Gerçekçi efektleri ve grafikleriyle bazı bilgisayar oyunlarının basın kuruluşları ve sosyal medya kullanıcıları tarafından gerçek sanılarak paylaşıldığına şahit oluyoruz.
Bilhassa askerî operasyon süreçlerinde simülasyonlardan kaydedilen görüntülerin gerçekleşen silahlı çatışmalara ait olduğu iddiasıyla servis edildiği görülüyor.
Bilgisayar Oyunlarından Görüntüler Gerçek Hayattan Çatışmalardan Nasıl Ayırt Edilebilir?
Arma 3 adlı savaş simülasyon oyununun geliştiricisi Bohemia Interactive, oyunlarından görüntülerin gerçek çatışmalara ait sanılarak paylaşılmasından rahatsız olduklarını belirterek gerçek ve sahte görüntülerin nasıl ayırt edilebileceğini aktarmış.
Bilgisayar oyunundan kesitlerin gerçek çekimlerden ayırt etmek için dikkate alınabilecek ipuçları şöyle sıralanmış:
Çok düşük çözünürlük
Eski akıllı telefonlar bile videoları HD kalitesinde sağlama yeteneğine sahiptir. Sahte videolar genellikle çok daha düşük kalitededir ve bir video oyunundan alındıkları gerçeğini gizlemek için kasıtlı olarak pikselleştirilir ve bulanıklaştırılır.
titreyen kamera
Dramatik bir etki eklemek için bu videolar genellikle oyun içinde çekilmez. Yazarlar, oyunun düşük kalitede ve abartılı bir kamera sarsıntısıyla çalıştığı bir bilgisayar ekranını filme alıyor.
Genellikle karanlıkta / geceleri gerçekleşir
Video oyunu sahnesinin yetersiz ayrıntı düzeyini gizlemek için görüntü genellikle karanlıktır.
Çoğunlukla sessiz
Oyun içi ses efektleri genellikle gerçeklikten ayırt edilebilir.
Hareket halindeki insanları içermez
Oyun, askeri araçların hareketini nispeten gerçekçi bir şekilde simüle edebilse de, hareket halindeki doğal görünümlü insanları yakalamak, en modern oyunlar için bile hala çok zordur.
Heads Up Display (HUD) öğeleri görünür
Bazen oyunun silah seçimi, mühimmat sayaçları, araç durumu, oyun içi mesajlar vb. gibi kullanıcı arayüzleri görünür. Bunlar genellikle görüntünün kenarlarında veya köşelerinde görünür.
Doğal olmayan parçacık efektleri
En modern oyunların bile patlamaları, dumanı, ateşi ve tozu doğal bir şekilde tasvir etmenin yanı sıra çevresel koşullardan nasıl etkilendiklerini gösterme sorunu vardır. Özellikle garip bir şekilde ayrılmış bulutçuklara bakın.
Gerçekçi olmayan araçlar, üniformalar, ekipman
Gelişmiş askeri teçhizat bilgisine sahip kişiler, belirli bir çatışma için gerçekçi olmayan askeri varlıkların kullanıldığını fark edebilir. Örneğin, geniş çapta yayılan sahte bir videoda, ABD hava savunma sistemi C-RAM, bir ABD A-10 kara saldırı uçağını düşürür. Birimler ayrıca orijinal olmayan nişanlar, kamuflaj vb. gösterebilir.
Bohemia Interactive’in halkla ilişkiler yöneticisi Pavel Křižka konuyla ilgili şu yorumda bulunmuş:
“Arma 3’ün modern savaş çatışmalarını bu kadar gerçekçi bir şekilde simüle etmesi gurur verici olsa da gerçek savaş görüntüleriyle karıştırılmasından ve savaş propagandası olarak kullanılmasından kesinlikle memnun değiliz.”
Malumatfurus.org’da ve sosyal medya hesaplarında aktarılan bu yöndeki içerikleri bir yazıda derleyelim istedik…
Pençe – Kaplan Harekâtına Ait Olduğu İddiasıyla Paylaşılan Keskin Nişancı Videosu
“Pençe-Kaplan” (“Pençe-Kartal”) operasyonu esnasında kaydedildiği iddiasıyla paylaşılan keskin nişancı (sniper) kaydı aslında Medal of Honor adlı oyundandı.
Eski Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Melih Gökçek, “Pençe Kartal Operasyonu” notuyla paylaştığı videonun bir bilgisayar oyunundan alıntı olduğunu 3,5 saat sonra attığı bir diğer tweette belirtse de, paylaşım hakkında yorum yapan kayda değer sayıda sosyal medya kullanıcısının videoyu gerçek bir operasyondan olduğunu sandığı görüldü.
Medal of Honor’ın keskin nişancı bölümüne ait ilgili orijinal kayda Youtube üzerinden erişebilirsiniz:
Operasyon esnasında kaydedildiği sanılarak paylaşılan keskin nişancı görüntüsünün kaynağı olan Medal of Honor’daki görevin kaydına da Youtube üzerinden erişilebiliyor.
Suriye’nin Kuzeyinde SİHA’nın Düşürüldüğü Ana Ait Zannedilen Video
TSK ve MİT tarafından düzenlenen Suriye’nin kuzeyini hedef alan operasyon esnasında bir SİHA’nın ABD F-16’sı tarafından düşürüldüğü anı yansıttığı sanılarak yine ARMA-3’ten oyun görüntüsü paylaşılmış.
Kasım Süleymani’ye yapılan saldırı anından sanılan videoyu paylaşan haber kanalı
Kasım Süleymani’ye yapılan saldırı anından sanılan videoyu paylaşan haber kanalı
Videonun kaynağına Youtube üzerinden erişilebilir:
Benzer şekilde “Drone Strike Military War 3D” (“DroneAttackSRP”) adlı oyundan görüntü Melih Gökçek tarafından Azerbaycan-Ermenistan savaşından bir SİHA videosu sanılarak paylaşılmıştı.
Rusya-Ukrayna savaşında bir saldırıda FPV drone kullanımına ait sanılan görüntü FPV Kamikaze Drone adlı oyundan.
Ukrayna ordusunun Rus tanklarını yok ettiği ana ait sanılarak paylaşılan görüntü de Arma 3 adlı oyundandı.
Bakalım, “Arma 3” oyunundan Bayraktar TB2 ile konvoyun, savunma sistemlerinin ve uçağın vurulma anına ait simülasyon videosunu kim gerçek sanarak paylaşacak…
Rusya-Ukrayna Savaşında Kullanılan Çekiciye Ait Sanılan Görüntü
Sosyal medyada “çekici diye ben buna derim” cümlesiyle paylaşılan, yabancı kullanıcıların Rusya-Ukrayna Savaşı ile ilişkilendirdiği görülen, su dolu hendekten geçen tank taşıyan uzun araç görüntüsü Snowrunner adlı oyundan alıntı.
Sosyal medyada “çekici diye ben buna derim” cümlesiyle paylaşılan, yabancı kullanıcıların Rusya-Ukrayna Savaşı ile ilişkilendirdiği görülen, su dolu hendekten geçen tank taşıyan uzun araç görüntüsü Snowrunner adlı oyundan alıntı. pic.twitter.com/rIo3iAMZLq
Arma 3’ten Phalanx CIWS adlı silahın kullanıldığı ilgili ana ait orijinal kayda Youtube üzerinden erişilebiliyor:
Ermenistan’ın Karabağ çatışması sırasında yerden açılan ateşle düşürülen uçağa ait olduğu iddiasıyla paylaşılan video da yine Arma 3’tendi.
Bahse konu görüntü, Afganistan’ın Pencşir eyaletindeki Ulusal Direniş Cephesi’nin Taliban hareketine ait bir Pakistan uçağını uçaksavarla düşürdüğü ana ait olduğu iddiasıyla da paylaşılmıştı.
Afganistan'ın Pencşir eyaletindeki Ulusal Direniş Cephesi'nin Taliban'a ait bir Pakistan uçağını uçaksavarla düşürdüğü ana ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü ARMA-3 adlı bilgisayar oyunundan alıntı.
2017 yılı Mayıs ayında A Haber’de “Terörist avı ATAK kamerasında” başlığıyla verilen (“özel”) haberde, İHA’larca tespit edilen PKK’lıların ATAK adlı helikopter tarafından vurulma anına ait olduğu iddiasıylapaylaşılan görüntüler de Arma 3 adlı oyundandı.
Ukrayna Savunma Bakanlığı, Herson bölgesinde ‘4 Rus saldırı helikopterinin imha edildiğini iddia ettiğipaylaşımda Arma 3 savaş simülasyonu oyunundan alıntı görüntüyü kullanmıştı.
Rusya-Ukrayna Savaşına Ait Olduğu Sanılarak Paylaşılan Görüntüler
CNN Türk’te “muhtemelen Kiev’den olduğu” iddiasıyla “uçak savar atışlarının yoğun şekilde yapıldığı geceye dair sıcak bir görüntü” ifadeleriyle aktarılan görüntü aslında “bilgisayar üretimli imgeleme” (“computer-generated imagery” – CGI) desteğiyle görsel efektle oluşturulan bir kayıt.
Ukrayna Hava Kuvvetlerine ait Mig-29 ile Rus Hava Kuvvetlerine ait Sukhoi Su-30MK’nın Türkçemize “it dalaşı” olarak çevrilen “dogfight” olarak nitelenen hava savaşına ait olduğu sanılarak paylaşılan video aslında DCS olarak adlandırılan gerçekçi hava savaşı simülasyonundandı.
Rus Su-35’inin Alaska’da devriye atan ABD F-16’sının yanından tehlikeli manevrayla geçişinin DCS World (Digital Combat Simulator World) adlı oyundaki yeniden canlandırması da gerçek sanılmış.
23 Eylül 2024 günü Rusya’ya ait bir nükleer bombardıman uçağına önleme yapan ABD savaş uçağının Rusya’nın Su-35 tipi savaş uçağının tehlikeli şekilde yaklaşması nedeniyle çarpma tehlikesi yaşadığı ana ait görüntü: pic.twitter.com/rTxHO2hcl7
Arma-3 gibi oyunlardan görüntüler de bölgeden çarpışmaya ait sanılarak paylaşılmıştı.
Arma 3 oyunundan Youtube’e yüklenen kayıtlarda bu görüntülere rastlamak mümkün:
Benzer şekilde, Youtube’de paylaşılan füze saldırısına karşı “demir kubbe” savunmasını içeren War Thunder adlı oyundan bir kayıt da güncel ve Ukrayna’dan sanılarak paylaşılmış.
ARMA 3 adlı oyundan video kayıt, Bayraktar TB2 SİHA ile Rus ordusunun Admiral Makarov firkateynini vurduğu anı yansıttığı sanılarak paylaşılmış.
Arma-3’ten alıntı kayıt “Rus hava kuvvetlerinin Ukrayna hava savunma sistemlerine karşı saldırı görüntüleri” olduğu iddiasıyla paylaşılmış.
Kaybolan F35’in Düşüşüne Ait Sanılan Video
ABD’nin Güney Carolina eyaletinde 18 Eylül 2023 günü bir F-35 savaş uçağının kaybolduğu duyuruldu ve halktan arama çalışmalarına katkı vermeleri istendi. Pilotunun fırlatma koltuğunu kullanıp paraşütle atladığı F-35 savaş uçağı kendini otomatik uçuşa almış, devre dışı bırakılan aktarıcısı ve gizli teknolojisi radar takibini engellemişti. Arama çalışmaları sonucunda F-35’in enkazının Charleston Hava Kuvvetleri Üssü’nün kuzeydoğusundaki kırsal Williamsburg bölgesinde bulunduğu açıklandı.
Bu süreçte sosyal medya platformlarında ABD’de kaybolan F-35’in düşüşüne ait olduğu sanılan bir video dolaşıma girdi.
ABD’nin Güney Carolina eyaletinde 18 Eylül 2023 günü kaybolan F-35 savaş uçağının düşüş anına ait olduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü savaş simülasyonu ile hazırlanmış.https://t.co/bBWjjsJQDnpic.twitter.com/QEupQ0QKDN
Yemenli Husilerin ABD Savaş Gemisini Vurduğu Ana Ait Sanılan Video
ABD ve İngiliz savaş uçaklarının Yemen’de birkaç kentte bazı noktalara yönelik hava saldırılarının hemen ardından Yemenli Husilerin karşılık vererek ABD savaş gemisini balistik füze ile vurduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü ARMA 3 adlı bilgisayar oyunundan.
ABD ve İngiliz savaş uçaklarının Yemen’de birkaç kentte bazı noktalara yönelik hava saldırılarının hemen ardından Yemenli Husilerin karşılık vererek ABD savaş gemisini balistik füze ile vurduğu iddiasıyla paylaşılan görüntü ARMA 3 adlı bilgisayar oyunundan.… pic.twitter.com/3BDtZMhDu5
A Haber, GTA IV adlı ünlü oyunun tank, silah ve hava durumu için kullanılan gibi hile kodlarını de darbe talimatı sanarak haberleştirmişti.
“FETÖ Kurân-ı Kerimleri Çöpe Attı” altbandını taşıyan haberde şu ifadeler kullanılmıştı:
“Fethullahçı Terör Örgütü’nün çöplere bıraktıkları arasında ilginç notlar da var. İşte defterin arasında sanki darbenin bir şifresi var gibi. Üzerinde hileler yazıyor ama… Sağlık ve silah, sağlık ve zırh, hava durumu, helikopter, motor ve silah gibi darbe girişiminde kullanılan birçok şey de bu notlar arasında yer alıyor.”
GTA oyununun şifrelerini darbe şifresi sanan ATV muhabiri Özlem Aktay, kişisel Twitter hesabından şu açıklamayı yapmıştı:
“Son yaptığımız haberde örgüt mensuplarının kaçarken çöpe bıraktıkları kitapların içinden başka bir oyunun şifreleri çıktı. O da bunlardan bir tanesiydi. Bunun üzerine diğer kitaplara baktık. Birçok kitaptan benzer notlar çıktı. Biz de örgütün başka oyunları da bu amaçla kullanmış olabileceğini düşünerek haberimizde buna da yer verdik. Bilginize.”
ATV-A Haber ortak ana haber bülteninde açıklama yapan spiker Cem Öğretir, konuyla ilgili şu ifadelerle özür dilemişti:
“Sırada bir özür var. Bu özür, dün akşam ana haberde yaptığımız bir hatayla ilgili. Hata muhabirle sınırlı kalmadı, editöryal kadro olarak bizim de dikkatimizden kaçtı. Haber yayınlanır yayınlanmaz hatanın farkına vardık. Kameralar önünde milyonlara hitap ediyoruz, işimizi yaparken hata yapmamaya azami özeni gösteriyoruz. 15 Temmuz’dan sonra daha yoğun çalışıyoruz. Yorgunluğun verdiği bir hata bu. Bu hatadan dolayı tüm izleyicilerimizden özür diliyoruz.”
ABD’de Nevada Çölü’nde Kaydedilen UFO Görüntüsü Sanılan Video
Nevada çölü üzerinde uçan üç uzay aracının ABD Hava Kuvvetlerine ait uçaklar tarafından yakalandığı anda kaydedildiği iddiasıyla paylaşılan video “Dijital Savaş Simülatörü”nden.
İran’ın İsrail’e Yönelik Saldırısına Ait Olduğu Sanılan Görüntüler
İsrail’in Demir Kubbe adlı hava savunma sisteminin İran’ın yolladığı füzeleri karşıladığı ana ait olduğu iddiasıyla paylaşılan video ARMA 3 adlı oyundan alıntı.
İsrail’in Demir Kubbe adlı hava savunma sisteminin İran’ın yolladığı füzeleri karşıladığı ana ait olduğu iddiasıyla paylaşılan video ARMA 3 adlı oyundan alıntı.https://t.co/6lPfm9milwpic.twitter.com/0ar4QEg2YT
Hamas’ın siyasî lideri İsmail Haniye’nin Tahran’da suikast sonucu öldürülmesinin ardından İran’ın İsrail’e yönelik saldırısı beklenirken sosyal medyada “İran TV’leri bu klibi yayınlıyor” cümlesiyle paylaşılan videonun serî füze atışı görülen ilk kısmı “Wargame: Red Dragon” adlı oyundan alıntı.
Hamas’ın siyasî lideri İsmail Haniye’nin Tahran’da suikast sonucu öldürülmesinin ardından İran’ın İsrail’e yönelik saldırısı beklenirken sosyal medyada “İran TV’leri bu klibi yayınlıyor” cümlesiyle paylaşılan videonun serî füze atışı görülen ilk kısmı “Wargame: Red Dragon” adlı… pic.twitter.com/C0JqmL5TZW
Terörist Saldırısından Kurtulan Uçağa Ait Sanılan Kayıt
“Cezayir’deki terörist saldırısının pilotun müthiş becerisi sayesinde önlendiği” andan olduğu iddiası ile paylaşılan video aslında Grand Theft Auto V (GTA5) adlı oyundandı.
Animasyon ya da montaj videoları gerçek sanan bir kitle var
Çok bariz olsa da belirtmekte fayda var: Videonun "Cezayir'deki terörist saldırısının pilotun müthiş becerisi sayesinde önlendiği" andan olduğu iddiası doğru değil
Gerçek hayattan sanılan uzun tır videosu Euro Truck Simulator 2 adlı oyundandı.
Çin’in Geliştirdiği Uçan Trene Ait Zannedilen Video
Çin’in geliştirdiği “uçan” trene ait olduğu iddiasıyla (Türkiye’den olmasa da Hindistan’dan) sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılan video “Trainz Railroad Simulator 2019” adlı oyundan bir kayıt.
Çin'in geliştirdiği "uçan" trene ait olduğu iddiasıyla Hintli sosyal medya kullanıcılarca paylaşılan video "Trainz Railroad Simulator 2019" adlı oyundan bir kayıt.
Türkiye'den bu videoyu aynı iddiayla paylaşan bir Twitter kullanıcısına rastlayamadık (çok şükür) pic.twitter.com/WYZEhjYHwM
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentindeki Burj Al Arab adlı otelin çatısına F-35B savaş uçağının indiği görülen görüntü uçuş simülatörü ile hazırlanmış.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai kentindeki Burj Al Arab adlı otelin çatısına F-35B savaş uçağının indiği görülen görüntü uçuş simülatörü ile hazırlanmış. pic.twitter.com/7EifUOJfpx
