Piyasalar her dönem etkin olmadığı gibi yatırımcılar da her daim rasyonel davranmayabiliyor. Hatta rasyonel tercihlerde bulunmamalarının yanı sıra hatayla yanlış yatırımlarda bulunabiliyorlar. Özellikle son 1 yılda bu durumun çarpıcı örneklerine borsada işlem gören yanlış hisse (pay) senetlerine yapılan yatırımlarda şahit olduk.
Bilindiği üzere, anonim ortaklıklarca ihraç edilen ve anonim ortaklık sermaye payını temsil eden kıymetli evrak niteliğinde senetler kote oldukları borsalarda alınıp satılabilmektedir. Şirketlerin pay senetleri belirlenen kodlar üzerinden borsalarda işlem görmektedir. Farklı borsalara kote olan farklı hisse senetleri için farklı sayıda karakterlerden oluşan kodlar verilebilmektedir. Genellikle bu kodlar şirket ismi ile paralellik göstermektedir. Örneğin, Borsa İstanbul’da (BIST) işlem gören pay senetleri 4 ya da 5 harften oluşan bir işlem koduna sahiptir. Alım satım gibi emirler bu 4/5 harflik kod üzerinden verilir. Örneğin Aselsan için ASELS, Bim için BIMAS, Deva Holding için DEVA kodu kullanılmaktadır.
Her ne kadar sıklıkla “alım yapmadan önce hissenin kodundan emin olun!” uyarısı yapılsa da alım işlemleri esnasında pay senetlerinin kodları birbiriyle sıklıkla karıştırılabilmektedir.
Özellikle son dönemde, fırsat peşindeki yatırımcıların “borsada beklenti alınır, gerçekleşmeler satılır” düsturuyla hareket ederken hız baskısı ile hataya düştüğü birçok örnek gördük.
Çarpıcılarını sıralayacak olursak…
“BTC” kodlu “Bitcoin” yerine “BTCIM” kodlu “Batı Çimento”, “Apple” yerine “Afyon Çimento” hissesinin sehven satın alan yatırımcıların itiraflarına Investing.com yorumları arasında rastlanabiliyor.
Geçtiğimiz dönemde Karadeniz’deki gaz keşfinin duyurulduğu süreçte enerji şirketlerinin hisselerinde yukarı yönlü hareket beklentisi çerçevesinde Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş.’nin “HURGZ” kodlu hissesinin kodundaki “gaz” kelimesini çağrıştıran “gz” harfleri nedeniyle enerji şirketi sanıldığı ve fiyatının tavan yaptığı görülmüştü.
“KRVGD” kodlu Kervan Gıda’nın halka arz sürecinde ise hissenin “KRVN” kodlu Kervansaray Yatırım Holding A.Ş. ve “KERVT” kodlu Kerevitaş Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile karıştırıldığına şahit olmuştuk.
Elbette bu hatalar Türkiye’ye mahsus değil. Daha da büyük boyutluları ABD başta olmak üzere farklı ülkelerin piyasalarında da gerçekleşebiliyor.
Tesla ve Space X’in kurucusu Elon Musk’ın mesajlaşma uygulaması Signal’in kullanılmasını önermesinin ardından yatırımcılar borsaya kote sağlık teknolojileri şirketi Signal Advances’ın hisselerini satın almaya başladı. 120 kat yükselen hisse fiyatıyla birlikte şirketin değeri 3 milyar dolara ulaştı. Ancak, açık kaynaklı, şifreli bir sesli arama, görüntülü arama ve anlık mesajlaşma uygulaması olan Signal, halka açık ve borsaya kote bir şirket değil, Signal Vakfı ve Signal Messenger LLC tarafından geliştirilen bir girişimdi.
Yani yatırımcılar, Elon Musk’ın önerisini yanlış anlayarak, sağlık teknolojilerinde hizmet veren, aynı isimdeki şirketin hisselerine yatırım yapmaya başladı. Bu yanlış anlaşılan tavsiye ise söz konusu şirketin hisselerini adeta uçurdu.
İletişim uygulaması Signal, 8 Ocak 2021 tarihli sosyal medya paylaşımında yatırımcıların “yanlış Signal’e” yöneldiğini aktarmıştı.
Is this what stock analysts mean when they say that the market is giving mixed Signals?
It's understandable that people want to invest in Signal's record growth, but this isn't us. We're an independent 501c3 and our only investment is in your privacy. pic.twitter.com/9EgMUZiEZf
Benzer durum koronavirüs salgınının yayılmasının ardından popüler hâle gelen video konferans uygulaması Zoom hisselerinde de yaşanmıştı. 2019 yılında borsada işlem görmeye başlayan “ZM” kodlu Zoom Video Communications Inc. yerine yatırımcılar yanlışlıkla “ZOOM” koduna sahip Zoom Technologies adlı başka bir şirketin hisselerine akın etmişti. Yatırımcıların Zoom’ları karıştırması nedeniyle Çin merkezli Zoom Technologies’in hisse fiyatı 18 kat artsa da hatanın fark edilmesiyle birlikte büyük bir satış dalgası yaşanmıştı. SEC’in müdahalesinin ardından alım-satımı kısıtlı süre için durdurulan Zoom Teknoloji daha sonra kısaltma ismini değiştirmiş ve ZTNO’yu kullanmaya başlamıştı.
Borsa yatırımcıları hisse fiyatı kayda değer artış gösteren “TSLA” koduyla işlem gören ABD merkezli elektrikli araç üreticisi Tesla Inc. zannettikleri (özellikle 2020 yılı Mayıs-Temmuz döneminde) “TLSA” kodlu Tiziana Life Sciences adlı biyoteknoloji firmasının hisselerini yanlışlıkla satın almışlardı.
Twitter’ın 2013 yılında gerçekleşen halka arzında da bazı yatırımcılar yanlış hisseye yatırım yapmıştı. Twitter hisselerinin borsada işlem görmeye başladığı gün, teknoloji pazarı zinciri Tweeter Home Entertainment Group’un hisseleri, ismin benzerliğinden dolayı 10 kat artmıştı.
Hisseleri borsaya kote olmayan ABD’li otomotiv şirketi Lucid Motors, araç lansmanı yapacağını duyurduğunda yatırımcılar tarafından “LCDX” kodlu (şimdiki adı Caliber Imaging & Diagnostics, Inc. olan) şirket Lucid Inc. ile karıştırılmıştı.
ABD Başkanı Barack Obama’nın 2014 yılı Aralık ayında Küba’ya uygulanan bazı ambargoları ve sınırlamaları esnetme kararını açıklamasıyla birlikte Küba’yla ismi dışında hiçbir bağı olmayan Cuba adlı fonun borsadaki fiyatı bir anda 6,2 dolardan 12,7 dolara çıkmıştı. Fonun eski fiyatına gelmesi ise yaklaşık 1 yıl almıştı (Tespiti için Orhan Erdem’e teşekkürlerimizle).
Şant Manukyan bu durumla ilgili “Etkin Piyasa Hipotezi Einstein’ın sonsuzluk hipotezi ile karşılaşır (İki şey sonsuzdur: İnsanoğlunun aptallığı ve evren. Fakat ikincisinden emin değilim.) ve kazanan:…” yorumunda bulunmuştu.
Etkin Piyasa Hipotezi Einstein'ın sonsuzluk hipotezi ile karşılaşır (İki şey sonsuzdur: İnsanoğlunun aptallığı ve evren. Fakat ikincisinden emin değilim.) ve kazanan:…https://t.co/5nW0a0Lpex
* İşbu yazıda bazı yatırımcıların hisse senetlerini karıştırarak yanlış satın alım yapacağını öngörerek kasten yanlış pozisyon alan yatırımcılara değinilmemiştir.
