Katrina, Sandy, Irene, Irma… Neden kasırgaların isimleri genellikle kadın ismi olur?
Aslında kasırgalara “hep” kadın ismi verilmez. Ancak, kadınlar hakkındaki “yıkıcılık, aniden şiddetlenmeri, öngörülemez olma ve zarar vericilik” algısıyla birlikte dile getirilen böyle bir yanlış düşünce mevcut.
Kasırgaların kişi isimleri ile isimlendirilmesi geleneği 19. yy. sonlarına doğru Avustralyalı meteorolog Clement Wragge’in tropik siklonlara kadın isimleri vermeye başlamasına dayanır. Wragge, güney pasifikteki kasırgalara önce Yunan alfabesini (alfa, beta…) isim sıralaması olarak kullanırken sonradan popüler kız isimleri seçmeye başlar.
Fakat, bu uygulama daha sonra unutulur. Ta ki, George Stewart’ın 1941 tarihinde çıkardığı Storm adlı romanında Wragge’nin bu yönteminden “eski kız arkadaşlarının adını Güney Pasifik kasırgalarına verdiği” şeklinde bahsedinceye kadar. Daha sonra bu söylem popülerleşir ve bu romandaki söylemden esinlenen uygulama kasırgalardan sıklıkla olumsuz etkilenen ABD’ye yerleşir.
Miami’deki Hava Kuvvetleri Kasırga Dairesi, Kuzey Atlantik’teki fırtınalara ABD ordu ve donanmasının fonetik alfabesi ile (Able, Baker, Charlie vb) isimlendirmeye başlar. ABD’de kasırgaları takip eden ve halka gerekli uyarıları yapan ABD Ulusal Kasırga Merkezi (National Hurricane Center) ise 1953 yılında fırtınalar için kadın isimleri kullanmaya başlar. Kasırgalar için daha önceden belirlenmiş kadın isimlerinin yer aldığı listeden sırayla adlandırma ataması yapılır.
Meteorolojist ve hava gözlemcilerinin, isim seçerken özellikle de yıkıcı potansiyele sahip kasırgalarda eski sevgili veya eşlerinin isimlerini seçtiği iddiaları tartışmalara neden olur. 1979 yılına gelindiğinde özellikle feminist grupların tepkisiyle birlikte listeye erkek isimleri de eklenir.
Günümüzde ise, kasırga isimlendirmesinde Dünya Meteoroloji Örgütü’nün 6 yıllık periyot için hazırladığı isim listesi takip ediliyor. Gerçekleşen kasırgalara, her yıl için belirlenmiş erkek ve kadın isimlerini içeren listeden sıra gözetilerek atama yapılıyor. 6 yılda bir aynı liste başa sarıyor; lâkin, fazla tahribat yaparak akıllarda yer etmiş kasırga isimleri listeden çıkarılıp yeni bir isim ekleniyor ve bu isimler arşivleniyor.
Özetle, günümüzde resmi uygulamada kasırgalara sadece kadın isimleri atfedilmesi gibi bir uygulama söz konusu değil. Bu uygulama sadece 2. Dünya Savaşı ile 1978 yılı arasında ABD’de takip edilip, sonrasında bırakılmıştır.
Ancak yine de daha önceden belirlenen isimler üzerinden sıra takip edilerek yapılan kasırga isimlendirmesinde, kadın ismi verilen kasırgaların daha şiddetli olduğu yönünde bir algı ve bulgu mevcuttur.
Illinois Üniversitesi’nde yapılan 1950 ile 2012 yılları arasında sadece ABD’de etkili olan 94 kasırga şiddetleri ve yol açtığı sonuçlar açısından incelendiğinde kadın ismi taşıyan kasırgaların erkek ismi verilen kasırgalara kıyasla daha fazla cana mal olduğu bulunmuş.
Eğer yanlış bir bilgi varsa, bu yanlış bilgiyi köşesine taşımış bir köşe yazarı da mutlaka vardır…
Kasırga isimlendirmesine değin yanlış kullanan köşe yazarı örnekleri için bkz:
Reha Muhtar’ın Vatan Gazetesi’ndeki 22 Ekim 2016 tarihli “Kadınların içgüdüleri doğruyu söyler…” başlıklı yazısından:
"ABD’de yaşanan dev kasırgalara, “ev, araba ve ne varsa götürdüğü için” kadın isimleri verilir..."
Haber7’den Orhan Çınar’ın 14 Eylül 2011 tarihli “Kadınları Anlama Sanatı” başlıklı yazısından:
"Ve sizlerinde bildiği gibi bütün büyük kasırgalara kadın ismi konuluyor. Benim bildiğim bu kasırgalar sadece yıkım ve ölüm getirmekte. Peki o zaman bu kasırgalara niye hep kadın ismi konulmakta. Daha da vahim olanı, niye kadınlar bu adlandırmaya tepki vermemekte."
1. Kasırgalara sadece kadın ismi verilmiyor. 2. Kasırgalara kadın ismi verilmesinin sebebi belli. 3. Kadınlar bu isimlendirmeye tepki koyuyor. Örneğin, 1978 yılında feminist grupların verdiği tepkiyle birlikte erkek isimleri de kasırga adlandırmasında kullanılan listeye ekleniyor.
Halime Gürbüz’ün Türkiye Gazetesi’ndeki 20 Temmuz 2009 tarihli “Kasırga” başlıklı yazısından:
"Kimi meteoroloji semineri veriyor, kimi Vietnam'ı anlatıyor, kimi de kasırgalara neden kadın adı verildiğini; " kasırgalar kadınlar gibidir, geldiklerinde dinç ve vahşidirler. Giderken ise arabanı, evini ve bütün mal varlığını alıp giderler!""
Bir Cevap Yazın