“Oyları Kimin Verdiği Değil Kimin Saydığı Önemlidir” Sözünün Josef Stalin’e Ait Olduğu İddiası Asılsız

“Oyları kimin verdiği değil kimin saydığı önemlidir” vecizesinin Joseph Stalin’e ait olduğu iddiası tartışmalı bir husustur. Stalin’in bu vecizeyi kelimesi kelimesine dile getirdiğine dair bir kaynak bulunmamaktadır. Ancak, Politbüro’yu kastederek “partide kimin oy vereceğini veya bunun nasıl olacağını tamamen önemsiz buluyorum; fakat olağanüstü derecede önemli olan şey şudur – oyları kim ve nasıl sayacak” şeklinde bir ifade kullandığı eski sekreteri tarafından yayınlanan anılarda yer almaktadır. Ancak bu sözünün “Politbüroda oy verenler hiçbir şeye karar vermez, oyları sayanlar her şeye karar verir” anlamını taşıdığı değerlendirilmektedir.

Seçimlerde oy sayımında hile yapıldığı imasında bulunmak için genellikle seçim dönemlerinde sıklıkla paylaşılan ve Sovyetler Birliği’nin diktatör lideri Joseph Stalin’e ait olduğu iddia edilen bir vecize: “Oyları kimin verdiği değil kimin saydığı önemlidir” (“It Isn’t the People Who Vote that Count“).

“Oy demokrasilerin namusudur” ilkesi çerçevesinde sandık sayımları yapılırken, seçim sonuçlarının kendilerini tatmin etmediği kişilerin sıklıkla kullandığı bu veciz söz, her ne kadar kendisine izafe edilse de Sovyet Rusyanın diktatör lideri Joseph Stalin’e ait olup olmadığı tartışma konusudur.

Joseph Stalin gibi lideri olduğu ülkede seçim gerçekleştirmeyen bir totaliter liderin oyların sayımı hakkında vecize dile getirmesi ilk bakışta şüphe doğurmuyor değil. Bahse konu özlü sözün Stalin tarafından söylenmemiş olduğunu iddia edenler mevcuttur.

Stalin Rusyasında ülke çapında vatandaşların oy kullanabildiği bir seçim düzenlenmemişti. Ancak, Komünist Partisi Genel Sekreteri olduğu dönemde parti liderliği pozisyonları ve politikaları konusunda oylamalar gerçekleştiriliyordu. Diktatör denince akla gelen ilk isimlerden olan Stalin için bu seçimin de çok büyük anlam ifade etmediğini belirtmek gayet normal olsa gerek.

Yaptığımız taramada bu sözün (kelimesi kelimesine) Stalin’e ait olduğunu belirten bir kaynak bulamadık.

Ancak, bu söze yakın minvalde bir ifadenin Sovyetler Birliği Komünist Partisi Politbürosu sekreteri ve 1923 – 1925 yılları arasında Josef Stalin’in sekreteri Boris Bazhanov’un 1928 yılında SSCB’den kaçtıktan sonra 1929-30 yıllarında kaleme aldığı (Rusça ve Fransızca yayınlanan) “Stalin’in Eski Sekreterinin Anıları” (“Memoirs of Stalin’s Former Secretary”) adlı kitapta şu şekilde geçtiği aktarılmaktadır (Sovyet Rusyası tarafından yayınlanan bir konuşmada ya da eserde yer almadığı görülen bu sözün Stalin’in yayınlanmayan bir konuşmasından ya da özel bir diyalogundan alınmış olabileceği belirtilmektedir):

“Bu konuda ne düşündüğümü bilirsiniz yoldaşlar: Partide kimin oy vereceğini veya bunun nasıl olacağını tamamen önemsiz buluyorum; fakat olağanüstü derecede önemli olan şey şudur – oyları kim ve nasıl sayacak” (Rusçadan İngilizceye yapılan çeviriden Türkçeye tarafımızca yapılan çeviri)

“I consider it completely unimportant who in the party will vote, or how; but what is extraordinarily important is this — who will count the votes, and how.” (Rusça aslından yapılan çeviri)

Kendisine atfedilen yukarıdaki sözlerden görülebileceği üzere Stalin kelimesi kelimesine “oyları kimin verdiği değil kimin saydığı önemlidir” şeklinde bir ifade kullanmamıştır. Oy kullanımı ve sayımı hakkındaki görüşünü “partide kimin oy vereceğini veya bunun nasıl olacağını tamamen önemsiz buluyorum; fakat olağanüstü derecede önemli olan şey şudur – oyları kim ve nasıl sayacak” şeklinde ifade etmiştir. Ayrıca Stalin’in bu sözleri söylerkenki kastı genel seçimler değil, Politbüro seçimleridir. Yani, her ne kadar motomot aynı ifadesi kullanmış olmasa da Stalin’in kastı ile günümüzde paylaşılan mana arasında güçlü bir ilişki yoktur.

Rusçadan İngilizceye, İngilizceden de Türkçeye yapılan tercümede yanlışa düşebilecek olsak da Stalin’in bu sözünün aslında “Politbüroda oy verenler hiçbir şeye karar vermez, oyları sayanlar her şeye karar verir” anlamı taşıdığını düşünüyoruz.

Ayrıca, Stalin’den önce bu sözün günümüzde paylaşılan formatına yakın versiyonlarının başkaları tarafından da dile getirilmiş olduğu anlaşılıyor. George Creel’in “Henry Amca” (“Uncle Henry”) adlı romanında (1922) “sayımı yapmama izin vereceklerse, bir ulusun oylarını kimin kullandığını önemsemem” (“I care not who casts the votes of a nation if they’ll let me make the count“) ve New York Times’ın 26 Mayıs 1880 tarihli yayınında “ben saydığım sürece bir milletin oylarını kimin kullandığını önemsemiyorum” (“I care not who casts the votes of a nation, provided I can count them“) şeklinde yakın anlamlı sözlerin ifade edildiği belirtilmektedir.

Bu sözün Stalin’e ait olduğuna dair 2014 yılı öncesinde Türkçe kaynaklarda herhangi bir atfa denk gelemedik. İngilizce karşılıklarının ise 2000 yılındaki ABD Başkanlık seçimi sürecinde dolaşıma “herhangi bir kaynak belirtilmeden” girdiği ifade edilmektedir.

Ayrıca, söz konusu vecizenin sahipliğinin Lenin’e de isnat edildiği görülmektedir.

“Oyları Kimin Verdiği Değil Kimin Saydığı Önemlidir” Sözünün Josef Stalin’e Ait Olduğunu İddia Edenler

Uludağ Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yusuf Ulcay, 31 Mart 2019 tarihinde gerçekleşen Mahalli İdare Seçimleri neticesinde Cumhur İttifakı’nın birçok büyükşehiri kaybetmesinin ardından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerinde kullanılan oyların yeniden sayım sürecinde “oy hırsızlığı” imasında bulunarak sosyal medya hesabından bahse konu sözün Josef Stalin’e ait olduğunu iddia eden bir paylaşım yapmıştı.

“Joseph Stalin’e atfedilen” notunu dahi düşmeden bu sözün Joseph Stalin’e olduğunu iddia eden yazarlardan tespit edebildiklerimiz ise şöyle:

Kişisel internet sitesinde yayınladığı “Türkiye’de çocuklar ve seçimler” başlıklı yazısıyla Milliyet Gazetesi eski köşe yazarı Ece Temelkuran:

 "AKP'ye muhalif olanların bir kısmı "Bundan sonra seçim yapılmasın, boşuna masraf" sinisizmine çekildi. Hemen herkes Stalin'in "Oyları kimin verdiği değil, kimin saydığı önemlidir" sözünün manasını derinden kavradı!"

T24’teki “Dikkat, seçim hileleri sonucu belirleyebilir!” başlıklı 3 Mayıs 2015 tarihli yazısıyla Hakan Aksay:

Ve tabii burada Sovyet diktatörü Stalin’in sözünü anmadan geçmek olmaz:
“Oyları kimin verdiği değil, kimin saydığı önemlidir.”

Diğer yazarlar şöyle sıralanıyor:

• Yeni Mesaj Gazetesindeki “Beyaz Saray’ın 45. sahibi kim?” başlıklı 8 Kasım 2016 tarihli yazısıyla Orhan Dede
• Kocaeli Gazetesindeki 18 Nisan 2019 tarihli “Kazanan Türkiye oldu” başlıklı yazısıyla Ruhittin Sönmez
• Samanyolu Haber’deki “Stalin ve Tarihin Tekerrürü” başlıklı 22 Ekim 2018 tarihli yazısıyla Ali Emir Pakkan
• Ogün Haber’deki “31 Mart Vak’ası” başlıklı 9 Nisan 2019 tarihli yazısıyla Şükrü Serhat Serdaroğlu
• Yeşil Giresun’daki 13 Nisan 2014 tarihli “Bu Seçimden Neler Öğrendik” başlıklı yazısıyla Ertekin Aksüt
• Çayyolu Haber’deki “Köprü Vs…” başlıklı 8 Mayıs 2017 tarihli yazısıyla Metin Altay
• Duzcepostasi.com’taki “Baş(ba)kan’ın bizlere öğrettiği!” başlıklı 5 Nisan 2014 tarihli yazısıyla Gürbüz Çimen