İngiltere’de Yargıçların Maaşının Olmadığı ve Ceplerinde Kraliçe İmzalı Boş Çek Olduğu İddiası Doğru Değil
İngiltere’de yargıçların maaş almadığı, hakimlerin cebinde Kraliçe imzalı boş bir çek olduğu, hakimin istediği zaman çekin üzerine istediği rakamı yazarak bankadan tahsil edebileceği, bu durumun “yargıçlara İngiltere Hazinesini emanet edecek kadar güveniyorum” anlamı taşıdığı iddiasının doğruluk payı bulunmamaktadır. İngiltere’de hakimlerin aldığı maaş tutarı kamuoyu ile paylaşılmakta olup, Kraliçe imzalı boş çek uygulamasına dair bir bilgiye rastlanamamaktadır.
İngiltere’de yargıçların maaş almadıkları; fakat kendilerine boş çek sunulduğuna dair paylaşılan şehir efsanesi şu şekilde:
İngiltere’de yargıçların maaşı yoktur.
Bunun yerine ihtiyaçları oldukça kullandıkları kredisi sınırsız çek defterleri vardır.
İngiliz devletinin yasa uygulayıcılarına ne denli güvendiği anlamına gelirmiş bu.
Bir gün, bir yargıç bankaya gidip bir milyon poundluk bir çek bozdurmak istediğini söylemiş. Ortalık birbirine girmiş. Banka yöneticileri, en üst makamdan onay almadan bu kadar parayı veremeyeceklerini söyleyip önce Adalet Bakanlığı’na, ardından Başbakanlığa telefon etmişler. Ancak aradıkları her yerden gelen cevap aynıymış:
Ödeyin!
Ama bankada o kadar nakit olmadığı için hakime ertesi gün gelmesi rica edilmiş. Para hazırlanmış ve hakim bir gün sonra gelmiş. Para bavul içinde hazırmış. Parayı alıp giden hakim aradan birkaç gün geçtikten sonra bankaya geri dönmüş.
Parayı bankaya geri vermek istiyormuş.
Banka yönetimi şaşırıp kalmış. Hemen Adalet Bakanlığı’nı aramışlar. Müfettişler devreye girmiş ve hakime hareketinin sebebini sormuşlar.
Hakim “Kraliçe’nin hükümeti bize gerçekten bu kadar güveniyor mu, onu sınadım” cevabını vermiş. Raporlar bakanlığa iletilmiş ve aynı gün hakim azledilmiş.
Adalet bakanlığı hakime gönderdiği yazıda gerekçeyi şöyle açıklamış:
“Kraliçe hükümetinin saygın bir hakimi, devletine güvenmiyor ve onu sınıyorsa, devlet ona asla güvenmez.”
İngiltere’de Hakimler Maaş Alıyorlar ve Ceplerinde Boş Çekle Gezmiyorlar
Şehir efsanesinin, Türkçemize “açık çek” olarak da çevrilebilecek “sınırsız güven tahsisi” anlamı için kullanılan “blank check” ifadesinin “boş çek” olarak algılanması nedeniyle oluşmuş olması ihtimal dahilinde görülebilir.
Kayhan Selek’in “Yargılanmayı Göze Alarak Yargılıyorum” adlı kitabında bu hikayeyi 1960’lu yıllarda, İstanbul Barosunun düzenlediği “Avrupa Hukukçular Kongresi”nde İngiliz Heyeti Başkanı olarak söz alan Londra Baro Başkanı’nın “İngiliz adaletinin altın sayfaları” hakkındaki sunumunda ilk ağızdan dinlediği bilgisinin yer aldığı dile getirilmektedir. Yani, kökeni oldukça eskiye dayanan bir şehir efsanesiyle karşı karşıyayız.
Gelelim işin aslına:
İngiltere’de yargıçlar maaş almaktadır. İngiltere’de yerleşik olan Anglo-Saxon hukuk sisteminde yargıçların maaşlarının unsurları belirlidir. Hakimlerin derecelerine göre aldıkları maaşlar, kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır. Örneğin, 1 Nisan 2018 – 31 Mart 2019 tarihleri arasında geçerli olan 2018-19 mali yılında 1. maaş grubunda yer alan (yüksek mahkeme üyesi) bir hakim (yıllık) 257.121 Pound maaş alırken, 7. grupta yer alan (yerel mahkeme üyesi) bir hakim (yıllık) 110.335 Pound maaş alacaktır. Hatta İngiltere’de bazı hakimlerin maaşlarının düşüklüğünden yakınarak maaş artışı istediğine de rastlıyoruz. İngiltere’de ise en düşük yerel mahkeme hakiminin Türkiye’deki emsal pozisyona göre 7 kat daha fazla maaş aldığı anlaşılmaktadır.
Yargıçların aldıkları ödemeler arasında “açık bir çek”in olduğuna dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Hakimlere sunulan malî imkânlar arasında Kraliçe tarafından verilen ekstra boş bir çek veya benzeri bir ödenek yer almamaktadır. İngiltere’deki yargıçlara boş çek tahsis edildiğine yönelik Adalet Bakanlığı kaynaklarında bir iz dahi geçmemektedir.
Ayrıca, imzalarının taklit edilme ihtimaline karşı İngiliz Kraliyet ailesi üyelerinin çek gibi imzalı bir belge düzenlemelerine izin verilmediği belirtilmektedir. Haliyle, her yargıcın cebinde Kraliçe imzalı çek bulunması da pek mümkün görünmüyor.
İngiltere’de Hakimlerin Maaş Almadığı ve Ceplerinde Boş Çek Olduğuna İnanan Köşe Yazarları
Can Ataklı, Sözcü Gazetesi‘nde 20 Mart 2017 tarihinde yayınlanan “459 milyon lira hangi “gizli işe” harcanır” başlıklı yazısında yeni bir şehir efsanesinin hortlamasına sebebiyet vermişti.
"Biliyor musunuz, İngiltere’de çok sınırlı sayıda olan Yüksek Mahkeme üyelerine göreve geldikleri gün, altında Kraliçe’nin imzası olan boş bir çek verilir. Yüksek Mahkeme üyesi bu çekin üzerine dilediği an dilediği miktarı yazarak tahsil edebilir. Kraliçe dahil hiç kimse “Bu parayı niye alıyorsun, ne yapacaksın?” diye soramaz. Bu çekin verilmesinin tek amacı vardır. Adaleti sağlamakla görevli olanlar hiçbir koşul altında maddi sıkıntı çekmesin ve kimsenin kulu kölesi olmasın. Bu mahkeme üyeleri bu çekin üzerine bir rakam yazıp ister ev alır ister araba alır ister çok büyük bir meblağ yazıp bunu kendi özel hesabına aktarır. Bugüne kadar bu açık çeki istismar eden bir kişi bile çıkmamış. Hatta birçok hakimin görevden ayrıldığında bu çeki aynen iade ettikleri de bilinir."
Can Ataklı’nın İngiltere’de hakimlerin cebinde Kraliçe imzalı boş bir çek olduğu iddiası daha sonraları sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılarak tekrar viral hale geldiği görülmektedir.
Ataklı’nın yazısının ardından Rahmi Turan’ın da Sözcü Gazetesi‘nde 4 Eylül 2017 tarihinde yayınlanan “Sınırsız güven!” başlıklı yazısında aynı hatalı iddiaya yer verdiğini görüyoruz:
"İngiltere'de yargıçların maaşı yoktur. Onun yerine ihtiyaçları oldukça kullandıkları kredisi sınırsız çek defterleri vardır. Kraliçe'nin devleti hâkimlerine o kadar güvenir ki, bu sınırsız para çekme yetkisinin asla suistimal edilmeyeceğine inancı tamdır."
Aydınlık Gazetesi‘ndeki “Yoksa Muhalif Misin?” başlıklı 21 Eylül 2015 tarihli yazısında Mustafa Mutlu bu hurafeye yer vermişti:
"İngiltere’de yargıçların maaşı yoktur. Onun yerine, ihtiyaçları oldukça kullandıkları kredisi sınırsız çek defterleri, yani limitsiz özel harcama yetkileri vardır."
Hürriyet Gazetesi‘ndeki “Bana güvenmiyor musunuz?” başlıklı 24 Eylül 2010 tarihli yazısında Ferzane Zenan bu şehir efsanesine atlamış:
"BİLMEM yaşandığı iddia edilen bu olayı duydunuz mu? “İngiltere’de yargıçların maaşı yoktur."
Duymaz olaydık…
Ulusal Kanal’da “Eğitimde Gatto Dayatması” başlığıyla 7 Eylül 2018 tarihinde yayınlanan yazısında Çetin Ünsalan, İngiltere’deki sözüm ona örneği ülkemizde öğretmenlere uygulamayı önerme hatasına düşmüş:
"Ben öğretmenliğin çok kutsal bir meslek olduğuna inanıyorum. Hatta İngiltere’de yargıçlar gibi maaşları olmaması, kendilerine açık çek verilmesi gerektiğini düşünüyorum."
Işıl Özgentürk, Cumhuriyet Gazetesi‘nde 28 Şubat 2016’da yayınlanan “Bizim çok erkek (!) hakimlerimiz!” başlıklı yazısında araştırma yaparken keşfettiği (!) yanlış bulguyu bizimle paylaşmış:
"Bu bilgileri araştırırken şunu da öğrendim. İngiltere’de hâkimler maaş almazlarmış, ne kadar ihtiyaçları varsa ellerindeki banka kartıyla o kadarını çekerlermiş. İsterse bu bir milyon sterlin bile olabilirmiş."
İşte aradığımız araştırmacı gazetecilik ruhu (!!!).
Kocaeli Gazetesi’ndeki “Atatürk, görevine devam ediyor” başlıklı 29 Eylül 2017 tarihli yazısında M. Tanzer Ünal “bilmediklerimizi” öğretmeye kalkmış:
"Bilirsiniz… İngiltere'de yargıçların maaşı yoktur. Onun yerine ihtiyaçları oldukça kullandıkları kredisi sınırsız çek defterleri vardır."
Şu boş malumatfuruş özgüveni yok mu… “Bilirsiniz”miş…
Pusula Gazetesi’ndeki “Sizin köyde böyle mi konuşuluyor?” başlıklı 14 Haziran 2015 tarihli yazısıyla Ali Rıza Tığ:
"Biliyor musunuz? İngiltere'de yargıçların maaşı yoktur!"
Tabii, bilmez olur muyuz (!)
Bu şehir efsanesine kanan diğer köşe yazarları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Hürriyet Gazetesi’ndeki “Başkanlık Rejimi mi Başkan’ın Rejimi mi?” başlıklı 18 Temmuz 2013 tarihli yazısıyla Yasin Girgin
- Anadoluda Bugün’deki “Hukuk ve adalet” başlıklı 2 Aralık 2017 tarihli yazısıyla Erhan Dargeçit (hikaye vurgusu yapmış)
- Yeni Meram Gazetesi’ndeki “Tabandan Tavana Demokrasi” başlıklı 16 Ekim 2012 tarihli yazısıyla Rıdvan Bülbül
- Yeni Mesaj Gazetesi’ndeki “Güvenmek ve güvenilmek” başlıklı 11 Mayıs 2006 tarihli yazısıyla Orhan Dede
- Aydın24haber.com’daki “Şehit ve Şahit” başlıklı 16 Mayıs 2016 tarihli yazısıyla Mehmet Eroğlu
* Tokmağın İngiltere’de hakimlerin mahkeme oturumlarında kullanmadığı bilinse de, yargıçları anımsatması açısından kapak görseli olarak kullanılmıştır.
** Kapak görseli: Freepik.com