Yiğit Bulut’un Başkanlık Sisteminin Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Etkilerine Dair Tahminleri Tutmadı, Tutacak Gibi De Değil
Star Gazetesi köşe yazarı ve Cumhurbaşkanı Ekonomi Başdanışmanı Yiğit Bulut, başkanlık sisteminin ülkemiz ekonomisi için muhteşem sonuçlar doğuracağını gazete köşe yazılarında ve katıldığı TV programlarında hararetli bir şekilde iddia etmişti.
Yiğit Bulut’un Star Gazetesinde “Başkanlık ‘ekonomimizi’ uçuracak!” başlığıyla 29 Nisan 2015 tarihinde yayınlanan yazısında bu iddiasının izlerini görebiliyoruz.
2015 yılında kaleme aldığı bir yazısında Bulut, başkanlık sistemine geçilmesinin Türkiye ekonomisini, Türk lirası cinsi varlıkları ve vatandaşların varlıklarını 3’e katlayacağını öne sürmüştü.
16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleşen halk oylamasıyla gerçekleşene Anayasa değişikliğiyle birlikte Başkanlık Sistemi yasal tabana kavuştu ve 24 Haziran 2018 tarihinde gerçekleşen Genel Seçimler ile birlikte bahse konu Anayasa değişikliğiyle kabul edilen değişiklikler yürürlüğe girdi. Ancak, başkanlık sisteminin yürürlüğe girmesini sağlayan 2017 yılı Nisan ayındaki referandum ve 2018 yılı Haziran ayındaki seçimlerin ardından gözlemlenen ekonomik performans, pek de Yiğit Bulut’un iddia ettiği gibi olmadı.
Yiğit Bulut’un yazısındaki satırlar üzerinden gidelim:
"Katıldığım bir yurtdışı toplantıda Türk ekonomisinin nasıl 10 yılda 3’e katlandığını heyecanla anlattığım sırada, konuşmamın arasına bir dinleyici girdi ve şöyle dedi"
Türkiye ekonomisi tarihinin hiçbir döneminde 10 yılda 3’e katlanmadı ki! Türk lirası ya da ABD doları bazında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla verilerine göre böyle bir ekonomik performans gözlemlenemiyor. Ortalama GSYH büyüme oranı 1999-2004 yılları arasında % 3, 2005-2010 arasında % 4,2, 2011-2018 arasında ise % 6,1’dir. Bahse konu büyüme verileri ile Türkiye ekonomisinin 10 yılda 3 katına çıktığını iddia etmek güç.
Matematiksel bir sonuçtur: Bir ekonominin 2 katına büyümesi için gerekli olan süre, büyüme oranının 70’e bölünmesiyle bulunur. Örneğin, Türkiye ekonomisi her yıl % 10 büyüse, 70/10=7 yılda tam 2 katı büyüklüğe erişecektir. Türkiye ekonomisinin 10 yılda 3 katına erişebilmesi için her yıl yaklaşık % 11,6 büyümesi gerekmektedir. Halbuki Türkiye ekonomisi her yıl % 10 ya da üzerinde bir performansla büyüyemedi ve 10 yılda ne 2 ne de 3 katına erişebildi.
Geçmiş dönemde sadece, ABD doları bazındaki kişi başına düşen milli gelirde böyle bir artış söz konusu. Örneğin, 2002 yılında 3.582 ABD doları olan kişi başına düşen milli gelir, 2013 yılında 12.480 ABD dolarına yükselmiştir.
"Aynı konuşma içinde söz “gelecek 10 yıla” gelince kaldığım yerden devam ettim ve 2013-2023 arasında 830 milyar doların nasıl 2.250 trilyon dolar olacağını temellendirmeye başladım"
Başdanışman olarak umarız böyle tutarsız tahminler sunmuyordur karar vericilere. Yukarıda aktarıldığı üzere bir ekonominin 10 yılda 3 kat büyümesi için her yıl ortalama % 11,6 büyüme oranını yakalaması gerekiyor. Halbuki gidişat pek de Yiğit Bulut’un öngördüğü gibi gerçekleşmedi. Yeni Ekonomi Programında 2019, 2020 ve 2021 yılları için büyüme hedefleri ise sırasıyla % 2,3, % 3,5 ve % 5,00 olarak belirlendi. İçinden geçtiği resesyon ve slumpflasyon süreçlerin ivme yitiren Türkiye ekonomisi son dönemde arzu edilen büyüme rakamlarını da yakalayamadı. Orta vadeli büyüme hedefinin ve Türkiye ekonomisinin potansiyel büyümesinin % 5 olduğu düşünüldüğünde, 10 yılda 3 katına çıkması mümkün görülmemektedir.
"Türkiye gelecek 10 yılda ekonomik olarak 3’e katlanacaksa, her değer yeniden tanımlanacaksa ve en önemlisi her vatandaşın varlığı bu gerçekler eşliğinde en az 3 katına çıkacaksa; BAŞKANLIK SİSTEMİ OLMAZSA OLMAZ ilk şart..."
Yiğit Bulut’tan masallar…
"Türkiye Başkanlık Sistemine geçerse, neyiniz varsa tam olarak en az 3’e katlanacak... Türkiye’ye para girişi patlayacak ve bütün değerler yeniden tanımlanacak. Kazandığınız para, evinizin değeri, varlıklarımızı değerleyen denklemler ve birçok sebep-sonuç ilişkisi inanılmaz noktalara gelecek..."
Yiğit Bulut ekonomik büyüklüğün yanı sıra hanehalkının varlıklarının ve tasarruflarının da 3 katına çıkacağını iddia etmiş. Ancak, başkanlık sisteminin ardından yaşanan kur şokuyla birlikte Türk lirası cinsi varlıkların tamamı ABD doları ve diğer ana döviz cinsleri bazında büyük bir erimeye maruz kaldı. Türkiye ekonomisinde gözlemlenen büyüme performansının arzu edilen seviyede olmamasıyla birlikte, Yiğit Bulut’un iddia ettiği varlık artışının yakalandığını ya da yakalanabileceğini iddia etmek güç.
"Hatta size daha iddialı bir cümle ile veda edeyim, bu yazıyı kesin saklayın; Türkiye Başkanlık sistemine geçerse 2023’te İMKB-100 endeksi kendine bugün hayalini bile kuramayacağınız bir hedef koyacak!"
İddialı cümlelerle veda etmek kolay. Ne de olsa kimse hesap kitap sormuyor… Malumatfuruş hariç…
2019 yılında, başkanlık sisteminin yürürlüğe girmesinin sonrasında Yiğit Bulut’un tahmin ettiği gibi bir ekonomik performans gözlemleyemedik.
Yazıyı sakladık. 2023 yılında Borsa İstanbul endeksinin akıbetine göre bu satırları yeniden düzenleyeceğiz. Bakalım 4 yıl içerisinde Türkiye ekonomisinin gidişatı nasıl olacak…
Yiğit Bulut’un Star Gazetesinde “Başkanlık ‘ekonomimizi’ uçuracak!” başlığıyla 29 Nisan 2015 tarihinde yayınlanan yazısı
* Kullanılan büyüme verileri Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın “Ekonomi Sunumu”ndan temin edilmiştir.