“Havalimanı” ve “havaalanı” kelimeleri aslında farklı kavramlar için karşılık olsalar da yaygın şekilde birbiri yerine kullanılmakta (Bu terimlere ilaveten “hava meydanı” da tercih edilmektedir (“Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Demiryollar, Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü” ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) örneklerinde olduğu gibi).
“Havaalanı” kelimesinin İngilizce karşılığı “aerodrome” (A/D) iken, “havalimanı” sözcüğünün karşılığı “airport” (A/P) şeklindedir.
Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük’te havaalanı “içerisindeki bina, tesis ve donatımlar dâhil uçakların iniş, kalkış ve yer hareketlerini yaparken kullanabilmeleri amacıyla belirlenmiş, ülke içindeki uçuşların yapıldığı saha” şeklinde tanımlanırken, havalimanı ise “(i) uluslararası veya şehirler arası hava yolu ulaşımı için gerekli teknik ve ticari kuruluşların bütünü, (ii) bu altyapının yerleştirilmesini, işletilmesini ve geliştirilmesini sağlayan kuruluş” ifadeleriyle tanımlanmıştı.
Burçin Aydoğdu, iki kavram arasındaki farkı şöyle özetlemişti:
“Sivil insanların seyahat için uçağa bindiği, gümrüğü, kimlik kontrolü vs. olan tesisler Havalimanı’dır.
Hepsinin resmi adı havalimanıdır (airport). Herhangi bir hava taşıtının inip kalkması için yapılan tesislerin genel adı ise havaalanıdır (aerodrome).
Havalimanları, havaalanlarının bir alt kümesidir de denebilir ama havaalanı tabiri, havalimanlarının işlevini nitelemek için yetersiz bir tabirdir.
O yüzden hiçbir havalimanının resmi adı havaalanı değildir.
Havaalanı, askeri, özel vs. olanları da kapsayan genel bir addır.”
Ülkemizde havalimanı – havaalanı ayrımına dair yerleşmiş bir kullanım mevcut değil. Mevzuatta ve kullanımda havaalanı, havalimanı, hava meydanı kavramlarının birbiri yerine kullanıldığı görülüyor. Geçmişte, kelime anlamı olarak yurt dışı uçuşlarına açık olan, gümrüğü bulunan, pasaport işlemlerinin yapılabildiği, sınır kapısı özelliğini taşıyan tesisler havalimanı olarak nitelenmekteydi. Bu özellikleri haiz olmayan -gümrükleme işleminin yapılmadığı, sadece iç hat uçuşlarının yapıldığı- tesisler ise havaalanı olarak adlandırılmaktaydı. Eskiden, sadece yurt içi uçuşların düzenlendiği tesisler havaalanı olarak adlandırılmaktaydı. DHMİ’nin 2012 yılında aldığı kararla birlikte kendi bünyesindeki havaalanlarının adını havalimanına çevirme kararının ardından bu kavramların ülkemizde birbiri yerine kullanımı daha da yaygın bir hâl aldı.
Havaalanı Sertifikasyon ve İşletim Yönetmeliği ise havaalanını “hava araçlarının tamamen veya kısmen, inişi, kalkışı ve yer hareketi için kullanılması öngörülen, içindeki bina, teçhizat ve tesisat da dâhil olmak üzere karada veya suda belirlenmiş alanı” olarak nitelemişti.
“Uluslararası hava trafiği, geliş ve gidişlerine hizmet vermek amacıyla tesis edilmiş olup, gümrük, göçmenlik, halk sağlığı, hayvan ve bitki karantina işlemleri ve benzeri işlemlerin bünyesinde vakit kaybedilmeksizin yürütüldüğü havaalanıdır.”
DHMİ, “havaalanı” sözcüğünün anlamı İngilizce “airport/aerodrome” karşılıklarıyla şöyle açıklanmıştı:
“Bütünü ya da bir bölümü içinde hava araçların; iniş, kalkış ve yer hareketlerini gerçekleştirebilmeleri için karada veya suda oluşturulmuş, (bina, tesis ve teçhizatla donatılmış) tanımlanmış saha.”
DHMİ’nin ticarî uçuşların yapıldığı gümrük ve güvenlik hizmetlerini içeren tesislerin tamamını günümüzde “havalimanı” olarak nitelediği görülüyor. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) ise “havaalanı” terimini kullanıyor.
2012 yılında aldığı kararla DHMİ, havalimanı – havaalanı ayrımını kaldırarak tüm havaalanlarının havalimanı olarak isimlendirilmesi kararını almıştı.
“Kuruluşumuz işletiminde bulunan 43 havaalanının 12 tanesi havalimanı, 31 tanesi ise havaalanı olarak isimlendirilmekte ve bu durum isim karışıklığına neden olmaktaydı.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi Yönetim Kurulu, 18.02.2012 tarihli toplantısında almış olduğu kararla havalimanı/havaalanı karışıklığına bir son verdi. DHMİ Genel Müdürlüğü işletimindeki tüm havaalanlarının teşkilat yapılarında değişiklik yapılmaksızın, bundan sonra 31 havaalanının ismi “Havalimanı (Airport)” olarak değiştirildi. (Örnek: Kars Havalimanı, Çanakkale Havalimanı)
Alınan karar doğrultusunda terminal içi ve terminal dışı tüm kullanımlarda “Havaalanı” ibaresinin kaldırılıp yerine “Havalimanı” yazılması için gerekli tüm çalışmalar başlatıldı.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.”
Alınan karar doğrultusunda (İstanbul Atatürk, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Antalya, Muğla Dalaman, Adana, Trabzon, Isparta Süleyman Demirel, Nevşehir Kapadokya, Erzurum ve Gaziantep havalimanlarına ilaveten) Adıyaman, Ağrı, Amasya Merzifon, Antalya Gazipaşa, Balıkesir Körfez / Merkez, Batman, Bursa Yenişehir, Çanakkale, Denizli Çardak, Elazığ, Erzincan, Çanakkale Gökçeada, Hatay, Kahramanmaraş, Kars, Kayseri, Kocaeli Cengiz Topel, Konya, Malatya, Mardin, Muş, Samsun Çarşamba, Siirt, Sinop, Sivas Nuri Demirağ, Şanlıurfa Gap, Tekirdağ Çorlu, Tokat, Uşak, Van Ferit Melen ve Zonguldak Çaycuma “havaaalanlarının” isimleri “havalimanına” dönüştürülmüştü.
