Cüneyt Arkın’ın Gerçek İsmi

Türk sinemasının ve Yeşilçam’ın efsane aktörü Cüneyt Arkın 28 Haziran 2022 günü vefat etti.

Vefatı vesilesiyle, yanlış kullanımların da müşahede edilmesi nedeniyle günün konusu Cüneyt Arkın’ın gerçek ismi.

“Ünlülerin gerçek isimleri” başlıklı derlemelerin olmazsa olmazı Cüneyt Arkın’ın gerçek isminin aslında “Fahrettin Cüreklibatır” olduğu aktarımıdır.

Ancak sıklıkla Cüneyt Arkın’ın asıl soyadının “Cüreklibatır” yerine “Cüreklibatur” şeklinde kullanıldığı görülüyor (Habertürk gibi “Cüreklibakır” diyenlere de rastlaması mümkün).

Hacı Yakup Cüreklibatır ve Hacı Halise Cüreklibatır’ın oğlu Fahrettin Cüreklibatır’ın ismi ilk filmi olan 1964 yapımı Gurbet Kuşları’nın ardından Cüneyt Arkın’a dönüşmüştü.

Cüneyt Arkın ismi, aktör Cüneyt Gökçer’in adı Cüneyt ile kitapçı Ramazan Arkın’ın soyadı Arkın birleştirilerek oluşturulmuş.

Cüneyt Arkın’ın isim babası olarak Vecdi Benderli ve Recep Ekicigil isimleri zikredilmektedir.

Halit Refiğ, Cüneyt Arkın isminin Vecdi Benderli tarafından bulunduğunu söylerken, Cüneyt Arkın Recep Ekicigil’i işaret etmişti.

Verdiği bir röportajda Cüneyt Arkın, isminin kaynağını şöyle açıklamıştı:

“Artist dergisinin yöneticisi Recep Ekicigil, Cüneyt Gökçer’in Cüneyt’ini, Arkın Kitapevi’nin sahibi Ramazan Arkın’ın da Arkın’ını birleştirip beni öyle lanse etti.”

Cüneyt Arkın “Adını Unutan Adam” adlı kitabında gerçek ismine ve soy ismini şöyle alıntılamıştı (2001. Kabalcı Yayınevi. İstanbul):

“Bir yerlerde Steve Arkın, diğer yerde George Arkın, başka bir yerde Fahrettin, çok uzaklarda Lee Arkın, yakında Cüneyt Arkın…. Benim “adım” bile yok”

“Bu kitapla uzun, sonu belirsiz bir yolculuğa çıkıyorum. Doktor Fahrettin Cüretlibatır’ı arayacağım.”

“Dr. Fahrettin, Gurbet Kuşlan filminden sonra Cüneyt Arkın oldu.”

“Cüneyt Arkın İran’da Fahrettin idi.”

“Her şey bitti, artık o benim değil. Ve ben yine yalnız, ıssız, yoksulum. Ben yine Fahrettin’im, kendime kalan hüzünle. Daha yaşamanın ve yaşadığımın önemi yok. Nedenleri buraya yazmayacağım. Hiç yazmayacağım ve söylemeyeceğim, pişman değilim, fakat haksızlık etmiştim. O da bir zamanlar bu içimi dolduran zehirle yaşıyormuş.”

Cemal Süreya da arkadaşı Fahrettin Cüreklibatır’u anlatırken isminin ve soy isminin değiştirilmesine şöyle değinmişti (Cüneyt Arkın (2001). age. Sf: 236):

“Ne zamandan beri görmüyorum Cüneyt Arkın’ı. Son olarak Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’ün sanatçılara verdiği kokteylde karşılaşmıştık. En az oniki yıl eder. Ama ondan önce de uzun süre ,görüşememiştik. Ayn dünyaların insanlarıydık da ondan mı? Cüneyt Arkın’ı adı henüz Fahrettin Cüreklibatur’ken tanımıştım. 1957’de. Eskişehir’de vergi dairesini teftiş ediyordum. Edebiyat ve şiir meraklısı arkadaşlarıyla gelip beni bulmuşlardı. Dostluğumuz daha sonra lstanbul’da sürdü. O zaman tıp öğrencisiydi. Öyküler yazıyordu. Bunlardan birkaçını Ankara’ya, Muzaffer Erdost’a yollamıştım, Pazar Postası’nda yayımlanması için. Fatih’te şair Cengiz Çelikten’le (şimdi dişçi) bir ev tutmuşlardı. Bir iki kez gitmiştim o eve. Yanımda Muzaffer Buyrukçu da vardı. Ama asıl şunu unutmam; evin önünde kız kuyruğu vardı. Öylesine yakışıklı bir delikanlı bizim Fahrettin! Hepsi onun eve girip çıkışını kolluyor. . .

 

Cüneyt Arkın 1 937 doğumlu. Hekim. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesinde numarası 1 172. Tıp öğrencisi albümünde şöyle yazıyor: “60-6 1 stajyeri. Uzunca boylu, esmerce, yeşil gözlü, yüzünde üzgün, alaycı bir gülümsemeyle etrafında çekingenlik yaratan ve bu yüzden kadını dövenden çok nefret eden dostumuz, aşkı çirkin, bilgisiz, küçük, kötü bile olsa, insan denen canlının büyük güzelliği, hayatın tek cevabı diye tarif ediyor.” Cümle dolaşık, ama bir şeyler anlatıyor.

 

Öyküler yazan ve tiyatroyla ilgilenmek isteyen bir delikanlı. Ama yazgısı sinemaya götürdü onu. Tıptan da kopardı onu. Hava Kuvvetleri’nde yedek subaylığını yaparken Halit Refiğ’in dikkatini çekti. Halit Refiğ Şafak Bekçileri adlı filmini gerçekleştirirken bu yakışıklı asteğmenden de yararlanmak istedi. Ancak yönetmelikler izin vermiyordu buna. Bir süre sonra, yani Fahrettin terhis olduktan sonra gidip Halit Refiğ’i bulacak ve onun Gurbet Kuşlan adlı yapıtında rol alacak.

 

Baylan’da rastlamıştım. Sanki daha incelmiş, boyu da sanki daha uzamış. . . 

 

Fahrettin adının Cüneyt’e nasıl dönüştüğünü de dostu Halit Refiğ’den öğrendim. Gazeteci Vecdi Benderli bulmuş bu adı. “Cüneyt,” Cüneyt Gökçer’in adından, “Arkın” da Ramazan Arkın’ınkinden alınmış. Böylece genç Fahrettin’deki, tiyatro ve edebiyat tutkusu sinemada bir araya getirilmek istenmiş.“

Halit Refiğ ise Cüneyt Arkın’ın yıldızının parladığı sürece değinirken isminin nasıl değiştiğini şöyle aktarmıştı (Halit Refiğ (2007). Sinemada Ulusal Tavır. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul. Sf: 134):

“1963 yazında, Eskişehir 1. Hava Üssü’nde jet savaş pilotlarının yaşamı ile ilgili Şafak Bekçileri adlı filmi çekiyordum. Filmdeki rollerin bir kısmını, kumandanlarının da onayı ile subayların bizzat kendisi canlandırıyordu. Çalışmalarımızı ilgi ile takip eden genç subaylar arasında biri özellikle dikkatimi çekmişti. Son derece düzgün bir fizyonomisi vardı. Subay kıyafeti de kendisine çok yakışıyordu. Bu genç subay Hava Kuvvetlerinde doktor olarak yedek subaylığını yapan teğmen Fahrettin Cüreklibatur idi. Filmdeki rollerden birini ona oynatmayı teklif ettim. Kabul etti. Ama şartlar bunun gerçekleşmesine imkan vermedi. Şafak Bekçileri öylece tamamlandı. 1963 sonbaharında da Gurbet Kuşları filminin çekimlerine hazırlanıyordum. Bir gün Şişli’deki evimin kapısı çalındı. Karşımda yakışıklı bir adam vardı. Sivil kıyafetler içinde bir an Dr. Fahrettin Cüreklibatur’u hatırlamakta zorluk çektim. Askerlik hizmeti bitmiş, terhis olmuştu. O zaman şartlar uygun olmadığı için Şafak Bekçileri’nde oynayamadığını ifade etti. Ama şimdi bir engel kalmamıştı, benim yapacağım bir filmde artık oynayabileceğini söyledi. Aramızda böyle bir bağ kurulduğuna göre bir deneme yapalım dedik. Ve Gurbet Kuşları’ndaki rollerden birini ona verdim. Gurbet Kuşları’nın yapımcısı, aynı zamanda bir sinema dergisi de yayınlamakta olan Recep Ekicigil idi. Cüneyt Gökçer’in Cüneyt’ini, kitapçı Ramazan Arkın’ın Arkın’ını alarak ona Cüneyt Arkın adını taktılar. Ellerindeki dergi vasıtası ile tanınması için çok da gayret ettiler.”

“Ve Gurbet Kuşları’ndaki kardeşlerden birini oynatmayı düşündüm ona. Recep Ekicigil ve Vecdi Benderli ile tanıştırdım onu. Onların da tanıştıkları zaman bir itirazları olmadı, sadece ismine takıldılar. Cüneyt Arkın’ın isim babası, Vecdi Benderli’dir . Aktör Cüneyt Gökçer’in Cüneyt’i ile matbaacı kitapçı Ramazan Arkın’ın, Arkın’ını alarak, Cüneyt Arkın ismini o bulmuştur.”

Ailesi tarafından sosyal medya hesaplarında yayımlanan vefat ilânında da Cüneyt Arkın’ın aile fertlerinin soyadlarının “Cüreklibatır” şeklinde aktarıldığı görülebiliyor.

Cüneyt Arkın’ın kişisel internet sitesinde ve sosyal medya hesaplarında soyadının “Cüreklibatır” şeklinde geçtiği, hatta sosyal medya kullanıcılarının “Cüreklibatur” kullanımının düzeltildiği anlaşılıyor.

Cüreklibatır’ın anlamı şu şekilde açıklanmaktadır:

“Cüreklibatır soyadı birleşik bir kelime olarak C/Y dönüşümüyle, Cürekli > Yürekli ve ikinci olarak Batur/Batır (bahadır, yiğit) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmaktadır. İlk kelime mecazi anlamıyla dikkate alındığında “korkusuz yiğit” manasına sahiptir. “

Cüneyt Arkın, asıl soyadının anlamını “Cürekli, yürekli demek. Batur da kahraman.” cümlesiyle açıklamıştı (İlgili söyleşi metninde soyadının Cüreklibatır yerine Cüreklibatur şeklinde aktarıldığı görülüyor).