Barış Yarkadaş ve “Kasiyerden Al Haberi”

Barış Yarkadaş, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda Shell adlı akaryakıt firmasında çalışan bir kasiyerin kendisine istasyonlarına ay sonuna değin fiyat listesi gönderdiğini ve Mart ayı sonunda mazot ve benzinin 28 TL olacağını söylediğini ileri sürmüştü:

“Az önce bir istasyona girerek mazot aldım. Kasiyer arkadaşa “Yarın da zam var mı?” diye sordum. Gülümsedi, “Her gece var” dedi. Ardından da ekledi: “Shell’den bize her gün gelen bir liste var. Bu listeye göre, mazot ve benzin ay sonunda 28 TL olacak” ifadesini kullandı.”

 

akaryakit istasyonu kasiyer zam

 

Halbuki, Shell kasiyerinin ay sonuna değin akaryakıt fiyatlarının hangi seviyede olacağını bilmesi mümkün değil. Çünkü, mazot ve benzin fiyatları aylık listelerle belirlenmiyor. Shell’in bayi personellerine yakıt fiyat projeksiyonu sunmuş olduğu ileri sürülebilir. Ancak, akaryakıt istasyonu çalışanları, gece yarısı pompa fiyatına yansıyacak zam bilgisinin ilgili günün sabahında taraflarına tebliğ edildiğini belirtmektedir (CIF Akdeniz fiyatının ve dolar kurunun seviyesi değişkenlik gösterdiği için pompa fiyatına dair ancak bir tahmin yürütülebilir, bu tür bir tahmin “kesinlik” arz edemez) (Öte yandan, EPGİS, 10 Mart 2022 gününden itibaren geçerli olacağı duyurulan benzinde 0,79 TL/LT, motorinde 2,25 TL/LT tutarındaki zammın ürün fiyatlarının aynı gün büyük oranlı düşüş göstermesi doğrultusunda kaynağından iptal edildiğini açıklamıştı).

Bu noktada, mazot ve benzin pompa fiyatlarının nasıl belirlendiğine değinmekte fayda var.

Akaryakıt fiyatlarında yapılacak değişiklikler, piyasa koşulları gözetilerek 1 Ocak 2005 tarihinden bu yana “Serbest Fiyatlandırma Sistemi” çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.

“Akaryakıt bayi fiyatı” (İhrakiye (akaryakıt) teslimi şirketleri ve bayilerin; kullanıcılara akaryakıt satışı yapabileceği tavan fiyat), “Akaryakıt dağıtım fiyatı” (Dağıtıcıların; bayilerine, ihrakiye teslimi şirketlerine ve serbest kullanıcılara akaryakıt satışı yapabileceği tavan fiyat) ve “Akaryakıt toptan fiyatı” (Rafinerici, dağıtıcı, işleme (biodizel) ve ihrakiye teslimi şirketlerinin; birbirlerine akaryakıt satışı yapabileceği tavan fiyat), 4 Aralık 2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu uyarınca belirlenmektedir. 4 Aralık 2003 tarihli ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’na dayanılarak hazırlanan 14 Ekim 2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasası Fiyatlandırma Yönetmeliği hükümleri gözetilmektedir.

Yürürlükteki sistemde; rafinerici ve dağıtıcı lisansı kapsamında yapılan piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatlar, en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınarak, lisans sahipleri tarafından hazırlanan tavan fiyatlar olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) bildirilmektedir.

Akaryakıt dağıtım şirketleri, farklı fiyat politikalarına göre depo satış fiyatını belirlemekte serbest olduğu gibi, bayiler de dağıtım şirketleri tarafından kendilerine tavsiye edilen tavan pompa satış fiyatlarını uygulamakta veya bulundukları bölgenin rekabet koşullarına göre kendi pompa satış fiyatlarını uygulamakta serbesttirler (İthalatın tamamen serbest olduğu yurt içi piyasada ürün fiyatları tam rekabet koşulları altında belirlenmektedir). Rafinerici ve dağıtıcı tarifeleri ile fiyat listeleri ve fiyat ilanlarında, tavan fiyat esası uygulanmaktadır.

Yurt içi petrol ürünlerinin fiyatları, Petrol Piyasası Kanunu’nda belirtilen en yakın piyasa olan CIF Cenova Akdeniz Platts fiyatlarıyla doğrudan ilişkilidir. Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının belirlenmesi sürecinde Akdeniz – İtalyan piyasasında yayınlanan CIF Akdeniz ürün fiyatları izlenmektedir. Günlük CIF Akdeniz ürün fiyatları ve günlük dolar kuru takip edilerek, belirli bir fiyat değişim farkıyla gümrüksüz rafineri tavan satış fiyatı oluşmaktadır.

Motorin ve benzin fiyatlarının tespitinde dikkate alınan başlıklar şu şekildedir:

Gümrüksüz rafineri fiyatı + ÖTV + EPDK payı = Rafineri satış fiyatı (KDV hariç)

 

Gümrüksüz rafineri fiyatı: Akdeniz – İtalyan piyasasında yayınlanan CIF Akdeniz ürün fiyatları anlamına gelir.

 

Özel tüketim vergisi (ÖTV): Devletin her ürün için ayrı ayrı belirlediği vergidir.

 

EPDK payı: EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu) tarafından alınan gelir payıdır.

 

Depo Satış Fiyatı: Temin fiyatı üzerine dağıtım şirketi marjı ve ürün servis ücreti eklenerek dağıtım şirketinin tüm depolar için satış fiyatları belirlenir. Bu marj, dağıtım şirketleri tarafından ürün maliyetleri, yapılan yeni istasyon yatırımları, mevcut istasyonların yenilenmesi, pazarlama ve çeşitli faaliyetler için ayrılan paydır.

 

Pompa Satış Fiyatı: Dağıtım şirketi tarafından, depo satış fiyatı üzerine bayinin çeşitli masrafları ve bulunduğu bölgenin nakliye ücretlerinin de eklenmesiyle, tavsiye edilen pompa satış fiyatı oluşturulur ve bayilere bildirilir.

Akaryakıt fiyatlarının belirlenme süreci şöyle özetlenebilir: Güncel CIF Akdeniz ürün fiyatları ve döviz kuru üzerinden yakıtın geliş fiyatına, ÖTV ve EPDK payı eklenerek “rafineri çıkış fiyatı” belirlenir. Akabinde, dağıtıcı firmaların kâr marjının ve servis ücretin eklenmesiyle “depo satış fiyatı” oluşur. Bunun da üzerine akaryakıt bayilerinin masrafları, kârı, taşıma gideri (navlun) eklenerek ve KDV yansıtılarak pompa fiyatına erişilir.

Kısa formül:

 

Pompa Satış Fiyatı = Yurtiçi alış fiyatı + ÖTV + KDV + EPDK Gelir Payı + Dağıtım Marjı + Nakliye Bedeli

 

Pompa Satış Fiyatı = (CIF Akdeniz Fiyatı)*(USD/TRY kuru) + ÖTV + KDV + EPDK Gelir Payı + Dağıtım Marjı + Nakliye Bedeli

 

Yakıt fiyatlarındaki değişiklikler Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS) tarafından yapılan açıklama ile kamuoyu ile paylaşılmaktadır.

İLAVE: Shell & Turcas Petrol A.Ş. konuya dair yanıtında bu iddianın geçerlilik payının bulunmadığını, ay sonunda akaryakıt fiyatlarının bugünden bilinmesinin mümkün olmadığını aktardı.

İLAVE 2: 2022 yılı Mart ayı sonunda kurşunsuz 95 oktan benzinin litresi 19,87 TL, motorinin litresi ise 21,20 TL düzeyindeydi.

 

petrol

 

 

Petrol Ofisi’nin 22 Mayıs 2023 Tarihinden İtibaren Döviz Kurunu Merkez Bankası Referans Kuruna 1,5 TL Ekleyerek Belirleyeceği İddiası

Petrol Ofisi Grubu, ödeme ve satışlarını “Merkez Bankası kuru + 1.50 TL” ile yapacağını duyurduğu iddiasının gerçeği yansıtmadığını, tüketiciye yansıyan fiyatlarda TCMB’nin açıkladığı referans kurun geçmişte olduğu gibi geçerliliğini koruduğunu bildirdi.

 

petrol-ofisi-doviz-kuru-aciklamasi

 

13 Haziran 2022 Gecesi Motorine Zam Yapılacağı İddiası

13 Haziran 2022 günü sosyal medyada ve haber sitelerinde motorine 2,60 TL zam yapılacağı iddiası yayıldı. Ancak, Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası (EPGİS), sosyal medyada ve haber sitelerinde yayılan bugün motorine 2,60 TL/LT zam yapılacağı iddiasının doğru olmadığını belirtti.

EPGİS, yayımladığı açıklamada (işbu yazıda belirtildiği üzere) akaryakıt fiyatlarının güncel piyasa gelişmelerine göre belirlendiğini şöyle aktarmıştı:

“Sosyal medyada ve bazı basın organlarında bugün motorine 2,60 TL/LT zam geleceği bilgisi yayılmaktadır.

Bugün için herhangi bir ürüne zam beklentisi yoktur. Yarın için ise bugün piyasalarda oluşacak değerler belirleyici olacaktır.

Bugün için anılan bilgilere itibar edilmemesini ve ilgili kurumdan bu yönde yayın yapanlar hakkında suç duyurusunda bulunmasını bekliyoruz.”

 

epgis zam tekzip

 

Yaman Törüner ve Başa Baş Petrol Fiyatları

Yaman Törüner, Milliyet Gazetesi’nde 1 Şubat 2016 günü yayınlanan “Düşük Petrol Fiyatı” başlıklı yazısında kendisinden beklenmeyecek bir hata yapmış:

"Tablodan görüldüğü üzere, “breakeven” denilen, “bir varil petrolün üretim maliyeti”, Suudi Arabistan ve Rusya’da 100 Doların üzerinde. ABD’nin üretim maliyeti ise, 50 dolar civarında. Bu durumda, petrol fiyatının uzun süre 50 Doların altında kalması çok güç. İşte bu nedenle, spekülatörler harekete geçmiş durumda."

Yaman Yörüner’in “breakeven petrol fiyatı” olduğunu öne sürdüğü “başabaş petrol fiyatı”, bir varil petrolün üretim fiyatını değil, kamu bütçe dengesini sağlayacak petrol fiyatı seviyesini temsil etmektedir.

 

Bekir Hazar ve Petrol Üretimi

Bekir Hazar, Takvim Gazetesi’nde 5 Aralık 2015 günü yayınlanan “Ankara artık kuRUSıkı atmıyor!” başlıklı yazısında, Rusya ile yaşanan gelişmeler karşısında petrol piyasasının gerçek (!) yüzünü gözler önüne sererken bazı hatalar yapmış:

"Petrol fiyatlarını, ABD'nin baskısıyla üretimi artırarak düşüren Suudi Arabistan varili 6 DOLAR'a üretiyor. Ruslar'ın bir varil petrol maliyeti ise 23 DOLAR... 60 dolar maliyetle petrol üreten Venezuela'nın Petrol Bakanı dün "Biz battık, satış fiyatlarını 25 dolara düşürecekler" diyerek "İMDAT" çığlıkları atıyor."

Petrol üretim maliyetlerine ilişkin açıklanan rakamlarla Bekir Hazar’ın paylaştığı arasında farklılıklar var. Ancak, en belirgin farklılık Venezuela’ya ilişkin. Venezuela, bir varil petrolün üretimini 20 dolara mal ediyor, Bekir Hazar’ın 60 dolar iddiasının tersine.

 

"Rusya'nın ültimatomu üzerine OPEC toplantısından da DALGA geçer gibi bir açıklama geldi. "Üretimi 32 milyon varilden 31.5 milyon varile düşürdük" diye. Yani 0.5'lik komik bir düşüş. Independet gazetesi dün "Petrol fiyatları 35 dolara düşsün RUSYA BATAR" diye yazıyordu."

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü, yani kısaca OPEC, 4 Aralık 2015 günü gerçekleştirilen toplantıda günlük petrol üretim kotasını fiili seviyede tutma kararı almıştı. Herhangi bir azaltım gerçekleştirmediler yani.

 

Bekir Hazar ve ABD’nin Petrol İhracatı

Bekir Hazar, Takvim Gazetesi’nde 30 Aralık 2015 günü yayınlanan “Pişmantaşı” başlıklı köşe yazısında ABD’nin tarihinde ilk defa petrol satma kararı aldığını iddia etmiş.

"Bakın önceki gün ABD kongresinden sessiz sedasız bir kanun çıktı, kimsenin haberi yok. Peki ne diyor o yeni kanun? ABD bu kanunla tarihinde ilk defa Petrol SATMA kararı aldı. Yani elindeki stokları ve rezervleri bir an önce dünya piyasasına sürme kararı çıktı. Petrol alıcısı Washington artık satıcı oluyor. Çünkü adamlar yıllardır alternatif enerjiler üzerine çalışıyor."

Ancak, bu iddia doğruyu yansıtmamaktadır:

  • Halihazırda ABD’nin petrol ihracatı yasak değildir. Kısıtlanmıştır. Yasaklanmamıştır. Alaska ve California’nın bazı bölgeleri bu kısıttan hariç tutulmuştur.
  • Halihazırda ABD, günde 700.000 varil (700 kb/d) petrol ihracı gerçekleştirmektedir. Ana ihraç pazarları Kanada ve Meksika’dır. ABD şu an petrol ihracatında dünyada 17. sıradadır.
  • OPEC üyesi ülkelerin ambargosu karşısında ABD’nin petrol ihracatı 42 yıl önce 1973 yılında kısıtlanmıştı. Daha öncesinde ham petrol ihracat edilebiliyordu.
  • ABD ihracat yasağı ham petrol için geçerlidir. Rafine edilmiş ürünler için değil.

 

Ayşe Böhürler ve ABD’nin Petrol İthalatı & Suudi Arabistan’ın Petrol Fiyatlarındaki Düşüşten Etkilenmesi

Ayşe Böhürler, Yenişafak Gazetesi’nde yayınlanan 20 Şubat 2016 tarihli “Kendi Milletinden Nefret Ederken” başlıklı köşe yazısında ABD’nin ve Suudi Arabistan’ın petrol ithalatı/ihracatı konusunda ahkâm keserken önemli hatalar yapmış:

"-ABD 3 yıldır petrol satın almıyor. Petrol ithalatını durdurdu. Kendi petrolünü de stokluyor. Ayrıca farklı enerjiler buldu. Kömür madenlerinin içindeki gazı enerjiye çeviriyor. Diğer taraftan düşük fiyat, Suudi Arabistan'ı zarara uğratmıyor. Rusya'ya göre petrolü düşük maliyetle çıkartıyor."

ABD’nin petrol ithal etmediği iddiası tamamen yanlış.

 

ABD Ham petrol ithalatı

 

ABD’nin hangi ülkelerden petrol ithal ettiği bilgisi US Energy Information Administration adlı kurumun internet sitesi aracılığıyla da teyit edilebilir.

Suudi Arabistan da petrol fiyatlarındaki düşüşle haliyle zarara uğruyor. Bu durum, döviz rezervlerindeki erimeden izlenilebilir.

 

Suudi Arabistan'ın döviz rezervleri

 

Kaynak: Cüneyt Kazokoğlu

 

Sabiha Doğan ve Türkiye’nin Almanya’ya Maden ve Enerji Bağımlılığı

Sabiha Doğan, Milat Gazetesi’nde 28 Şubat 2016 günü yayınlanan “Alman icazeti olmadan aktivist olamazsınız” başlıklı yazısında, enerji konusuna eğilmiş ama esaslı bir hata yapmış:

"Bu eğitimlerin Türkiye’yi maden ve enerjide Almanya ve Rusya’ya bağımlı kılan projeleri hedef alması manidar..."

Almanya da enerji konusunda Türkiye’den daha şanslı bir ülke değil maalesef. Toplam ithalatının % 10’unu ham petrol ve doğalgaz oluşturmaktadır. Petrol ve doğal gaz üretimi oldukça kısıtlı olan coğrafyasında yenilenebilir ve nükleer enerjiye odaklanmış Almanya’ya ne Türkiye maden ve enerji konusunda bağımlıdır ne de bu yönde ortalıkta dile getirilen projeler mevcuttur (Türkiye Almanya’dan en çok sanayi ürünleri (motorlu araç, yedek parça, makine ve yedek parçası) ve kimyasal ürünler ithal ederken, Almanya Türkiye’den en çok tekstil ürünleri ithal etmektedir). Türkiye’de Alman yatırımları imalat sektöründe otomotiv ve yan sanayi, elektrikli aletler, metal, lastik, kimyasallar ve gıda; hizmet sektöründe ise haberleşme, finans, ticaret, inşaat, taahhüt ve turizm alanlarında yoğunlaşmıştır. Özetle, Almanya’ya enerji ve maden konusunda bağımlı olduğumuzu iddia etmek anlamsızdır.

 

2 Yorumlar

  1. verdiğiniz detaylı bilgilerden ötürü çok teşekkür ederim

Yorumunuzu yazınız...