Ayın Karanlık Tarafının Olduğu Söylemi Gerçeği Yansıtmıyor
Ay’ın karanlık tarafı ya da yüzü ifadesi, Ayın Dünya tarafından görülemeyen kısmını tanımlamak için kullanılmaktadır. Ancak, Ayın karanlık yüzü yoktur. Biz onu görmüyoruz diye orası karanlık değildir.
Başlangıçta özeti Yalansavar‘dan Serdar Başeğmez‘den alıntılayarak geçelim: “Ayın karanlık yüzü yoktur. Biz onu görmüyoruz diye orası karanlık değil“.
Ay’ın karanlık tarafı ya da yüzü ifadesi, Ay’ın Dünya tarafından görülemeyen kısmını tanımlamak için kullanılmaktadır. Ay’ın Dünya etrafındaki turu 27,3 gün sürmektedir. Ay’ın çevresindeki dönüşü de yaklaşık olarak aynı süreyi (27 gün) almaktadır. Bu nedenle çoğunlukla Ay’ın aynı yüzünün Dünya’dan görüldüğü ve Dünya’dan görülemeyen tarafının karanlık olduğu düşünülür. Halbuki, Ay’ın Dünya’dan görülemeyen yüzü de bizim gördüğümüz taraf kadar Güneş ışığı almaktadır. Yani, sanıldığı gibi karanlık değildir.
Ay da Dünya gibi yarısı Güneş ışığıyla aydınlatılan yarısı da karanlıkta kalan bir yapıya sahiptir. Ay’ın Dünya etrafında ve kendi etrafındaki hareketi nedeniyle, Dünya’dan görünen aydınlık ve karanlık tarafı da aslında sürekli değişmektedir. Dünya’nın farklı bölgelerinden bakıldığında Ay’ın görülen yüzü ve haliyle arka tarafına kalan yüzü de değişkenlik arz etmektedir. Dolayısıyla, Ay’ın sabit bir karanlık tarafının olduğunu iddia etmek yanlıştır.
Bilindiği üzere Ay Dünya’dan ilk dördün, dolunay, ikinci dördün ve yeni ay adlı farklı evrelerde görülür. Yeniay evresinde Ay, Güneş ve Dünya arasından geçmekte olduğu için Dünya tarafından bakıldığında tam karanlık görünür yaklaşık olarak 1 gün süreyle. Ancak, bu devrede de Dünya tarafından görülmeyen yüzü tam aydınlıktır.
Dolunay evresinde Dünya, Ay ve Güneş’in hizalanması halinde ise “Ay Tutulması” oluşur ve Dünya’nın gölgesinde kalan Ay Dünya’dan karanlık görünür ve haliyle Ay’ın karanlık tarafı olarak adlandırabileceğimiz “Ay Tutulması” anında dünyadan görülmeyen yüzü ise tam karanlık bir hâl alır.
1959 yılında Rus yapımı Luna 3 uzay aracı, tarihte ilk defa Ay’ın Dünya tarafından görülemeyen yüzünün -aşağıda yer alan- fotoğrafını Dünya’ya iletmişti.
1968 yılında Apollo 8 görevindeki astronotlar ise Ay’ın diğer yüzünü gören ilk insanlar olmuşlardı.
Çin Halk Cumhuriyeti de 2018 yılında Ay’ın karanlık tarafına insansız bir keşif robotu indirmeyi planladığını duyurmuştu.
Deep Space Climate Observatory (DSCOVR) adlı NASA uydusu ile Dünya arasından Ay’ın geçtiği esnada karanlık yüzü sanılan tarafı şöyle görüntülenmişti.
Pink Floyd’un 1973 yılında çıkardığı “Ayın Karanlık Yüzü” (The Dark Side of the Moon) albümünün ardından bu yönde bir yanlış algının kamuoyuna yerleştiği düşünülmektedir. Transformers film serisinin “Transformers: The Dark Side of the Moon” adlı 2011 yılında yayınlanan filmi de bu yanlış algıyı yaygınlaştıran bir etken.
Ay’ın Karanlık Tarafı Olduğuna İnanan Köşe Yazarları Kimler?
Güneş Gazetesindeki 18 Şubat 2016 tarihli “Ay’ın Karanlık Yüzü” başlıklı yazısıyla Ömer Özkaya “kadim güçler arasındaki savaşı” incelerken yazısının başlığıyla bu hataya düşmüş.
Radikal Gazetesi’ndeki 11 Ocak 2015 tarihli “Ay’ın karanlık yüzü: Kadın ‘canlı bomba’lar” başlıklı yazısında Ayşe Hür, Cumhuriyet Gazetesi’ndeki “Ayın Karanlık Yüzü” başlıklı 8 Ağustos 2013 tarihli yazısıyla Mine Söğüt de bu hataya düşenlerden olmuş.
Yeni Şafak Gazetesindeki 13 Eylül 2013 tarihli “Ayın karanlık yüzü” başlıklı köşe yazısında Mehmet Ziya Gökalp Ay’ın karanlık yüzü olduğunu iddia etmiş:
"Ayın karanlık yüzü gibiler adeta. Aynı isimli şarkı da dediği gibi; Ben yürüyorum ama biliyorum ki sen geriye gidiyorsun."
Şebnem Şenyener ise T24’te 27 Ağustos 2017 tarihindeki yazısında Pink Floyd’un aynı isimli şarkısını konu edinirken “Ayın yüzü karanlık” başlığını atmış.
Son not da “Ay” ve “Dünya”nın yazımı ile ilgili: Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.
