2023 yılının tamamlanmasına 8 aydan fazla bir süre var. 14 Mayıs 2023 Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili seçimlerine 1 aydan kısa bir süre kaldı.
Bu süreçte, Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. kuruluş yıldönümü olan 2023’ü hedef gösteren ve 12 yılda gerçekleştirileceği ileri sürülen vaat edilen planlar karşısında kat edilen mesafenin ne olduğu gündeme geldi.
Ekonomi, siyaset, yargı ve hukuk, teknoloji, çevre, altyapı gibi kategorilerde 100’e yakın madde içeren 2023 hedeflerinin somut veri içeren makroekonomik başlıklarında ne durumda olduğumuzu (yayımlanan son güncel veriler üzerinden) aktaralım istedik…
Millî Gelir
Vaat: “Gayri safi yurt içi hasıla 2 trilyon dolar olacak”
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla gayri safî yurt içi hasıla (GSYH) 2022 yılında 15 trilyon 6 milyar 574 milyon TL, 905 milyar 501 milyon ABD doları oldu.
2011 yılı gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 1 294 893 Milyon TL (772,2 milyar ABD doları), sabit fiyatlarla 114 874 Milyon TL (114,9 milyar ABD doları) idi.
2023 için hedeflenen GSYH, 2 trilyon dolar iken, 2022 yılında 905 milyar dolara ulaşılmış.
Kişi Başına Düşen Gelir
Vaat: “Kişi başına düşen milli gelir 25.000 $ olacak”
2022 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 176 589 TL, ABD doları cinsinden 10 655 olarak hesaplandı.
2011 yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 17 510 TL, ABD doları cinsinden 10 444 Dolar olarak hesaplanmıştı.
2023 için vaat edilen seviye yakalanamayarak, 2011 yılında 10 bin 444 dolar seviyesindeki kişi başına düşen millî gelirde düşüş yaşanmış.
Grafik: Ali Hakan Kara
Türkiye’nin Dünya Ekonomileri Arasındaki Yeri
Vaat: “Türkiye en büyük 10 ekonomisi arasına girecek”
2023 yılı Nisan ayında güncellenen Uluslararası Para Fonu (IMF) Dünya Ekonomik Görünüm Raporu Veritabanı (World Economic Outlook Database) verilerine göre Türkiye, 905,5 milyar dolarlık cari fiyatlarla GSYH (Gross domestic product, current prices) ile dünyada 19. sırada yer aldı.
Satın alma gücü paritesine göre GSYH (Gross domestic product, Purchasing power parity; international dollars) sıralamasında ise Türkiye 2022 yılı sonu itibarıyla dünyada 12. sırada yer aldı.
İhracat
Vaat: “İhracat 500 Milyar $ olacak”
Genel ticaret sistemine göre 2022 yılı sonu itibarıyla yıllık ihracat 254 milyar 172 milyon dolar, yıllık ithalat ise 363 milyar 711 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2023 yılı Şubat ayı sonu itibarıyla yıllık ihracat 253 milyar 638 milyon dolar oldu.
Türkiye’nin Dünya Mal Ticaretindeki Payı
Vaat: “Dünya mal ticaretinde % 1,5 oranında pay sahibi olmak”
Dünya Ticaret Örgütü’nün yayınladığı verilere göre Türkiye’nin dünya mal ihracatındaki payı 2022 yılında %1,02, dünya mal ithalatındaki payı ise % 1,42 düzeyinde.
Enflasyon
Vaat: “Enflasyon tek haneli sayılara inecek”
Tüketici ve üretici enflasyonunda tek hane yakalanamadı.
2023 yılı Mart ayında TÜFE’deki (2003=100) değişim bir önceki yılın aynı ayına göre %50,51 ve on iki aylık ortalamalara göre %70,20 olarak gerçekleşti. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık %62,45, aylık %0,44 arttı (Bu noktada TÜİK’in açıkladığı enflasyon verisine yönelik eleştirileri not etmek ve 2023 yılı Mart ayında yıllık enflasyonu Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) % 113 olarak hesapladığını aktarmak gerek).
İşsizlik
Vaat: “İşsizlik % 5’in altına inecek”
2023 yılı Nisan ayında açıklanan Şubat ayı verilerine göre işsizlik oranı % 10 oldu. 2022 yılı sonu itibarıyla mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %10,3 seviyesinde gerçekleşmişti.
İstihdam
Vaat: “İstihdam %50’nin üzerinde olacak”
İstihdam edilenlerin sayısı 2023 yılı Şubat ayında 31 milyon 460 bin kişi, istihdam oranı ise %48,2 oldu. Bu oran erkeklerde %65,0 iken kadınlarda %31,8 olarak gerçekleşti. 2022 yılı sonu itibarıyla istihdam oranı %48,5 idi.
İstanbul Finans Merkezi
Vaat: “İstanbul dünyadaki ilk 10 finans merkezleri içinde yer alacak”
İstanbul Finans Merkezi’nin 17 Nisan 2023 tarihinde “açılacağı” açıklandı.
Vaat: “28,5 milyon kişi olan turist sayısını 50 milyona, 22 milyar dolar olan turizm gelirini 50 milyar dolara çıkarmak”
Türkiye’nin turizm geliri 2022 yılı sonu itibarıyla 46 milyar 284 milyon 907 bin dolara yükselirken ülkeden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 51 milyon 369 bin 26 kişi oldu.
Yoksulluk Oranı
Vaat: “Yoksulluk oranını (Gıda ve gıda dışı harcamaları içeren yoksulluk sınırı altında kalan nüfusun oranı) %10’ların altına kalıcı bir biçimde düşürmek”
2002 yılında %26,96’dan 2009 yılında %18,08’e gerileyen yoksulluk oranının % 10’un altına çekilmesi, yani % 44’lük bir ilerleme sağlanması hedeflenmişti. TÜİK, Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması’nın sonuncusunu 2021 yılında yayımladı. 2021 Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, yoksulluk oranı 2021 yılında 0,6 puan azalarak %14,4 oldu. Toplumun genel düzeyine göre belirli bir sınırın altında gelire sahip olan bireyler göreli anlamda yoksul sayılmaktadır. Bu perspektifle hazırlanan veride iyileşme sağlansa da, yoksulluk oranında hedeflendiği ölçüde mesafe kat edilemediği anlaşılmaktadır.
2023 Hedefleri
AK Parti, “2023 hedeflerini” 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri öncesinde seçim beyannamesiyle birlikte “Türkiye Hazır, Hedef 2023” başlığıyla duyurmuştu:
“TÜRKİYE HAZIR HEDEF 2023!
Bir Türkiye hayal ediyorum, yeni bir anayasa ile ileri demokrasiye kavuşmuş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, bu gökkubbe altında kardeşliğini pekiştirmiş.
Bir Türkiye hayal ediyorum. milleti devletinden razı, vatandaşları mutlu, müreffeh ve özgür.
Bir Türkiye hayal ediyorum. bütün farklılıkları, bütün fikirleri, bütün inançlarıyla, Ay Yıldız’ın altında birlik ve dirlik içinde..
Bir Türkiye hayal ediyorum, dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri olmuş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, milli geliri 2 trilyon dolara ulaşmış.
Bir Türkiye hayal ediyorum. Kişi baş geliri 25 bin dolara yükselmiş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, ihracatı yılda 500 milyar doları aşmış
Bir Türkiye hayal ediyorum, işsizliği yüzde 5”in altına düşürmüş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, donanım, özgüven ve erdemli gençler yetiştirmiş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, istisnasız her bir vatandaşı sosyal devlet güvencesine kavuşmuş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, kendi uçağını, kendi uydusunu, kendi savaş gemisini, kendi tankını, kendi insansız hava uçaklarını üretmeye başlamış.
Bir Türkiye hayal ediyorum, bir baştan bir başa en modern kara, demir ve hava yolları ile örülmüş
Bir Türkiye hayal ediyorum. bütün vatandaşları en ileri iletişim teknolojilerine sahip olmuş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, GAP, DAP ve KOP projelerini tamamlamış. dünyanın tarım üssü haline gelmiş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, marka şehirleri küresel rekabette en öne geçmiş.
Bir Türkiye hayal ediyorum, dünyanın lider ülkelerinden biri olmuş.
Cumhuriyetimizin 100. yılına işte böyle bir Türkiye ile girmeyi hayal ediyorum.
Başarılmayacak hedef yoktur. Yeter ki hedeflerimiz ortak olsun. İnanalım, birlikte çalışalım, milletimiz kazansın.
Geleceğin Türkiye”si için yeni hayallerimizi de gerçeğe dönüştürmeye hazırız.
Biz hazırız. Millet hazır.
