Milli Eğitim Bakanlığının Atatürk Köşesi Zorunluluğunu Kaldırdığı İddiası

Milli Eğitim Bakanlığının Son Dönemde Yaptığı Mevzuat Değişikliğiyle Özel Okullarda Atatürk, Türk Bayrağı ve İstiklal Marşı ve Gençliğe Hitabe ile İlgili Zorunluluğu Kaldırdığı İddiası Doğru Değil

Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) özel öğretim kurumları ile ilgili mevzuatı değişikliğiyle Atatürk ilkeleri doğrultusunda öğrenci yetiştirmek amacının çıkarıldığı ve Atatürk köşelerine “Türk Bayrağı, İstiklal Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi” yerleştirme zorunluluğunun da kaldırıldığı iddiası yeniden dolaşıma sokulmuş. Danıştay tarafından 2017 yılında iptal edilen 2012’deki mevzuat değişikliği, yeni bir gelişmeymiş gibi servis edilmiş.

Haber Report & Ajans Muhbir:

“MEB özel öğretim kurumları ile ilgili mevzuatı değiştirdi; “Atatürk ilkeleri doğrultusunda öğrenci yetiştirmek amacı” çıkarıldı ve Atatürk Köşeleri’ne “Türk Bayrağı, İstiklal Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi’ni” koyma zorunluluğu da kaldırıldı.“

Bu paylaşımların aksine MEB son dönemde, özel okullardaki Atatürk köşesi ile ilgili iddia edildiği şekilde bir mevzuat değişikliği yapmış değil.

Resmî Gazete’de arama yapıldığında Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik başlıklı son mevzuat değişikliğinin 19 Şubat 2022 günü yayımlandığı; ancak bu değişiklikte Atatürk köşesi ile ilgili bir hükme yer verilmediği anlaşılıyor.

Bahse konu Yönetmelik’te yapılan geçmiş değişikliklerin künyesi şu şekilde (2012 yılındaki mevzuat sadeleştirme çalışması sürecindeki yönetmelik dışında Atatürk köşesi ile ilgili bir değişiklik yapılmadığı görülüyor):

MEB Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nde yapılan mezkûr değişiklikle ilgili haber 2012 yılında basına yansımıştı.

2012 yılındaki bu haber, güncel sanılarak 2022 yılında dolaşıma tekrar sokulmuş.

MEB, özel öğretim kurumları ile ilgili mevzuatı sadeleştirme amacıyla 2012 yılında 9 yönetmeliği tek bir yönetmelikte birleştirilmişti. Bu süreçte, yeni yönetmelikte yer verilen madde, özel öğretim kurumlarının Atatürk Köşesi oluşturma zorunluluğunun ortadan kaldırıldığı şeklinde yorumlanmıştı.

Yeni yönetmelikte kendine yer bulmayan 26 Şubat 2011 tarihli ve 27858 sayılı Resmî Gazete Milli Eğitim Bakanlığı Özel Okullar Çerçeve Yönetmeliği’ndeki “Okulun amacı” başlıklı aşağıdaki 5. madde şu şekildeydi:

“MADDE 5 – (1) Okulun amacı, 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda belirtilen Türk millî eğitiminin amaç ve ilkeleri doğrultusunda öğrencileri, Atatürk inkılâp ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek ve ilgi, yetenek ve başarılarına göre hayata, iş alanlarına, üst öğretime ve mesleğe hazırlamaktır.”

20 Mart 2012 tarihli 28239 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği“ndeki ilgili madde şu şekildeydi:

Atatürk köşesi

MADDE 8 – (1) Kurumların girişinde temiz, düzenli ve kolayca görülebilecek en uygun yerde (Ek ibare:RG-20/6/2017- 30102) anlamlı bir kompozisyon oluşturacak şekilde Atatürk köşesi oluşturulur.

Bu değişiklik, okullardaki Atatürk köşesinde “Atatürk’ün büstü veya maskı, fotoğrafı, Türk Bayrağı, İstiklâl Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi, madalyon, gravür, fotoğraf, Atatürk’ün eğitimle ilgili sözleri ile kitap, tablo ve levhalar” yerleştirilmesi zorunluluğunun kaldırıldığı şeklinde yorumlanmıştı.

Söz konusu maddeye dair Danıştay tarafından yürütmeyi durdurma kararı verilmişti.

İstanbul Barosu Başkanlığı tarafından açılan iptal davasında, Danıştay 8. Dairesinin yürütmenin durdurulması isteminin reddi kararına karşı yapılan itiraz, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun 02.02.2017 gün ve 20162/1703 YD İtiraz No’lu kararı ile “Atatürk Köşesi”ne ilişkin eksik düzenlemenin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmişti (Milli Eğitim Bakanlığının, bu kararın kaldırılması için İdari Dava Daireleri Kuruluna yaptığı başvuru reddedilmişti).

Söz konusu iptal davası 20.03.2012 gün ve 28239 sayılı Resmi Gazetede yayımlanıp yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin özel öğretim kurumu binalarının idari birimlerinde, bir önceki yönetmelikte olduğu gibi Anayasa, Cumhuriyetin kuruluş felsefesi ve kanunlarda düzenlenen amaçla, bu ruh halini yansıtır bir “Atatürk Köşesi”ne yer verilmemesi, yine bu köşenin zeminden yüksek olması, Atatürk büstü ve maskının konulması, Atatürk’ün fotoğrafı, Türk bayrağı, İstiklal Marşı, Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi’nin uygun biçimde asılması, madalyon, gravür, Atatürk’ün eğitimle ilgili sözlerine yer verilmesine ilişkin hükümlerin bu köşelerde bulunmasına dair hiçbir düzenlemeye gidilmemesi, özel okulların da amaçları arasında yer alan 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun, Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçlarının sayıldığı 2. maddesinin 1. fıkrasında yer alan; “Türk Milli Eğitiminin genel amacı, Türk Milletinin bütün fertlerini, Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan, insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek” düzenlemesine aykırılığı iddiası ile açılmıştı.

İlgili karar metninde şu husus vurgulanmıştı:

“Anayasamızın başlangıç kısmında ve 1739 sayılı Kanunda belirtilen amaçlar doğrultusunda, Türk Devletini ve Milletini ebediyete kadar yaşatacak, çağdaş uygarlığın ve medeniyetin ortağı ve öncüsü yapacak Türk Milletinin bütün fertlerinin, Atatürk inkılap ve ilkelerine bağlı olarak yetiştirilmesi milli eğitim sistemimizin temel amacıdır” denilen kararda “bu amacın gerçekleştirilmesi bağlamında özel öğretim faaliyetinin, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda evrensel hukuka, demokrasi ve insan haklarına uygun ve bir bütünlük içinde yerine getirilmesi ekseninde özel öğretim kurumlarında yer alacak olan “Atatürk Köşesi’nin” bu amaç ile bütünlük taşıyacak nitelik ve içerikte olması gerektiği, bu durumda davaya konu Yönetmelik maddesi ile “Atatürk Köşesi’nin” Türk Milli Eğitiminin amaçları doğrultusunda Atatürk ilke ve inkılaplarını yansıtacak ve anlamlı bir kompozisyon oluşturacak şekilde düzenlenmemesinin, Anayasa ve 1739 sayılı  Milli Eğitim Temel Kanuna dayanan Türk Milli Eğitiminin temel ilke ve kurallarına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.”

2015 yılında Danıştay 8. Dairesi, Milli Eğitim Bakanlığı Yaygın Eğitim Kurumları Yönetmeliği’ndeki Atatürk köşesiyle ilgili düzenlemenin “eksik” olduğu gerekçesiyle açılan iptal davasını kabul ederek, söz konusu yönetmelik maddesini oy çokluğuyla iptal etmişti.

Danıştay’ın söz konusu maddeyi iptal kararının yanı sıra cari mevzuat hükümleri özel öğretim kurumlarında Atatürk köşesinin bulunması gerekliliğini zikretmektedir.

11.03.2020 tarihli ve 5331494 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe konulan hâlihazırda yürürlükteki Özel Öğretim Kurumları Standartlar Yönergesi‘nde özel öğretim kurumlarında Atatürk resmi, İstiklâl Marşı ve Gençliğe Hitabe’nin bulundurulması koşulu şöyle aktarmış:

ON BİRİNCİ BÖLÜM

Son Hükümler

Kurumların bölümlerinde bulunması gereken araç gereçler

MADDE 38 –

(1) Yönetim ve diğer odalarda; Atatürk resmi, İstiklâl Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi ile ihtiyaç duyulan donatım malzemesi ile araç gereç bulunur.

(2) Derslik ve diğer ders yapılan alanlarda; Atatürk resmi, İstiklâl Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi ile ihtiyaç duyulan donatım malzemesi ile programlarda belirtilen araç gereç bulunur.

(3) Yatakhane, kütüphane, mutfak ve benzeri bölümlerde ihtiyaç duyulan donatım malzemesi ile araç gereç bulunur.

(4) Meslek liselerinde uygulanacak programlara uygun standart donatım listesine göre atölye ve laboratuvarlar düzenlenir.

(5) Çeşitli kursların uygulama dersliklerinde derslik kontenjanı da dikkate alınarak kurs programında ve Genel Müdürlük internet sayfasında yayınlanan mesleki ve teknik eğitim kurumlarının alanlarına ait standart donanım listesindeki araç gereçler bulunur.

7 Eylül 2013 tarihli 28758 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği” hükümleri ise şu şekildeydi:

Türk Bayrağı, Atatürk köşesi ile diğer tablo ve resimler

MADDE 96- (1) Türk Bayrağının bulundurulması, temizliği, korunması ve kullanılmasında 22/9/1983 tarihli ve 2893 sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile 25/1/1985 tarihli ve 85/9034 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Bayrağı Tüzüğü hükümlerine uyulur.

(2) Okullarda, okul yönetiminin bulunduğu binanın girişinde kolayca görülebilecek en uygun yerde Atatürk köşesi oluşturulur. Atatürk köşesine zeminden yüksekte, Atatürk’ün büstü veya maskı konulur. Atatürk’ün fotoğrafı, Türk Bayrağı, İstiklâl Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi uygun biçimde asılır. Atatürk köşesinde madalyon, gravür, fotoğraf, Atatürk’ün eğitimle ilgili sözleriyle kitap, tablo ve levhalara da yer verilebilir.

(3) Okulun yönetim odalarında, dersliklerinde, diğer oda ve bölümlerinde Atatürk resmi, İstiklâl Marşı ve Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi tabloları, 9/8/2006 tarihli ve 26254 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Kurum Tanıtım Yönetmeliği hükümlerine göre asılır. Ayrıca okulun bütün bölümlerinde, o bölüme ait dayanıklı taşınırlar listesi bulundurulur.

(4) Okulların koridor,  salon ve diğer uygun mekânlarında, Türk tarihi ve kültürüne ait tablo ve levhalara, özlü sözlere, okulun özelliğine göre eğitici ve sanat değeri olan resimlerle dünyaca ünlü bilim, sanat, spor insanlarının söz ve resimlerine, dekoratif ve estetik tablolara, haritalara, duvar gazetesi ile öğrenci etkinliklerinin sergileneceği panolara da yer verilebilir.

Eğitim-İş Bursa Şube Başkanı Yeliz Toy yaptığı açıklamada 2012’deki değişikliğin yeni bir gelişmeymiş gibi servis edildiğine şöyle değinmişti:

 “MEB Özel eğitim kurumlarında uygulanmak istendi fakat 2012 yılında eğitim-iş sendikası olarak açtığımız dava neticesinde bu uygulama yapılamadı. 2015 yılında da yaygın eğitim kurumlarında aynı şeyi yapmak istediler. Atatürk köşesi, İstiklâl Marşı, Atatürk’ün Gençliğe Hitabesi kaldırılmak istendi. Bunun sonucunda biz tekrar dava açtık ve davayı kazandık. Uygulamaya girilmedi. Haber aslında geriye dönük bir haber. Eğitim-iş sendikasının kazandığı ve kaldırılmasının mümkün olmadığı bir haber. Şu an bu konu sosyal medyaya tekrar düştü ama yeni bir haber değil. Bazı sayfalar Cumhuriyet gazetesinden alarak bunu paylaşmışlar. Cumhuriyet gazetesiyle de konuştuk. Kendileri de 2012 yılında yayınladıkları bir haber olduğunu ifade ettiler.”