Economist Dergisi İstihbarat Birimi Tarafından 2023 Yılı İçin Hazırlanan En Yaşanabilir Şehirler Listesinde İstanbul Dünyada Değil Avrupa’da Sondan 2. Sırada Yer Aldı
Economist Dergisi İstihbarat Birimi (The Economist Intelligence Unit – EIU) tarafından 2023 yılı için hazırlanan “Küresel Yaşanabilirlik Endeksi” (“The Global Liveability Index”) verilerine göre Rusya ile savaştaki Ukrayna’nın başkenti Kiev listenin en sonunda bulunurken İstanbul’un ise sondan ikinci sırada yer alabildiği aktarımı geçtiğimiz günlerde basında ve sosyal medyada yaygın şekilde paylaşıldı.
Ancak, The Economist’in en yaşanabilir şehirler listesinde İstanbul’un sondan 2. sırada yer aldığı iddiası aslında yanlış / eksik aktarım.
Tek cümle ile detay sunmaksızın “haber” paylaşan (!) künyesiz sosyal medya profilleri, çeşitli haber sitelerinin “En yaşanabilir şehir listesinde savaştaki Kiev sonuncu, İstanbul sondan ikinci!” başlığıyla verdiği, içeriğinde İstanbul’un yaşanabilirlik açısından Avrupa’da sondan 2. olduğunu aktaran haberleri hatalı sunmuş.
Genel olarak yaşanabilirlik endeksleri, farklı şehirlerin veya ülkelerin yaşam kalitesi ve çeşitli faktörler açısından ne kadar elverişli olduğunu değerlendirmek için kullanılan sıralamalardır.
İnsanlar için şehirlerin yaşanabilirliğine odaklanan endeksler genellikle aşağıdaki gibi faktörleri içerebilir:
Konut Fiyatları ve Kiralar: Bir bölgedeki konut maliyetleri, insanların yaşamlarını sürdürebilmeleri için ne kadar harcama yapmaları gerektiğini etkiler.
Alım Gücü: İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılayabilme yeteneği, yaşanabilirlik düzeyini etkiler. Ülke veya şehirdeki ortalama gelirler ve yaşam maliyeti arasındaki denge önemlidir.
Sağlık Hizmetleri: İyi bir sağlık sistemi ve erişilebilir tıbbi hizmetler, yaşam kalitesini artırabilir.
Eğitim Olanakları: İyi bir eğitim sistemi, insanların kendilerini geliştirebilmeleri ve gelecekte daha iyi fırsatlara sahip olabilmeleri için önemlidir.
Güvenlik ve Suç Oranları: Bir bölgedeki güvenlik seviyesi, insanların günlük yaşamlarını sürdürebilmeleri için önemlidir.
Ulaşım ve Altyapı: Etkili ulaşım ağı ve iyi altyapı, insanların hareketliliğini kolaylaştırır ve yaşam kalitesini artırabilir.
Çevresel Kalite: Temiz hava, su ve çevresel faktörler de yaşanabilirlik açısından önemlidir.
Kültürel ve Eğlence Olanakları: Sanatsal etkinlikler, eğlence seçenekleri ve sosyal hayat, insanların yaşamlarını zenginleştirebilir.
Economist Dergisi İstihbarat Birimi tarafından yayınlanan bir yıllık rapor olan “Küresel Yaşanabilirlik Endeksi” (“The Global Liveability Index”) ise dünya çapındaki şehirleri istikrar, sağlık, kültürel ve çevresel faktörler, eğitim ve altyapı açısından değerlendirmektedir.
“Yaşanabilir Şehir Endeksi”, şehirlerin hem yerel hem de küresel koşullardaki değişikliklere nasıl tepki verdiğini ölçmek için kullanılır. Rapor, yatırımcılar, şirketler ve bireyler için şehirleri karşılaştırmak için değerli bir araçtır.
Yaşanabilir şehir endeksi hazırlanırken kullanılan 5 kategori şu şekildedir:
İstikrar: Bu kategori, şehirdeki siyasi ve sosyal istikrar, suç oranları ve terörizm riskini içerir.
Sağlık: Bu kategori, şehirdeki sağlık hizmetlerinin kalitesi, temiz su ve hava kalitesi ve sağlık hizmetlerine erişim gibi faktörleri içerir.
Kültürel ve çevresel faktörler: Bu kategori, şehirdeki kültürel ve eğlence seçenekleri, çevresel faktörler, yeşil alanların varlığı ve şehirdeki yaşam kalitesi gibi faktörleri içerir.
Eğitim: Bu kategori, şehirdeki eğitim kalitesi, okulların varlığı ve okulların kalitesi gibi faktörleri içerir.
Altyapı: Bu kategori, şehirdeki altyapının kalitesi, ulaşım seçenekleri, enerji kaynakları ve iletişim hizmetleri gibi faktörleri içerir.
EIU, bu kategorilerin her birini 0-100 arasında bir puanlama sistemiyle değerlendirir. Şehrin toplam puanı, bu beş kategorinin puanlarının ortalamasıdır. Endeks hesaplamasında bir şehrin en yüksek puanı 100, en düşük puanı ise 0’dır.
En Yaşanabilir Şehir Endeksi’nin 2023 sürümünde değerlendirilen 173 şehir arasında Avusturya’nın başkenti Viyana dünyanın en yaşanabilir şehri seçildi. Kopenhag, Danimarka ikinci, Melbourne, Avustralya üçüncü sırada yer aldı.
2023 Yaşanabilir Şehir Endeksi’ndeki ilk 10 şehir şöyle sıralandı:
Viyana, Avusturya
Kopenhag, Danimarka
Melbourne, Avustralya
Sidney, Avustralya
Vancouver, Kanada
Zürih, İsviçre
Calgary, Kanada
Cenevre, İsviçre
Toronto, Kanada
Osaka, Japonya
Endekse göre en az yaşanabilir 10 şehir ise şöyle:
Şam, Suriye
Trablus, Libya
Cezayir, Cezayir
Lagos, Nijerya
Karaçi, Pakistan
Port Moresby, Papua Yeni Gine
Dakka, Bangladeş
Harare, Zimbabve
Kiev, Ukrayna
Douala, Kamerun
İstikrar, sağlık, kültürel ve çevresel faktörler, eğitim ve altyapı açısından düşük puanlar alarak listenin son sıralarına yerleşen şehirlerin suç oranlarının yüksek olduğu ya da bu şehirlerde bir (iç) savaşın yaşandığı biliniyor.
Economist Intelligence Unit tarafından Küresel Yaşanabilirlik Endeksi’nin yanı sıra her yıl dünyanın en yaşanabilir ülkeleri sıralamasının yapıldığı Küresel Yaşam Şartları Endeksi de hazırlanmaktadır.
Küresel Yaşam Şartları Endeksinin amacı, insanların dünyanın farklı yerlerinde yaşam standartlarını karşılaştırmalarına ve kendileri için en iyi yaşam koşullarını sunan ülkeyi seçmelerine yardımcı olmaktır.
Bahsi geçen endekste 173 ülke, 10 kategoride değerlendirilir:
İklim ve çevre
Sağlık
Eğitim
Altyapı
Kişisel güvenlik
Sosyal ve kültürel faktörler
Ekonomik durum
Politik istikrar
Kamu hizmetlerinin kalitesi
Sosyal güvenlik
Endeks, her kategoride 0 ila 100 arasında bir puan alır ve ülkeler bu puanlara göre sıralanır. En yüksek puanı alan ülke, dünyanın en yaşanabilir ülkesi olarak kabul edilir.
2023 Küresel Yaşam Şartları Endeksi’nde, İsviçre ilk sırada yer alırken, Danimarka, İsveç, Norveç ve İzlanda ilk beşte yer aldı. Türkiye, 173 ülke arasında 75. sırada yer aldı.
