Fransa kralları 14. ve 16. Louis bazen birbiriyle karıştırılabiliyor.
Devlet gücünü şahsında topladığını “devlet benim” (“l’état c’est moi”) sözüyle ifade ettiği ileri sürülen Fransa kralının hangi Louis olduğu yanlış aktarılabiliyor.
XVI. Louis (1754-1793) ise 1774-1792 yılları arasında hüküm sürmüş ve Fransız Devrimi’nin ardından giyotinle idam edilmişti.
Marie Antoinette’in (1755-1793) eşi XVI. Louis, Fransa Kralı XV. Louis’in (1710-1774) oğlu, XIV. Louis’in torunudur.
Monarşik mutlakiyetçiliği sembolize eden “devlet benim” sözünün atfedildiği Fransa kralı, (72 yıl iktidarda kalarak ülkeyi mutlak monarşi ile yöneten) XIV. Louis’dir (1638-1715).
XIV. Louis’in bu “meydan okuma” niteliğindeki sözü, 20 Mart 1655 tarihli kraliyet fermanlarına karşı çıkılan parlamentoda 13 Nisan 1655 günü yapılan vergilerin devletin çıkarlarına aykırı olduğuna dair görüşmede devlet adına konuşacak en yetkili kişinin kendisi olduğu mesajını vermek için sarf ettiği rivayet edilmektedir.
XIV. Louis’in “devlet benim” sözünü kullandığı iddiasının Voltaire’in kurgusu olduğunu ileri sürenler de mevcut.
“Hükümdarlığı sırasında 10’dan fazla ayaklanma çıkaran asillere boyun eğdirip, onları siyasi bir güç olmaktan çıkardı. Bir zamanlar krallara boyun eğdiren asiller artık XIV. Louis’in sarayında günlerini eğlence ile geçirir hâle gelmişlerdi. XIV. Louis de klasik çağın mutlak monarşisi idaresinin en önemli simgelerinden birisi olmuştu. Önceki kralların tersine halktan uzaklaşarak kendisini kutsallaştırmıştı.
XIV. Louis’in “devlet benim” dediği, bu sözün de krallık otoritesini gösterdiği hemen hemen her yerde söylenir. Uzun yıllar ben de bunun böyle olduğunu zannettim. Ancak Avrupa tarihiyle ilgili okumalarım sonucunda XIV. Louis’in böyle bir sözü olmadığını gördüm.
Efsaneye göre XIV. Louis, 1655’te Paris Parlement’ine (Yüksek Mahkeme/Adalet Sarayı) girerek hakimin sözünü “devlet benim” diye kesmişti. Ancak birçok tarihçi bunun doğru olmadığını ifade eder. Stephen Lee, XIV. Louis’in hiçbir zaman “devlet benim” demediğini bunun Voltaire tarafından yaratılan bir efsane olduğunu söyler.
XIV. Louis ölüm yatağındayken ise söylediği iddia edilen “devlet benim” sözünün aksine “Şimdi ben gidiyorum fakat devlet her zaman ayakta kalacak” demişti.”
14. ve 16. Louis’in karıştırılmasına dönecek olursak…
Cumhuriyet yazarı ve şair Ataol Behramoğlu’nun aşağıdaki tweeti ile bu yanlış atıf tekrar gündeme geldi:
“Gelen alçakça sövgüleri görünce tweetimi tekrar ediyorum: Bir gün “devlet benim “diyen bir devlet başkanının(16.Louis) başı kesilmişti. Hiç bir devlet başkanı devletten büyük değildir. Haydi buyurun küfürbaz, ahlâksız, ihbarcı trol sürüsü.”
Gelen alçakça sövgüleri görünce tweetimi tekrar ediyorum: Bir gün “devlet benim “diyen bir devlet başkanının(16.Louis) başı kesilmişti. Hiç bir devlet başkanı devletten büyük değildir. Haydi buyurun küfürbaz, ahlâksız, ihbarcı trol sürüsü.
