Türkçe Doğru Yazılışın Washington Şeklinde Olduğu İddiası Doğru Değil

Yerleşmiş Dil Kurallarına ve Uygulamaya Göre ABD’nin Başkenti Washington D.C.’nin Türkçe Doğru Yazılışı Washington Değil Vaşington Şeklindedir

Yanlış İddia

 

Washington Nasıl Yazılır?

Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) başkenti Washington D.C. ve kuzey-batısında eyalet Washington gibi yabancı ülke, eyalet ve şehir isimlerinin (yanı sıra ABD’nin ilk başkanının soyadının ve aynı zamanda bir portakal türünün) Türkçe nasıl yazılacağı konusu her ne kadar bir kurala bağlanmış gibi görünse de aslında biraz kafa karıştırıcı. Her ne kadar yazının ilerleyen bölümlerinde eleştirecek olsak da izlenilmesi gerektiğini düşündüğümüz) yerleşik kuralı aktarmakla başlayalım.

Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre Türkçede “Vaşington” özel ismini “Washington” şeklinde yazmak yanlıştır. Yerleşik ve uygulamadaki kurala göre Latin harflerini kullanan ülkelerin daha önceden dilimize yerleşen kentlerinin yazımında Türkçe okunuşlarının dikkate alınması gerekiyor. Yani, Bruxelles, Strasbourg, Washington, Neuchâtel şehirlerinin Türkçemizde doğru yazımı Brüksel, Strazburg, Vaşington, Nöşatel şeklindedir.

TDK’nin Yazım Kılavuzu’nda “Yabancı Özel Adların Yazılışı” ile ilgili bölümde bu kural şöyle aktarılmaktadır:

 Latin Harflerini Kullanan Dillerdeki Özel Adlar

 

1. Latin harflerini kullanan dillerdeki özel adlar özgün biçimleriyle yazılır: Beethoven, Byron, Cervantes, Chopin, Eminescu, Grimm, Horatius, Molière, Puccini, Rousseau, Shakespeare; Bologna, Buenos Aires, Iorga, Ile-de-France, Karlovy Vary, Latium, Loire, Mann, New York, Nice, Rio de Janeiro, Vaasa, Wuppertal vb. Ancak Batı dillerinde kullanılan adların okunuşları ayraç içinde gösterilebilir: Shakespeare (Şekspir) vb.

 

2. Eskiden dili­mize yerleşmiş bazı Batı kökenli kişi ve yer adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Napolyon, Şarlken, Şarl (Demirbaş Şarl); Atina, Brüksel, Cenevre, Londra, Marsilya, Münih, Paris, Roma, Selânik, Venedik, Viyana, Zürih; Hollanda, Letonya, Lüksemburg vb.

 

3. Yabancı özel adlardan türetilmiş akım adları Türkçe söylenişlerine göre yazılır: Dekartçılık, Epikürcülük, Kalvenci, Kalvencilik, Kalvenizm, Kartezyenizm, Lüterci, Lütercilik, Marksçılık, Marksist, Marksizm vb.

 

4. Ait olduğu dilde ayrı yazılan yer adları Türkçede de ayrı yazılır: Buenos Aires, Frankfurt am Main, Freiburg im Breisgau, Hyde Park, Mont Blanc, New Orleans, New York, Rio de Janeiro, San Marino, Wiener Neustadt, Titov Veles vb.

 

tdk yabancı özel adların yazılışı
TDK’nin yabancı özel adların yazılışına ilişkin kuralı

 

Dil Derneği’nin yazım kılavuzu ve sözlüğünde de Vaşington yazımı doğru kullanım olarak aktarılmaktadır.

 

washington nasıl yazılır
Dil Derneği sözlüğündeki Vaşington maddesi

 

vaşington nasıl yazılır
Dil Derneği’nin yazım kılavuzundaki Vaşington maddesi

 

Dışişleri Bakanlığımız Vaşington şeklindeki yazımı benimsemiştir.

 

vasington-buyukelciligi

 

Vaşington Büyükelçiliğimizin internet sitesi ve sosyal medya hesaplarındaki kullanım bu yöndedir.

 

vaşington büyükelçiliği irtibat
Vaşington Büyükelçiliğimizin internet sitesinde irtibat bilgilerinin olduğu bölüm

 

vaşington büyükelçiği twitter
Vaşington Büyükelçiliğimizin Twitter profili

 

Vaşington Büyükelçimiz de “Ambassador of the Republic of Turkey to the United States” unvanının Türkçe karşılığı olan “ABD nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçisi”nin yanı sıra “T.C. Vaşington Büyükelçisi” unvanını kullanmaktadır.

 

vaşington büyükelçisi
ABD nezdindeki Büyükelçimizin “T.C. Vaşington Büyükelçisi” unvanı kullanımı

 

Ülkemizin eski Vaşington Büyükelçisi Büyükelçisi Namık Tan “Hep merak edilen bir konuyu açıklayayım. “Washington” yerine “Vaşington” yazılması Dışişleri Bakanlığı’nın bir geleneğidir.” sözleriyle Vaşington yazımının kökeninin hariciye kaynaklı olduğunu belirtmişti.

 

vaşington yazılışı geçmişi
eski Vaşington Büyükelçisi Büyükelçisi Namık Tan’ın Vaşington yazımının kökenine dair aktarımı

 

Eleştiriler

Elbette bu hususta, ABD’nin kurucu babalarından ve ilk başkanı George Washington’ın soyadı olduğu gibi yazılırken, bizim gibi Latin alfabesini kullanan bir devletin başkentinin ve eyaletinin isminin farklı yazılması absürt gelebiliyor.

Ayrıca, New York gibi dilimize yerleşmiş bir kentin adı aynı yazılırken Washington’ın Vaşington olarak yazılması da…

Her ne kadar Washington’ın Vaşington şeklinde okunduğunu belirtilerek bu şekilde kısaltılsa da İngilizce okunuşu “Voşintın” (fonetik ifadesiyle wɒʃɪŋtən) şeklindedir. Yani, okunuş baz alınmış olsa “Vaşington” değil Voşintın” yazılması gerekirdi. Yabancı sözcüklerin yazımı konusundaki bir diğer absürtlük de yabancı kelimelerin aldıkları ekler hakkındaki belirsizlik. Vaşington şehrine getirilecek eklerin ses uyumu gereği son hecesine uyum sağlaması durumunda “tın” okunuşu gereği “Vaşington’ın” şeklinde yazım gerekir, ancak yazım ilkeleri gereği bu ekin “Vaşington’un” şeklinde olması gerekiyor. İşbu yazıda tüm bu absürtlükler bir kenara konulup, dil konusundaki otorite kurumlar, hariciyede yerleşmiş kurallar ve yıllardır süregelen uygulama dikkate alınmıştır.

 

Vaşington Yerine Washington Yazımının Doğru Olduğunu Öne Süren Yazarlar

Sabah Gazetesi yazarı Yüksel Aytuğ, 11 Haziran 2020 tarihli “Asker uğurlaması yasaklanmalı” başlıklı yazısındaki “Gaf kürsüsü” alt başlıklı bölümde ABD’nin başkenti Washington D.C.’nin Türkçe Vaşington olarak yazılmasını yadırgayan okur tespitine yer vermiş.

 

washington vaşington
Yüksel Altuğ, 11 Haziran 2020 tarihli “Asker uğurlaması yasaklanmalı” başlıklı yazısındaki “Gaf kürsüsü” alt başlıklı bölüm

 

İLAVE: Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan CNN Türk’ün Vaşington muhabiri Yunus Paksoy’a FETÖ hakkında yayın yaparken düzenlenen saldırıyı kınayan açıklamada Vaşington yazımının kullanılmasını eleştiren sosyal medya kullanıcıları da bu durumu gözden kaçırmış.

 

Haluk (@DavaAdamiHaluk): “100 puan 90 puan 80 puan alan kişileri mülakatta elerseniz olacağı bu. TC dışişleri Bakanlığı’nın paylaşımı, hemde ıslak imzalı. Vaşinton değil Washington DC olacaktı.”

 

Yorumunuzu yazınız...