Charles Dickens ve Fyodor Dostoyevski’nin Bir Arada Yer Aldığı Sanılan Fotoğraf

Charles Dickens ve Fyodor Dostoyevski’nin 1862 Yılında Londra’da Bir Araya Geldiği İddiası Doğru Değil

Fyodor Dostoyevsky ve Charles Dickens’ı bir arada gösterdiği iddia edilen fotoğraf, Dickens ve Dostoyevsky’nin günümüze ulaşan en bilindik fotoğraflarının montajlanarak bir araya getirilmiş hâlidir. Dickens ve Dostoyevsky’nin Londra’da bir araya gelerek konuştuklarına dair herhangi bir tarihi kanıt / tanık bulunmamaktadır. Dickens ve Dostoyevsky’nin 1862 yılında Londra’da bir araya geldiği iddiası Arnold Harvey (AD Harvey) adlı yazar tarafından uydurulmuş asılsız bir hikâyedir. 

Dünya çapında ünlü edebî karakterler olan Charles Dickens ve Fyodor Dostoyevski’nin 1862 yılında Londra’da Dickens’ın çıkardığı All the Year Round dergisinin bürosunda bir araya geldiği iddiasına destek mahiyetinde aşağıdaki fotoğraf öne sürülmüş:

Her ne kadar Türkiye’den çok sayıda yazar ya da sosyal medya kullanıcısı tarafından bilindik olmasa da bu montaj görselin Pinterest üzerinde ‘gerçek’ sanılarak yayılmaya başladığı görülüyor.

Halbuki, hem Rus romancı Dostoyevski’nin 1862 yılında Londra’ya gittiğinde İngiliz romancı Dickens ile görüştüğü iddiası hem de ikisini bir arada gösteren fotoğrafın gerçeklik payı bulunmamaktadır. Dickens-Dosto buluşmasından 140 yıl sonra 2002 yılında zuhur eden bu iddianın ve fotoğrafın asparagas olduğu anlaşılmıştır.

Dostoyevsky’nin 1862 yılında 1 hafta süren bir Londra ziyaretinde bulunduğu bilinmektedir. Ancak, Dostoyevsky’nin Londra’da geçirdiği sürede Dickens ile görüştüğüne dair güvenilir bir bilgi, kanıt ya da tanıklık bulunmamaktadır. Bu ziyaret iddiasına ilişkin Dosto, kendi eserlerinde de bir atıfta bulunmamıştır.

Dostoyevski- Dickens buluşması hakkındaki tek (sözüm ona) kaynak Arnold Harvey (AD Harvey) adlı yazar tarafından uydurulmuş asılsız bir hikâyedir. AD Harvey, Dickens Fellowship tarafından çıkarılan Dickensian adlı dergide Stephanie Harvey mahlasıyla  2002 yılında yayınladığı bir yazıda bu iddiaya yer vermişti. Bahse konu asılsız iddia daha sonraları 2009 yılında Michael Slater ve Claire Tomalin adlı yazarların Dickens hakkında hazırladıkları biyografilerde alıntılanmıştı.

AD Harvey’in uydurduğu hikâyeye göre Dostoyevski Londra ziyaretinden 16 yıl sonra doktoru ve arkadaşı Stepan Yanovsky’ye yazdığı bir mektupta Dickens ile Londra’da yaptığı görüşmeden bahsetmiş, Dickens, romanlarındaki bütün iyi ve kötü adamların gerçekte kendisi olduğunu kabul etmiş ve “bu iki insan bende yaşıyor” demiş. Mektuba göre Dostoyevsky Dickens hakkında “İçinde iki kişi vardı, bana ‘bu kişilerden birinin hissetmesi gerektiğini hisseden biri ve diğeri tam tersini hisseden biri” (“There were two people in him, he told me: one who feels as he ought to feel and one who feels the opposite“) ifadesini kullanmıştır.

AD Harvey’in 2002’de uydurduğu Dickens-Dostoyevsky buluşması iddiasının asparagas olduğu ise ancak 2013 yılında UC Berkeley’de Slav Dili ve Edebiyatı profesörü olan Eric Naiman tarafından ifşa edilmesiyle ortaya çıkmıştı.

Gerçeklerin ortaya dökülmesinden sonra AD Harvey, Guardian adlı gazeteye verdiği röportajda tarihçilerin kendi eserlerine atıf yapmamaması ve göndertiği makalelerin History adlı dergi tarafından yayımlanmak üzere kabul edilmemesi nedeniyle duyduğu menfî hislerin etkisiyle uydurduğunu itiraf etmişti.

Fyodor Dostoyevsky ve Charles Dickens’ı bir arada gösterdiği iddia edilen fotoğraf ise tahmin edilebileceği üzere, Dickens ve Dostoyevsky’nin günümüze ulaşan en bilindik fotoğraflarının montajlanarak bir araya getirilmiş hâlidir.

Yasemin Çongar, Taraf Gazetesinde 21 Ocak 2012 tarihinde yayınlanan “Mizaha en çok ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde” başlıklı yazısında Dosto-Dickens buluşmasını “hakkındaki şüphe”leri vurgulayarak aktarmıştı; ancak, yazısından 1 yıl sonra hikâyenin aslı ortaya çıktığı için doğru bilgiyi net bir şekilde okurlarına sunamamıştı:

"İddiaya göre, o adam Fyodor Dostoyevski’den (1821-1881) başkası değil. İddia diyorum, zira ilkin bundan on yıl önce Dickensian dergisindeki bir makalede yer verilen ancak çabuk unutulan bu metin, o güne dek ve o günden sonra, hakkında başka hiçbir bilgiye ulaşılmayan “Dostoyevski- Dickens buluşması” üzerine yegâne tanıklık olmayı sürdürüyor. Bu tanıklığın gerçek mi, sahte mi olduğu tartışması ise, Dickens’ın iki yüzüncü yaşgününün yaklaşması ve Tomalin’in de metne kitabında yer vermesiyle alevlendi. 1905’ten beri yayımlanan edebiyat dergisi Dickensian, bunun üzerine, internet sitesine “Dickens-Dostoyevsky buluşmasının hikâyesi otantik olmayabilir” diye “uyarı” başlıklı bir not koydu geçenlerde. 

Hikâyeye göre, Dostoyevski 1862’de Londra’ya gittiğinde Dickens’ın çıkardığı All the Year Round dergisinin bürosunda İngiliz romancıyla buluşuyor ve daha sonra, 1878’de Stepan Dimitriyeviç Yanovsky’ye yazdığı mektupta o buluşmayı, burada okuduğunuz alengirli paragrafta anlatıyor. Hitchens, hikâyeyi “inandırıcı” bulmayanlardan…"