Dünya Yüzeyinden Gökyüzünde Üç Güneşin Yan Yana Görüldüğü Anı Yansıttığı İddiasıyla Paylaşılan Görüntüler Atmosferdeki Buz Kristallerinin Oluşturduğu “Yalancı Güneş” Olarak Da Bilinen Optik İllüzyon Sonucu Oluşuyor
Daha önce Malumatfurus.org‘da Güneş’in ve dolunayın birbirine yakın konumda görüntülendiği iddiasıyla paylaşılan görsellerin imkânsızlığına değinmiştik. Bugün, Dünya yüzeyinden aynı anda birden fazla Güneş’in görüldüğü iddiasıyla paylaşılan görselleri ele alacağız.
Güneş’in ve Dolunay’ın Birbirine Yakın Konumda Görüntülendiği İddiasıyla Paylaşılan Görseller
Gökyüzünde 2 ya da 2’den fazla Güneş’in görüldüğü sanılarak bazı fotoğrafların ve videoların sosyal medyada paylaşıldığına şahit olabiliyoruz.
Dünya üzerinde ufukta 2 ya da daha fazla sayıda Güneş’in görüldüğü iddiasıyla paylaşılan bu gibi görseller optik ilüzyon yanılsaması ya da dijital montaj ürünü olabilir. Paylaşılan görüntüler dijital olarak manipüle edilmiş ya da bir mercek parlaması nedeniyle oluşmuş olabilir. Güneş sanılan parlak noktalara kameranın merceğinde ışığın net bir şekilde saçılması, kırılması, yansıması yol açabilir.
Öncelikle “yalancı güneş” kavramına değinmekte fayda var…
Yalancı Güneş
Gökyüzünde güneş gibi iki ya da üç tane parıltının ve güneşin etrafında bir halkanın görüldüğü bu görüntüler ışık kırılması ve yansıma sonucu oluşan bir doğa olayı…
Gökyüzünde birden fazla Güneş’in görüldüğü sanılan bu görüntüler atmosferik bir optik fenomen kaynaklı.
Bu gibi durumlarda gökyüzünde birden fazla Güneş’e benzer parıltı görülmesinin sebebi “yalancı güneş” (“hayalet güneş” / “parheli” – “sun dog” / “mock sun” / “phantom sun” / “parhelion”) olarak nitelenen duruma dayanıyor.
Gökbilimciler, benzer görüntülere havadaki buz kristallerinin veya hava kirliliğinin ışığı bükmesi nedeniyle bu serabın ortaya çıkmış olabileceğini ifade etmektedir.
Özellikle kış aylarında orta enlemlerde havada cirrus bulutları bulunduğunda buz kristallerinden geçen güneş ışınlarının kırılması ile birlikte bu vaka oluşabilmektedir.
Yalancı güneşler genelde, Güneş’in yaklaşık 22 derece sağında ve solunda, ufkun üzerinde Güneş ile aynı yükseklikte bir çift ince renkli ışık parçası olarak görünürler.
Yalancı güneş hakkında Meteoroloji Sözlüğü‘nde sunulan açıklama şu şekildedir:
“(Parhelion kelimesinin günlük kullanımı) Güneşle aynı yükseltide, güneşin 22 ° sağında veya solunda oluşan en az güneş kadar parlak ve renkli yalancı güneş. Bu durumda güneş iki tane gibi görülür. Yalancı güneş 22 derece uzakta görülebildiği gibi, 46, 90 ve 120 derecelerde de görülebilir. Yalancı güneşin oluşmasının nedeni buz kristallerinden geçen güneş ışınlarının kırılmasıdır. Bu olay genellikle kış aylarında, orta enlemlerde havada cirrus bulutları olduğu zaman gözlenir.”
“Yalancı güneş çemberi” (“parhelic circle” / “halo”) de “Güneş ışınlarının dikey yüzeyli buz kristalleri tarafından kırılmasıyla oluşan, güneşle aynı yükseltide, ufka paralel güneşten geçen beyaz çember.” şeklinde tanımlanmaktadır.
NASA, İsveç’te gözlemlenen bir vaka hakkında şu açıklamayı sunmuştu:
“Güneş’e ne oldu? Bazen Güneş’e dev bir mercekten bakılıyormuş gibi görünür. Ancak öne çıkan videoda aslında milyonlarca minik mercek var: buz kristalleri. Su atmosferde donarak küçük, düz, altı kenarlı buz kristallerine dönüşebilir. Bu kristaller yere çarparken, yüzleri düz ve yere paralel olarak çok zaman harcanır. Bir gözlemci, gün doğumu veya gün batımı yakınında düşen buz kristallerinin çoğuyla aynı düzlemde olabilir. Bu hizalama sırasında, her kristal minyatür bir mercek gibi davranabilir, güneş ışığını görüşümüze kırabilir ve güneş köpekleri için teknik terim olan parhelia gibi fenomenler yaratabilir. Öne çıkan video, 2017 yılının sonlarında İsveç’in merkezindeki Vemdalen Kayak Merkezi’ndeki bir kayak tepesinin kenarında çekildi. Merkezde görünen, Güneş’in en doğrudan görüntüsüdür, iki parlak güneş ışığı ise hem soldan hem de sağdan belirgin bir şekilde parlıyor. Aynı zamanda, atmosferik buz kristalleri aracılığıyla güneş ışığının kırılmasıyla oluşturulan daha nadir ve çok daha sönük 46 derecelik halenin yanı sıra parlak 22 derecelik hale de görülebilir.”
İLAVE: İsveç’te gözlemlenen bu yalancı ay görüntüsü, 25 Ekim 2022 günü ülkemizden gözlemlenen “parçalı Güneş tutulması” anında kaydedildiği iddiasıyla “parçalı güneş tutulmasının İsveç’te çok nadir görülen bir görüntüsü” notuyla paylaşılmıştı.
İLAVE: 2022 yılı Kasım ayında sosyal medyada “Moğolistan’da aynı anda 3 güneş görüldü” başlığıyla sunulan, haber içeriğinde “atmosferdeki buz kristalleri optik bir illüzyon oluşturarak bu görüntüye neden oluyor” açıklaması sunulan görüntü de bir yalancı güneş vakası örneğiydi (Hüseyin Hakkı Kahveci gibi bazı isimler Moğolistan’da 3 Güneş’in görüldüğünü, bu durumun da sahipkıranın zuhurunun emaresi olduğunu ileri sürmüş).
“Moğolistan’da aynı anda 3 güneş görüldü” notuyla sunulan görüntü de bir yalancı güneş vakası… pic.twitter.com/0jNqnkgCUz
— Malumatfuruş (@malumatfurusorg) November 27, 2022
Avcı Ay’ı
Dünya’nın ekseninin değişmesi nedeniyle gökte 2 Güneş varmış gibi bir görüntünün oluştuğu, “Avcı Ay’ı” (“Hunter’s Moon”) olarak adlandırılan bu dönemde Ay’ın Güneş’in ışığını çok iyi yansıttığı da iddia edilmişti.
“Bugün Kanada’nın ABD sınırında işte böyle şafak sökmüş. İki güneş var biri gerçek güneş diğeri ay AVCI AYI olarak bilinen bu hadise dünya eksenini değiştirdiği dönemlerde oluşuyor Ay ve güneş aynı anda doğuyor ay güneşin ışığını yansıtarak sanki ikinci bir güneş gibi görünüyor.”
“Bugün Amerika ile Kanada arasındaki sınır bu şekilde görülmüş. İki güneş ortaya çıkmış. Gerçek güneş ve ay… Bu onlar tarafından hunter moon olarak bilinirmiş. Dünya eksen değiştiriyormuş. Ay ve güneş aynı anda doğar ve ay güneş ışığını o kadar yansıtır ki ikinci bir güneş gibi.”
Avcı Ay’ı” (“Avcı’nın Ay’ı” – “Hunter’s Moon”) teriminin gökyüzünden birden fazla güneş yanılsaması ile bir ilgisi bulunmuyor. Avcı Ayı, geleneksel olarak Ekim ayında görünen dolunayı ifade etmek için kullanılır. Avcı Ay’ı, ayın kırmızı göründüğü bir fenomen olan “Kanlı Ay” için de kullanılmaktadır.
Daha önce aktarıldığı üzere, Güneş’in ve Ay’ın (dolunay hâlinde) Dünya yüzeyinde bu görsellerdeki gibi bir konumda görüntülenmesi ya da Ay’ın Güneş’ten aldığı ışığı bu ölçüde Dünya’ya yansıtması mümkün değil.
Optik Yanılsama
Gökyüzünde iki güneş görüldüğü algısını oluşturan görüntüler, çekim yapılan kamera lensinden kaynaklanmış olabilir.
Atmospheric Optics adlı internet sitesini yöneten Les Cowley, gökyüzünde 2 Güneş görüldüğü iddiasıyla paylaşılan görüntülerin bir çekim kaynaklı yansımayı içerdiğini şöyle aktarmıştı:
“Her yıl bana Çin gözlemlerine benzeyen birçok fotoğraf gönderiliyor. … “Bazılarının ikiden fazla güneşi var. Bunlar neredeyse değişmez bir şekilde, pencerelerden çekim yapmanın veya kameradaki düzlem filtreleri kullanmanın sonucu olan yapay eserlerdir.”
New York Amerikan Doğa Tarihi Müzesi’ndeki Richard Gilder Graduate School’da astrofizikçi olan Michael Shara, “havada asılı konumdaki buz parçacıklarının veya bir kamera merceği kusurunun veya photoshop’un neden olduğu çok nadir bir serap” etkisiyle bu gibi durumların oluşabileceğini belirtmişti.
Mick West ise Metabunk’taki incelemesinde Florida’da gökyüzünde ikinci bir Güneş’in görüldüğü iddiasıyla paylaşılan videonun aslında kamera lensinden kaynaklı bir durum olduğunu ortaya koymuştu.
FotoMontaj
Gökte 2 güneşin görüldüğü iddiasıyla paylaşılan görseller dijital düzenleme içeriyor olabilir…
Paylaşılan Görselin Dünya Yüzeyinden İki Güneşin Yan Yana Görüldüğü Anı Yansıttığı İddiası Doğru Değil
“İki güneş yaklaşık 6 aydır çeşitli yerlerden görülüyor”
Tersine görsel arama yoluyla paylaşılan görsel tarandığında, “İkili Güneş” (“Binary Sunset“) adıyla Mark A. Garlick adlı fotoğraf sanatçısı tarafından dijital müdahale ile oluşturulduğu anlaşılabiliyor.
Söz konusu dijital düzenleme içeren iki Güneş ve devasa Ay’ın yer aldığı görsel hakkında şu not sunulmuş:
“In this image I imagine an Earth-like world in orbit around not a single star but a close binary. What beautiful sunsets could be witnessed from this world. In the sky I have added a giant satellite, its night side illuminated by cities, betraying intelligent life.”
“Bu görüntüde, tek bir yıldızın değil, yakın bir ikili sistemin yörüngesinde Dünya benzeri bir dünya hayal ediyorum. Ne güzel gün batımlarına bu dünyadan tanık olunabilir. Gökyüzüne, akıllı yaşamı ele veren, gece tarafı şehirlerle aydınlatılan dev bir uydu ekledim.”