Sosyal Medyada Paylaşılan Cumhuriyetin İlk Yıllarından Sınıf Fotoğrafının Çekildiği Tarih Kesin Olarak Bilinmemekle Birlikte, 1933 Yılında Kaydedilmiş Olabileceği Değerlendirilmektedir
Cumhuriyetin ilk yıllarından aşağıdaki sınıf fotoğrafının 1933 ya da 1937 yıllarında çekildiği iddiasıyla haber sitelerinde ve sosyal medyada paylaşıldığı görülüyor.
Söz konusu fotoğrafın renklendirilerek de paylaşıldığına şahit oluyoruz.
Fotoğrafı 1933 ve 1937 yıllarında çekildiği iddiasıyla aktaran paylaşım ve haber örneği şöyle sunulabilir:
“1933, Cumhuriyetin ilk yıllarında bir sınıf.”
“Yıl 1937, Türkiye’de bir ilkokul…
1937 yılının Türkiyesi’nde bir ilkokul sınıfı. Sınıfta, Türk runik harfleri ile yazılmış bir yazı. Dolabın üzerinde Büyük Hun İmparatoru Attila’nın resmi…”
Bahse konu fotoğrafın kaynağı Ömer Durmaz’ın Cengiz Kahraman’ın arşivinden istifade ederek hazırladığı sergi.
Söz konusu fotoğraf, küratörlüğünü Ömer Durmaz’ın üstlendiği Studio-X İstanbul’daki Gözlere Konuşmak – Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bilginin Görselleştirilmesi adlı sergide 2017 yılı Mayıs ayında yer verilmesinin ardından yaygınlık kazanmış.
Sosyal medyada yayılmasının ardından Ömer Durmaz’ın fotoğrafın arka planı hakkında paylaştığı detaylar şu şekildeydi:
“Cengiz Kahraman’ın lütufuyla, kullanmama izin verdiği koleksiyonuna ait bu fotoğraf, ilk kez kullanıldığı yer olan “Gözlere Konuşmak” sergimden de fazla ilgi gördü! Sergideki bağlamının ötesinde, Göktürkçe Tanrı Türkü Yaşatsın yazısı, Atilla, Selçuklular gibi fotoğrafın taşıdığı diğer nitelikler pek beğenildi. Sergiden fotoğrafını çekenlerin paylaşımları sosyal medyada hızla yayıldı. İnternette birçok siteden erişilebiliyor artık. İlk kaynağını, koleksiyon sahibini ve ilk kullanıldığı yeri işaret etmek için, serginin dışında bir de buradan paylaşmakta yarar var. Cengiz Kahraman’a çok çok teşekkürler”
“Cengiz Kahraman’ın fotoğrafın yeri ve tarihiyle ilgili bir tespiti yok, ben de bir bilgiye uluşamadım. Şunu söyleyebiliriz sadece fotoğrafın üzerindeki son tarih (sağdaki grafikte) 1932. Dolayısıyla ya 1932 ya da 10. yıl kutlamaları dolayısıyla 1933 olabilir ya da daha sonrası bir tarih. Ama Posof ve 1937 ile ilgili bir bilgi bizde yok.”
“Bu fotoğraf yukarıda da belirttiğim gibi Google’a sergimden çekilen fotoğraflardan sonra taşındı. İlk kez gün ışığı gördüğü yer, Cengiz Beyin desteğiyle 18 Mayıs 2017’de açılan sergimdir. Haliyle Google’daki bilgilerin kaynağına itibar etmeyiniz, 1937 diye kesin bir tarih mümkün değil. Bu tür grafikler 1933, 10. yıl kutlamaları ya patlama yaşanıyor, bunu da bu tür fotoğraflardan anlıyoruz, ya 1932 ve 1933’e hazırlık ya da doğrudan 1933 fotoğrafın tarihi. Yerle ilgili ise hiçbir bilgi yok.“
“Cumhuriyet kurulduktan en az 10 yıl sonra çekilmiş bu fotoğraf”
Fotoğraf incelendiğinde sınıfta papyon takan öğretmenin yanı sıra “Selçukiler”, “Mimar Sinan”, “Atilla”, “İstanbul”, “nüfus mukayesesi”, “bizim ve komşularımızın ticaret filoları”, “zeytinyağı” ve (Latin ve Göktürk alfabeleriyle) “Tanrı Türkü Yaşatsın” yazılı resimli panolar dikkat çekiyor.
Ancak, fotoğrafın hangi yıla ait olduğu konusunda ise net bir tespitte bulunmak için yeterli / gerekli bilgi mevcut değil. Fotoğrafın kaydedildiği tarihi belgeleyen bir vesika ya da not bulunmuyor. Fotoğrafın sağ bölümünde duvarda yer alan grafikli pano incelendiğinde 1928-1929-1930-1931-1932 yıllarının X ekseninde yer aldığı görülüyor. Bu da bizi, fotoğrafın en erken 1933 yılında çekilmiş olabileceği kanaatine yönlendiriyor. Nüfus mukayesesi başlıklı panodaki nüfuslar fotoğrafın ülkemizde 1927 ve 1935 yıllarında gerçekleştirilen nüfus sayımları arasında bir döneme tekabül ettiğini işaret ediyor. (Yukarıda alıntılandığı üzere) Ömer Yılmaz’ın yaygınlık kazanmasına vesile olduğu fotoğrafın tarihi ile ilgili saptaması, 1933 yılından olduğu yönünde. Fotoğrafın 1937 yılında kaydedilmiş olabileceğine dair ise bir emare ya da arşiv vesikası bulunmuyor.
Her ne kadar fotoğrafın çekildiği okulun lokasyonu hakkında İstanbul, Posof ya da Ardahan gibi konumlar ileri sürülse de, tarihine benzer şekilde fotoğrafın konumunu da teyit edebilecek bilgiye hâlihazırda sahip değiliz.
