Suudi Arabistan’ın Mekke kentindeki Mescid-i Haram’ın merkezinde yer alan İslâm’ın en kutsal mabedi Kâbe-i Şerif’in ilk fotoğrafı sanılan görsellere değineceğiz.
Turan Dursun’un ismini ve fotoğrafını kullanan “comlekcitanri” uzantılı Twitter/X profilinin “1860 yılı Kabe” ifadesiyle paylaştığı görsel şu şekilde:
Görsel, Kâbe’nin 1860 yılında kaydedilmiş fotoğrafı değil.
Osmanlı Padişahı 1. Mahmut tarafından 1573 yılında başlanan inşaatı 1577 yılında tamamlanam revakların görülmemesi fotoğrafın 1860 yılından olmadığının bir delili.
Fotoğrafın Kâbe’nin 1860 yılındaki hâlini yansıtmadığının başlıca kanıtı ise günümüzde 6. yüzyıl Mekke’sini içeren çekimlerde kullanılan bir film setine ait olması.
Kâbe’nin eski tarihli görüntüsü sanılan görsel, İranlı yönetmen Mecid Mecidi’nin çektiği “Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi” adlı filmi için İran’ın Kum eyaletinde Noor Sinema Şehri içinde 1400 yıl öncesinin Mekke ve Medine şehrini aynen yansıtarak inşa edilen plato şehre ait.
Olkan Özyurt, Sabah gazetesinde 30 Ekim 2016 günü yayımlanan “1400 yıl öncesine yolculuk” başlıklı içeriğinde Mekke’nin İslamiyetin doğduğu ilk yıllara uygun olarak inşa edildiği plato şehirden fotoğrafını paylaşmıştı.
İran’ın Kum kentinde inşa edilen Mekke’nin ve Kâbe’nin 6. yüzyıldaki hâlini yansıtan film seti, Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi adlı filmin ardından farklı yapımların çekimleri için de hizmet veriyor.
Adı geçen filmin yapımcısı Muhammed Rıza Sabiri, Hz. Muhammed’in yaşadığı dönemdeki Mekke’yi yansıtan plato şehrin farklı film ve dizilerin kullanımına sunulduğunu şöyle aktarmıştı:
“Plato şehri sadece bu film için kurmadık. İslamiyetin ilk yıllarıyla ilgili film çekmek isteyenlere olanak sağlamak istedik. Dünyanın her yerinden sinemacılar gelsin, burada film çeksin. Çeksin ki herkes gerçek İslam’ı öğrensin.”
Miray Yapım Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Gökhan Özekin de görüntünün çekimi süren bir yapımları için kullanılan Noor film platosu olduğunu şöyle belirtti:
“‘Yalan bir lafz-ı kâfirdir’ Aralık sonu dizi çekimi için kullandığımız Noor film platosu burası Tarihçilerle Hollywood tasarımcıları birlikte çalışarak İslam öncesi Mekke ve Medine şehirleri inşa edilmiş. Bu resimdeki putlardan bazılarını kırdık 🙂 Neyse spoiler vermeyelim :)”
“Yalan bir lafz-ı kâfirdir”
Aralık sonu dizi çekimi için kullandığımız Noor film platosu burası
Tarihçilerle Hollywood tasarımcıları birlikte çalışarak İslam öncesi Mekke ve Medine şehirleri inşa edilmiş.
Bu resimdeki putlardan bazılarını kırdık 🙂
Neyse spoiler vermeyelim 🙂 https://t.co/MCE38uYBmc
Kâbe’nin kaydedilen ilk görüntüsü olduğu sanılarak günümüzden film ve dizi setlerinden fotoğrafların ya da dijital ortamda hazırlanan görsellerin kullanıldığına da şahit oluyoruz.
Kâbe’nin ilk fotoğrafı sanılan görsel, orijinal ismi “Farouk Omar” olan, ülkemizde “Hz. Ömer” ismiyle tanınan diziden.
İslam’ın ilk zamanlarını ve 2. Halife Hz. Ömer bin Hattab’ın hayatını anlatan dizinin jeneriğinde ve içeriğinde bahsi geçen görsel görülebiliyor.
Kabe’nin ilk fotoğrafları, Mısırlı mühendis Muhammed Sadık Bey (ö. 1902) tarafından 1861 yılında eğitim gördüğü Fransa’da satın aldığı ıslak plakalı kolodyum kamera kullanılarak çekildi.
Muhammed Sadık Bey’in 1880 yılındaki (Hicrî 1297) Mekke ziyaretinde kaydettiğifotoğraflar şöyle:
Khalili Collections, Kâbe’nin çekilen ilk fotoğrafları hakkında şu açıklamayı sunmuş:
“Mekke, Medine ve Hac fotoğraflarını çeken ilk kişi Muhammed Sadık Bey’dir. Mısırlı bir ordu mühendisi ve kadastrocuydu, aynı zamanda Mısır Hac kervanının mali işler sorumlusuydu ve birçok kez Hicaz’a seyahat ediyordu.
Sadık Bey, ilk kez 1850’lerde icat edilen bir tekniği kullanarak, ilk fotoğraflarını 1861’de, özellikle geniş format çerçeveler için kullanışlı olan cam levha negatifleri kullanarak çekti. Mekke ve Medine’deki binaları ve mabedlerin içlerini, ayrıca Arafat ve Mina’daki mekanları gösteren en önemli fotoğrafları 1880 ve 1881’de çekildi. Hac ve kutsal şehirler ilk kez tam ve gerçekçi bir şekilde fotoğraflandı. belgelenmiştir.
Sadık Bey’in fotografik başarıları hem Arap hem de Avrupa dünyası tarafından tanındı ve 1881’de Venedik Coğrafya Sergisi’nde altın madalya kazandı. Fotoğraflarını ve gözlemlerini içeren iki önemli eseri yayımladı: 1881’de Meş’al el-Mahmal (‘Mahmal’in Meşalesi’) ve 1896’da Dalil el-Hac (‘Hac Rehberi’). yolculuklarından. Medine’nin bu görünümü, şehrin kuzey tarafındaki Bab al-Shami’yi göstermektedir. Şehrin taş duvarının içine inşa edilen büyük kapı, kasabaya girişi sağlayan üç kapıdan biriydi. Fotoğrafın merkezinde Hz. Muhammed’in türbesi üzerinde inşa edilen yeşil kubbe yer alıyor.
Bu fotoğraf, tavaf yapan hacıların etrafını sardığı Kabe’yi gösteriyor. Kabe’nin tepesinde mizab (yağmur suyu fışkırması) net bir şekilde görülebiliyor, Bilal Camii ise arkadaki tepenin zirvesinde görülebiliyor.”
