hakkında sosyal medya platformlarında yanlış bilgilerin paylaşıldığı görülüyor.
Tanrılar Çıldırmış Olmalı film serilerinde başrol oynayan Nǃxau’nun ünlendikten sonra ülkesini terk ettiği, parası tükendiği için ülkesine döndüğü, kabilesiyle yaşarken odun toplamak için ailesinden ayrıldıktan 4 gün sonra ölü bulunduğu, ölüm sebebinin polis tarafından hâlâ açıklanmadığı iddiasını aktaran paylaşım örneği şu şekilde:
“1980 yapımı ‘Tanrılar Çıldırmış Olmalı’ filmi 60 milyon dolar hasılat yapmıştır. Başrolde oynayan N Xau ilk filmde 300 dolar kazandı. 36 yaşında ilk kez para ile karşılaşmıştı. Harcamayı bilmiyordu. Maddi şeylere değer vermeyen bir kültürden geldiği için, kazandığı parayı ailesine suyu ve elektriği bulunan bir tuğla ev inşa etmek için kullanmış olmasına rağmen, gelirini yönetmek için becerisi yoktu. 1989’da çevrilen ikinci filmde 80.000 dolar kazandı. Hızlı bir şekilde parayı ve kapitalist hayatı öğrendi. Ardından gelen şöhretle bütün dünyayı dolaştı ve başka filmlerde oynadı. Amerika’ya, Paris’e, Japonya’ya gitti. Beyaz adamın kullandığı bir figür haline geldi. Alkol ve sigara bağımlısı oldu. Parası tükendi. 1997’den sonra eşi Kora, dört kızı ve iki oğlu ile Kalahari çölüne geri döndü. 2003 yılına kadar burada kabilesi ve ailesiyle beraber, çiftçilik yaparak mütevazı bir hayat yaşadı. Xau, 2003 yılının Temmuz ayında, evinden odun toplamak için çıktı ve 3 gün boyunca geri dönmedi. Ailesi onu günlerce aradı. Aramaların 4. Gününde bir alanda ölü bulundu. Polis Xau’nun ölüm sebebini hala açıklamadı. Onlarca kez izleyip güldüğümüz filmin başrol oyuncusunun aslında hüzünlü bir öyküsü vardı….. alıntı”
Ancak bu aktarım tam olarak gerçeği yansıtmıyor…
Nǃxau’yu ve hayat hikâyesini özetleyelim…
Namibyalı çoban ve oyuncu “Nǃxau”, 13 Aralık 1944 tarihinde Namibya’nın Tsumkwe şehrinde doğdu (Adının transliterasyonundaki ünlem işareti, Latin alfabesinde harf içermeyen bir ağız sesini işaret etmektedir).
Tam adı “Nǃxau ǂToma” olan ve “Gǃkau” veya “Gcao Coma” olarak da bilinen Nǃxau, Namibya’nın San halkından biri olan Ovaherero halkı arasında büyüdü ve çoban olarak çalıştı.
1980 yılında Güney Afrikalı yönetmen Jamie Uys tarafından “Tanrılar Çıldırmış Olmalı” (“The Gods Must Be Crazy“) filminin başrolünde oynaması için seçildi.
1980 yapımı bir Güney Afrika komedi filmi olan ve konusu modern dünyayla teması olmayan izole bir kabilede yaşayan Xi’nin yanlışlıkla uçaktan düşen bir Coca-Cola şişesinin hayatında getirdiği değişiklikler etrafında şekillenen “Tanrılar Çıldırmış Olmalı” büyük başarı elde etti. Filmde “Xi” (“Xixo”) adlı karakterini canlandıran Nǃxau da dünya çapında büyük üne kavuştu.
Nǃxau, Tanrılar Çıldırmış Olmalı serisinin devamı niteliğindeki “Tanrılar Çıldırmış Olmalı Devam Ediyor” (“Tanrılar Çıldırmış Olmalı 2″ – The Gods Must Be Crazy II”) (1989), “Ve Tanrılar Çıldırdı” (“Tanrılar Çıldırmış Olmalı 3” – “Crazy Safari”) (1991), “Tanrılar Çıldırmış Olmalı 4” (“Heung Gong wun fung kwong” – “Crazy Hong Kong”) (1993), “Tanrılar Çıldırmış Olmalı 5” (“Fei zhou chao ren” – “The Gods Must Be Funny in China”) (1994) filmlerinde de rol aldı. Ancak bu yapımlar ilk filmin başarısını yakalayamadı.
Oyunculuk deneyimi sınırlı olan Nǃxau diğer filmlerde de benzer temalar etrafında saf ve meraklı bir doğaya sahip bir Afrikalıyı canlandırdı.
Kariyeri boyunca genellikle kendi dilinde konuşan ve rolleriyle doğal ve içten oyunculuğunu yansıtan Nǃxau, San halkının geleneksel yaşam tarzını ve değerlerini yansıtan bir figür olarak tanındı.
Nǃxau, 2000 yılında Hristiyan oldu ve Yedinci Gün Adventist Kilisesi’nde vaftiz edildi.
3 kez evlenen ve bu evliliklerinden 12 çocuk sahibi olan Nǃxau, 2003 yılında Namibya’da 59 yaşında vefat etti.
Nǃxau, 12 Temmuz 2003 tarihinde Namibya’da geleneksel bir törenle ikinci eşinin yanına gömüldü.
Namibya’daki evinin yakınında odun toplamaya çıktıktan sonra ölü bulunan Nǃxau’nun iddia edilenin aksine ölüm sebebi belli.
1 Temmuz 2003 yılında vefat eden Nǃxau’nun ölüm sebebinin tüberküloz olduğu düşünülüyor. Ölümünün hemen ardından basına yansıyan haberlerde polisin ölüm nedeni hakkında bilgi sahibi olmadığı aktarılsa da ölüm belgesinde vefat sebebinin “çok ilaca dirençli tüberküloz” (“Multi Drug Resistant” – “MDR-TB”) olduğu yazılıydı.
Filmleri için dünyayı gezen Nǃxau’nun alkol (likör ve sake) ve sigara tüketmeye başladığı belirtiliyor. Ancak alkol ve sigara tüketiminin bağımlılık düzeyinde olup olmadığına dair bir aktarıma rastlanamıyor.
Finansal yönetim konusunda pek başarılı olamadığı bilinse de Ancak N!xau’nun filmlerinin başarısının ardından kazandığı paraları har vurup harman savurduğu iddiası doğru değil.
Tanrılar Çıldırmış Olmalı’da 300 dolar ücret karşılığında rol aldığı aktarılmaktadır. Filmin yönetmeni Jamie Uys bir röportajında N!xau’ya ilk film için çalışmaya başladığı için ilk 300 dolarını verdiğinde, oyuncunun kâğıt paraları çöl rüzgarında uçup gitmesine izin vermemek için avucunun içinde tuttuğunu söylediği ileri sürülmektedir. Ancak bu anlatının “uydurma” olduğu yaygın kanaat. Asıl anlatılmak istenen “N!xau kağıt paranın değerini bilmeden ilk maaşı olan 300 doların uçup gittiği“.
Her ne kadar 60 milyon dolar gişe yapan ilk filminde cüzi bir bedelle rol alsa da diğer filmlerinde kaşesini artırmayı başardı. Elde ettiği gelirle birlikte akrabalarının hücumuna uğradı.
Film kariyeri sona erdiğinde N!xau Kalahari’ye döndü, yeni bir tuğladan ev inşa etti ve çiftçilik yaptı.
Namibya basınında N!xau’nun servetindeki değişim şöyle özetlenmiş:
Maddi bir dünyada paranın muazzam değerini takdir etmeyen Coma, ilk maaşının boşa gitmesine izin verdi.
Efsaneye göre, rüzgar tarafından uçup gitmesi veya sırtlanlar tarafından yenmesi için büyük miktarda para bile bıraktı.
Bir akrabası olan Geoffrey Gomme, gelecekteki kazançların kendisiyle film şirketi arasında daha iyi halledildiğini söyledi.
Tsumkwe’de dokuz yıl yaşayan Poggenpoel, Coma’nın parayı kilisesi aracılığıyla aldığını söyledi.
“Kadroyla gelen değişiklik harikaydı ama gelirini yönetecek becerilere sahip değildi.
Filmlerden ne kadar kazandığını bilmiyordu” dedi Gomme.
Coma, ilk gelirinin bir kısmıyla aslanların yediği sığırları satın aldı.
Bir Chevrolet F250 satın aldı ve ayda 150 R’ye bir sürücü tuttu, ancak daha sonra daha fazla hayvan satın almak için sattı.
1990’larda Mimosa’nın yardımıyla Coma ilk tuğla evini inşa etti.
Tamamen mobilyalı, üç yatak odalı bir evdi.
Gomme, oyuncunun akrabalarının serveti paylaşmak için aynı anda 30’a varan akrabalarının eve geldiğini söyledi.
Yıllar geçtikçe sandalye, buzdolabı, yatak ve dolap satmaya başladılar.
Gomme, “Eşi öldükten sonra akrabaları mobilyaları alkol karşılığında satıyordu” dedi.
Coma, akrabalarının evi suistimal ettiğini düşündüğü için bu yılın başında evi sattı.
Yerel bir işadamı ona 20 sığır sürüsü, beş buzağı ve 20.000 Yeni Zelanda Doları’nı banknot ve yiyecek karışımı olarak ödedi.
Aile, evin değerinin 80.000 Yeni Zelanda doları olduğunu söyledi, ancak değerlemenin ne zaman yapıldığını söylemedi.
Coma daha sonra Tsumkwe’nin 27 km doğusundaki bir köy olan Djokhoe’ye taşındı.
Serveti 21 sığır, 11 koyun, iki at, iki bisiklet, iki kürek, iki tırmık ve kendi yaptığı üç geleneksel balta olmak üzere beş baltadan oluşuyordu.
Malikanesinde ne kadar nakit kaldığı belli değil.
Birkaç yıl önce Coma, Mimosa’nın kendisi için yönettiği bir yatırımdan ayda 2.000 N$ kazandığını söyledi.
Paraya rağmen Coma köklerinden uzaklaşmak istemedi.
